Ngày 18/7 tại Hà Nội, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tổ chức Lễ ra mắt cuốn sách "Việt Nam - Một góc nhìn từ Nhật Bản" của GS. TS Furuta Motoo.

Khác với nhiều tác phẩm lịch sử biên niên, cuốn sách này là sự kết hợp giữa nghiên cứu hàn lâm với trải nghiệm cá nhân, giữa phân tích lịch sử với quan sát xã hội. GS.TS Furuta Motoo bắt đầu nghiên cứu về Việt Nam từ cuối thập niên 1960, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt. Với luận văn tốt nghiệp về Cách mạng Tháng Tám năm 1945, ông khởi đầu hành trình học thuật kéo dài gần nửa thế kỷ, trở thành người Nhật Bản hiếm hoi am hiểu sâu sắc về lịch sử hiện đại Việt Nam.

GS.TS Furuta Motoo (thứ hai từ trái sang) cùng các nhà nghiên cứu Việt Nam giao lưu với bạn đọc tại lễ ra mắt sách. (Ảnh: Báo Công an nhân dân)

Góc nhìn từ đời sống thường nhật đến những vấn đề vĩ mô

Theo Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, cuốn sách gồm 10 chương, bao quát nhiều khía cạnh: lịch sử dựng nước, các cuộc kháng chiến, thể chế chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, quan hệ đối ngoại, cũng như phong tục, tín ngưỡng và đời sống người Việt. Tác giả dành nhiều trang viết miêu tả vùng đồng bằng sông Cửu Long, Tây Bắc, Đông Nam Bộ và các đô thị như Hà Nội, Huế, Thành phố Hồ Chí Minh qua trải nghiệm thực tế.

Điểm đặc sắc của cuốn sách là phương pháp tiếp cận "từ dưới lên". Thay vì chỉ tập trung vào sự kiện chính trị lớn, GS.TS Furuta Motoo khai thác những chi tiết đời sống để lý giải đặc trưng xã hội Việt Nam. Ông kể về việc “xin đường” khi đi xe đạp, hay cảnh người thợ cắt tóc vỉa hè vội vã ôm gương bỏ chạy khi lực lượng trật tự xuất hiện. Từ đó, ông nhận định: “Việt Nam là một xã hội "khó cai trị" chứ không phải "vô tổ chức”. Cụm từ "bất trị" mà ông từng dùng trong hội thảo khoa học không mang nghĩa tiêu cực, mà chỉ sức sống nội tại mạnh mẽ và khả năng tự điều chỉnh từ cộng đồng dân cư.

Ông cũng phân tích nhiều vấn đề lịch sử, như sự khác biệt giữa chế độ khoa cử Việt Nam và Trung Quốc, nhận định rằng chế độ trung ương tập quyền ở Việt Nam chủ yếu nhằm chống lại áp lực từ phương Bắc, chứ không phát triển từ nhu cầu nội tại. Ông cũng cho rằng hệ thống chính trị hiện nay ở Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản mang tính kế thừa truyền thống “tập quyền mềm dẻo” rất riêng.

Trong phần về tín ngưỡng, ông nhắc lại lễ "nhập trạch" khi chuyển trụ sở Đại học Việt Nhật và câu chuyện giữ nguyên cây đa, cổng làng Trung Nha ngay giữa đường Võ Chí Công vì yếu tố tâm linh. Theo ông, tôn giáo và tín ngưỡng ở Việt Nam vừa linh hoạt, vừa thực tiễn, gắn chặt với ứng xử xã hội.

Đáng chú ý, phần nghiên cứu về chữ viết của người Việt được trình bày một cách hệ thống, từ ảnh hưởng của Hán văn, sự xuất hiện và thất thế của chữ Nôm, đến quá trình Latinh hóa tiếng Việt. Tác giả nhìn nhận chữ Quốc ngữ là một "cách mạng thầm lặng", góp phần nâng cao dân trí, đồng thời cũng gây ra "đứt gãy" trong tiếp nhận di sản Hán học, một vấn đề mà đến nay vẫn còn nhiều tranh luận.

Biểu tượng của tình hữu nghị bền chặt

Phát biểu tại lễ ra mắt cuốn sách, PGS.TS Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, nhận xét: Với dung lượng hơn 400 trang, từ góc nhìn khách quan và tâm huyết, GS.TS Furuta Motoo đã vẽ nên bức tranh sinh động về lịch sử, văn hóa, xã hội, con người và chính trị Việt Nam, không chỉ với tư cách một nhà nghiên cứu, mà còn như một người bạn thân thiết, một người trong cuộc đã và đang sống, làm việc, trải nghiệm đất nước này trong cả thời chiến lẫn thời bình.

Cuốn sách "Việt Nam - Một góc nhìn từ Nhật Bản". (Ảnh: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật)

Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki đánh giá, cuốn sách cung cấp những manh mối để hiểu Việt Nam đa chiều hơn, nhờ đó nhiều độc giả Nhật Bản có thêm cơ hội học hỏi sâu rộng về đất nước này. Việc ra mắt ấn bản tiếng Việt giúp người dân Việt Nam nhìn lại chính mình qua lăng kính của một học giả nước ngoài đầy thiện cảm.

Tại buổi ra mắt, các đại biểu Việt Nam và Nhật Bản cùng GS.TS Furuta Motoo giao lưu với độc giả, nhấn mạnh tình hữu nghị bền vững và cam kết thúc đẩy hợp tác giáo dục, văn hóa, chính trị giữa hai nước. Cuốn "Việt Nam - Một góc nhìn từ Nhật Bản" không chỉ là công trình khoa học công phu, mà còn là nhịp cầu vun đắp hiểu biết và tình bạn giữa hai dân tộc.

Lễ hội Việt - Nhật năm 2025: Cùng nắm chặt tay nhau - Đến tận mai sau

Quan hệ Việt - Nhật: Một ngọn hải đăng trong thế giới đầy biến động