Xử lý thách thức thương mại thông qua đối thoại

Trả lời phỏng vấn của kênh truyền hình CNA (Singapore), bà Joanne Lin, nghiên cứu viên cao cấp kiêm điều phối viên Trung tâm Nghiên cứu ASEAN thuộc Viện ISEAS – Yusof Ishak (Singapore) cho biết, phản ứng của ASEAN trước các chính sách thuế quan của Mỹ cho thấy cách tiếp cận thận trọng, ưu tiên đối thoại thay vì đối đầu. Tuy nhiên điều đó không có nghĩa khu vực đang tỏ ra mềm yếu hay thiếu chủ động.

Bà Lin nhấn mạnh, sức mạnh đàm phán của ASEAN không chỉ đến từ quy mô kinh tế, mà còn nằm ở vị thế chiến lược: là nền kinh tế lớn thứ năm thế giới, đại diện cho thị trường hơn 670 triệu dân và giữ vai trò thiết yếu trong các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đặc biệt về chính sách thuế quan của Mỹ đã được tổ chức theo hình thức trực tuyến. (Ảnh: Báo Chính phủ)

Với tư cách là một khối, ASEAN hoàn toàn có khả năng định hình bức tranh kinh tế rộng lớn hơn thông qua việc tái khẳng định các nguyên tắc cốt lõi của trật tự kinh tế quốc tế dựa trên luật lệ cũng như thúc đẩy thương mại tự do và cởi mở.

“Tuy nhiên trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Trump có xu hướng ưa chuộng các thỏa thuận song phương mang tính trao đổi trực tiếp, cách tiếp cận thực tiễn nhất đối với ASEAN là linh hoạt, tức vừa cùng lên tiếng cho các vấn đề quan ngại, vừa để ngỏ khả năng đàm phán độc lập của từng quốc gia thành viên dựa trên lợi ích riêng”, bà Lin nói.

Giới chuyên gia cho rằng đây là lựa chọn phù hợp nhất trong bối cảnh chính sách của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump thường xuyên biến động. Theo Giáo sư James Chin, chuyên gia nghiên cứu châu Á tại Đại học Tasmania (Australia): “Ngay cả khi bạn đáp trả, ông Trump vẫn có thể thay đổi quyết định bất cứ lúc nào. Khi đó, bạn sẽ luôn phải chạy theo sau. Cách tốt nhất là giữ bình tĩnh và tránh hành động nóng vội”. Ông cũng nhấn mạnh rằng ngay cả khi ASEAN có phản ứng tập thể, quy mô của các quốc gia thành viên hiện nay vẫn chưa đủ để tạo sức ép đáng kể với Mỹ.

Cùng quan điểm, nhiều chuyên gia cho rằng, việc đáp trả bằng thuế quan không mang lại lợi ích cho bất kỳ bên nào. “Thuế quan không bao giờ là giải pháp, ngay cả khi được sử dụng như một biện pháp đối phó. Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu quan trọng bậc nhất đối với phần lớn các quốc gia ASEAN”, ông Carmelo Ferlito, Giám đốc điều hành Trung tâm Giáo dục Thị trường có trụ sở tại Kuala Lumpur nhận định.

“Đàm phán và đối thoại chính là con đường đúng đắn và rất có thể đây cũng là mục tiêu mà Washington mong muốn ngay từ đầu: gây sức ép để kéo các quốc gia đang nghiêng về Trung Quốc quay lại bàn đàm phán, từ đó hướng tới một quan hệ thương mại bền vững hơn với Mỹ”, ông nói Ferlito cho biết thêm.

Trong tuyên bố ngày 10/4, ASEAN tiếp tục thể hiện quan điểm nhất quán: không áp dụng các biện pháp đáp trả đối với làn sóng thuế quan, đồng thời bày tỏ quan ngại sâu sắc trước các diễn biến này.

ASEAN nhấn mạnh mục tiêu ưu tiên là duy trì đối thoại thẳng thắn, mang tính xây dựng với Mỹ nhằm xử lý các vấn đề liên quan đến thương mại.

“Giao tiếp cởi mở và hợp tác sẽ là yếu tố then chốt để đảm bảo mối quan hệ cân bằng và bền vững. Với tinh thần đó, ASEAN cam kết không áp dụng bất kỳ biện pháp trả đũa nào trước các mức thuế của Mỹ”, tuyên bố chung của khối nêu rõ sau cuộc họp đặc biệt có sự tham dự của Bộ trưởng Kinh tế 10 nước ASEAN, Timor-Leste và Tổng Thư ký ASEAN.

ASEAN có thể làm gì nếu đàm phán không đạt kết quả?

Theo bà Joanne Lin, để giảm thiểu tác động từ các biện pháp thuế của Mỹ, ASEAN nên tập trung thúc đẩy hợp tác kinh tế nội khối, củng cố chuỗi cung ứng khu vực, đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng và đơn giản hóa các quy định. Những nỗ lực này giúp ASEAN nâng cao sức cạnh tranh, trở thành một trung tâm sản xuất đa dạng và có khả năng chống chịu tốt hơn trước các thách thức toàn cầu.

ASEAN cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. (Ảnh: Reuters)

Bà cho rằng, mặc dù về lý thuyết có thể đưa vụ việc ra WTO, nhưng cơ chế giải quyết tranh chấp hiện nay của tổ chức này đang tê liệt với quy trình kéo dài. Do đó, đây không phải là lựa chọn khả thi trong ngắn hạn.

Bà Lin kết luận: “ASEAN nên tập trung vào việc củng cố quan hệ đối tác chiến lược, cải thiện thủ tục thương mại và tận dụng các nền tảng như Ủy ban ASEAN tại Washington DC để truyền đạt thông điệp thống nhất tới giới hoạch định chính sách Mỹ”.

“Thách thức hiện nay là làm sao để duy trì được sự gắn kết, linh hoạt và tầm nhìn dài hạn trong một môi trường thương mại đầy biến động”, bà nói.

Chuyên gia Ferlito cũng cho rằng hành động có lợi nhất lúc này là ASEAN cần tích cực theo đuổi các hiệp định thương mại tự do thực chất với tất cả các đối tác sẵn sàng tham gia. Những hiệp định như vậy sẽ cho phép hàng hóa lưu thông mà không bị đánh thuế giữa các nước thành viên.

“Đó là con đường cần đi nếu chúng ta muốn mở rộng thị trường, ứng phó hiệu quả và tạo ra cơ hội tăng trưởng. Thế giới đang hội nhập và việc tìm kiếm khả năng tự lực là điều phi thực tế và không phải hướng đi đúng. Tăng trưởng kinh tế đến từ việc mở rộng ra bên ngoài chứ không phải thu mình vào trong. Sức mạnh kinh tế đến từ hội nhập, chứ không phải sự cô lập”, ông nói.

Phản ứng của các nước trước việc Tổng thống Donald Trump tăng thuế Sau khi Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh áp thuế đối ứng đối với các quốc gia trên toàn thế giới, nhiều quốc gia đã bày tỏ lo ngại về chính sách này và cho biết sẽ có giải pháp để bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp, công dân của mình.

Mỹ áp thuế Trung Quốc 125%, hoãn áp thuế 90 ngày với hơn 75 nước Rạng sáng 10/4 (giờ Việt Nam), Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố tăng thuế ngay lập tức với Trung Quốc lên 125% và hoãn áp thuế 90 ngày với hơn 75 nước đồng thời hạ thuế đối ứng xuống 10%.