Nàng tiên cá trong phim live-action vừa ra rạp của hàng phim Disney có một mái tóc dreadlocks màu đồng, khác với hình tượng nàng tiên cá có mái tóc đỏ rực bồng bềnh trong phiên bản hoạt hình năm 1989. Bỏ qua những ý kiến trái ngược nhau, bạn đã bao giờ tự hỏi ai đã phát minh ra kiểu dreadlocks chưa?

Trước hết, hãy nói về dreadlock. Không rõ từ “dreadlock” bắt nguồn từ đâu, nhưng đây là một số giả thuyết.

Trong cuộc phỏng vấn trên The Face Magazine, Halle Bailey cho biết mái tóc đối với phụ nữ da đen là điều thiêng liêng. Cô cảm thấy rất tuyệt khi có thể biến kiểu tóc đặc trưng đó thành tóc của nàng tiên cá. Ảnh từ bộ phim 2023

Một số người tin rằng nó có thể bắt nguồn từ phong trào Rastafari, là một hệ thống tín ngưỡng có nguồn gốc từ Cơ đốc giáo. Trong Cơ đốc giáo, “sự sợ hãi” đối với Chúa trời thường được dùng để diễn tả sự tôn kính và niềm tin sâu sắc vào thần thánh, do đó, dread-locks có thể là mái tóc của một người tin tưởng sâu sắc vào Chúa. Những lọn tóc được đề cập trong kinh thánh và Rastas giữ cho tóc của họ không chải, vì vậy cuối cùng họ phát triển thứ mà ngày nay chúng ta gọi là "dreadlock".

Một số người tin rằng nó đến từ những lần chạm trán đầu tiên giữa các chiến binh châu Phi và thực dân châu Âu. Các chiến binh được cho là đã truyền cảm giác sợ hãi cho những kẻ xâm lược, nhờ vào vẻ ngoài đáng sợ của họ bao gồm cả những lọn tóc dreadlocks.

Dù bằng cách nào, từ này dường như có mối liên hệ chặt chẽ với di sản châu Phi và nhiều người nghĩ rằng kiểu tóc này bắt nguồn từ đó. Nhưng nói như vậy có chính xác không?

Bằng chứng bằng văn bản đầu tiên có từ năm 1500 trước Công nguyên; nó được mang đến cho chúng ta bởi các văn bản cổ xưa của đạo Hindu được gọi là "Vedas". Trong những văn bản này, Chúa Shiva, một trong những vị thần chính của Ấn Độ giáo, để kiểu tóc gọi là “Jaṭā” (những lọn tóc rối, về cơ bản giống như kiểu dreadlocks). Ngay cả ở Ấn Độ ngày nay, không có gì lạ khi nhìn thấy tóc Jaṭā. Ví dụ, những người đàn ông thánh thiện được gọi là "Sadhus" đội Jaṭā của họ thành những cuộn lớn trên đỉnh đầu. Sadhus tin rằng để tóc theo kiểu này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho dòng năng lượng vũ trụ và giúp nâng cao tinh thần.

Bằng chứng tượng trưng đầu tiên đến từ Hy Lạp và có từ thời kỳ tương tự như các văn bản Veda. Một bức bích họa trên đảo Santorini cho thấy các võ sĩ đội mũ trùm đầu. Nhiều bằng chứng hơn từ cùng thời kỳ đến từ Ai Cập và các vùng khác của Địa Trung Hải và Trung Đông.

Võ sĩ trẻ với dreadlocks trên một bức bích họa từ Santorini, Hy Lạp. 1500–1600 TCN. Nguồn: Bảo tàng Khảo cổ Quốc gia Athens, CC BY-SA 3.0, qua Wikimedia Commons

Những người theo Phật giáo, Cơ đốc giáo và Hồi giáo, tương tự như các Sadhus của Ấn Độ giáo, chấp nhận kiểu tóc dreadlocks như một cách để thể hiện sự từ bỏ sự phù phiếm và ham muốn vật chất. Đối với nhiều người trong số họ phải lựa chọn giữa để tóc kiểu dreadlocks và cạo đầu.

Tuy nhiên, dreadlocks đã có mặt ở tất cả các châu lục như một biểu tượng văn hóa và xã hội mạnh mẽ từ thời cổ đại, vì vậy có vẻ như các cộng đồng cổ đại đã đồng ý về tầm quan trọng của dreadlocks ngay cả khi không sự tiếp xúc với nhau. Ở Châu Mỹ, Châu Đại Dương và Châu Phi thời kỳ tiền Colombia, dreadlocks được sử dụng như một biểu tượng văn hóa và xã hội thường gắn liền với đạo Shaman. Kiểu tóc này thể hiện mối liên hệ với thần thánh và cõi linh hồn, đồng thời thường là biểu tượng của sức mạnh và sự chính trực của các chiến binh và thủ lĩnh.

Poundmaker, một thủ lĩnh của vùng đồng bằng Cree First Nation, 1885. Hình ảnh lịch sự của Lưu trữ Quốc gia Canada, C-001875. Bản quyền Giáo sư Buell, OB, Phạm vi công cộng, qua Wikimedia Commons

Đặc biệt, bím tóc hình hộp và bím tóc là đặc trưng của văn hóa châu Phi. Ngay cả khi chúng cũng có thể đã được sử dụng ở các khu vực khác, thì trong lịch sử, chúng vẫn phổ biến nhất ở Châu Phi.

Theo trích dẫn từ một bài viết về lịch sử của bím tóc trên byrdie.com: “Ở nhiều bộ lạc châu Phi, tết tóc là một cách độc đáo để xác định từng bộ lạc. Các kiểu tết tóc và kiểu tóc là dấu hiệu cho thấy bộ tộc, tuổi tác, tình trạng hôn nhân, sự giàu có, quyền lực và tôn giáo của một người. Tóc bện đã và đang là một nghệ thuật xã hội.”

Ngày nay, tất cả mọi người, với xuất thân, tín ngưỡng và sở thích khác nhau, đều để dreadlocks hoặc thắt bím.

Một người đàn ông làm tóc dreadlocks tại một tiệm ở Việt Nam. Nguồn: Dreadlock Sài Gòn/FB

Tại Việt Nam, Nguyễn Minh Lý (Nickname: Leo – sinh năm 1995) là một trong những người đầu tiên đưa trào lưu tóc dreadlocks về Việt Nam từ nhừng năm 2014-15. Leo Minh Lý chia sẻ với phóng viên Dân Trí, đối với anh và tất cả những người bạn để tóc dreadlocks, dù là người theo văn hóa hip hop, rock, rasta, những nghệ sĩ xăm, người chơi ván trượt hay chỉ là một cô gái, chàng trai có “chất riêng” thì nó còn là văn hoá, là phong cách sống.

Bộ trưởng Park Bo Gyoon: sẽ giới thiệu Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cho người dân Hàn Quốc Chiều 23/6/2023, ông Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đã có buổi làm việc với ông Park Bo Gyoon, Bộ trưởng bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam.

Chủ tịch Hồ Chí Minh trong lòng nhân dân châu Phi Nhân kỷ niệm 133 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2023) và 20 năm sau Hội thảo quốc tế đầu tiên về quan hệ Việt Nam - Châu Phi (28-30/5/2003-2023), Tạp chí Thời Đại đã có cuộc trao đổi với Đại sứ Hà Huy Thông, nguyên Vụ trưởng Vụ Tây Á – Châu Phi (Bộ Ngoại giao), nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Quốc hội Khoá XIII về những tình cảm mà bạn bè Châu Phi dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh.