Trong báo cáo mới đây gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ KH&ĐT ủng hộ việc đầu tư một tuyến đường sắt tốc độ cao mới trên trục Bắc - Nam nhưng không đồng tình với đề xuất chi hơn 58 tỷ USD của Bộ GTVT trước đó.

Theo báo cáo, Bộ KH&ĐT cho rằng tổng mức đầu tư dự án chỉ khoảng 26 tỷ USD, giảm hơn 32 tỷ USD so với đề xuất hơn 58 tỷ USD của Bộ GTVT.

Thậm chí, theo Bộ KH&ĐT, các chuyên gia Hà Lan và Đức tính toán, nếu tính các yếu tố khác như sự hợp lý của hướng tuyến, giảm chiều dài tuyến đường sắt tốc độ cao thì tổng mức đầu tư sẽ còn giảm nhiều hơn nữa.

Báo cáo nhấn mạnh: "Các chuyên gia cho rằng, việc đề xuất của Bộ GTVT đầu tư tuyến đường sắt có tốc độ thiết kế 350km/giờ, tốc độ khai thác 320km/giờ với tổng mức đầu tư 58,71 tỷ USD, sẽ có nhiều rủi ro, tác động xấu đến nguồn vốn đầu tư phát triển".

Việc Bộ KH&ĐT đề xuất vốn làm đường sắt cao tốc Bắc - Nam "rẻ" hơn tới 32 tỷ USD so với phương án của Bộ GTVT đưa ra khiến nhiều người đặt câu hỏi về việc nghiên cứu, thẩm định, xây dựng dự án của Bộ GTVT đối với dự án có tầm quan trọng đặc biệt này.

Bộ KH&ĐT cho rằng chỉ cần 26 tỷ USD để thực hiện dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam. Ảnh minh hoạ.

Liên quan tới vấn đề nêu trên, ngày 9/7, Bộ GTVT đã có thông cáo chính thức gửi tới các cơ quan thông tấn báo chí.

Theo đó, Bộ GTVT khẳng định: Từ năm 2017, Bộ đã tổ chức rà soát các nghiên cứu trước đây về Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam (gọi tắt là Dự án) và tổ chức nghiên cứu cập nhật, bổ sung.

Quá trình triển khai, Bộ GTVT đã tổ chức 04 hội nghị, hội thảo chuyên đề và các báo cáo (đầu kỳ, giữa kỳ, cuối kỳ) để xin ý kiến của các cơ quan, đơn vị có liên quan và các chuyên gia. Bộ cũng đã trực tiếp làm việc, có ý kiến chính thức bằng văn bản của 20/20 địa phương có dự án đi qua.

Ngoài ra, Bộ GTVT cho biết đã lấy ý kiến của các bộ, ngành liên quan. Cho đến thời điểm 05/01/2019, Bộ GTVT đã nhận được ý kiến của 9/10 bộ, ngành, về cơ bản thống nhất với đề xuất hồ sơ của Bộ GTVT trình Thủ tướng.

Về đề xuất tổng mức đầu tư dự án là 58,7 tỷ USD, Bộ GTVT cho rằng đây là tính toán do tư vấn trong nước đưa ra, dựa trên cơ sở kết quả nghiên cứu về phạm vi, quy mô, phương án công nghệ..., căn cứ các quy định của pháp luật hiện hành về lập tổng mức đầu tư dự án. Ngày 14/02/2018, Bộ GTVT đã có Tờ trình số 1281/TTr-BGTVT trình Thủ tướng Chính phủ báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi Dự án.

Bộ GTVT cho biết đã nghiên cứu, xin ý kiến trước khi đề xuất phương án 58 tỷ USD. Ảnh minh hoạ.

Về phân kỳ và phân đoạn đầu tư, Bộ GTVT cho rằng tổng mức đầu tư cho Dự án là rất lớn và khẳng định đã nghiên cứu khả năng huy động nguồn lực nhằm giảm áp nợ công của nền kinh tế, đưa ra 2 phương án:

- Phương án phân kỳ theo chiều ngang: Đầu tư hoàn chỉnh và khai thác đồng bộ đường sắt tốc độ cao trên từng đoạn. Tốc độ thiết kế là 350km/giờ. Theo đó: Giai đoạn 1 (dự kiến từ 2020-2032) đầu tư đoạn Hà Nội - Vinh và thành phố Hồ Chí Minh - Nha Trang với tổng mức đầu tư dự kiến là 24,7 tỷ USD. Giai đoạn 2 (dự kiến từ 2032-2050) đầu tư đoạn Vinh - Nha Trang để nối thông toàn tuyến (mặc dù được phân thành 02 giai đoạn nhưng thực chất đây là một quá trình đầu tư liên tục) tổng mức đầu tư là 33,98 tỷ USD.

- Phương án phân theo chiều kỳ dọc: Đầu tư hoàn chỉnh hạ tầng toàn tuyến theo tiêu chuẩn đường sắt tốc độ cao và phân kỳ đối với việc đầu tư thiết bị, phương tiện vận tải và phương thức khai thác. Theo đó, Giai đoạn 1 (dự kiến từ 2020-2032) đầu tư hạ tầng toàn bộ tuyến Hà Nội - thành phố Hồ Chí Minh đảm bảo tốc độ thiết kế 350km/giờ nhưng chưa điện khí hóa, mua sắm đoàn tàu diezel để khai thác riêng tàu khách trên toàn tuyến với vận tốc khai thác tối đa 150km/giờ với tổng mức đầu tư là 41,980 tỷ USD. Giai đoạn 2 (dự kiến từ 2032-2050) tiến hành điện khí hóa, nâng cấp hệ thống thông tin tín hiệu, mua sắm đoàn tàu tốc độ cao thay thế tầu diezel để khai thác trên toàn tuyến với tổng mức đầu tư là 17,11 tỷ USD.

Dựa trên phân tích về khả năng đáp ứng nhu cầu vận tải trên hành lang, khả năng huy động các nguồn lực đầu tư, hiệu quả đầu tư Dự án cũng như sự phù hợp với quy hoạch liên quan, Bộ GTVT đề xuất phương án và tiến độ đầu tư Dự án như sau:

- Giai đoạn 1 (dự kiến hoàn thành vào 2030-2032): Chuẩn bị đầu tư và tổ chức đầu tư xây dựng 2 đoạn (Hà Nội - Vinh và Nha Trang - thành phố Hồ Chí Minh). Cùng với quá trình đầu tư xây dựng là công tác chuẩn bị nguồn nhân lực, xây dựng thể chế để khai thác vào năm 2032.

- Giai đoạn 2 (dự kiến từ 2032-2050): Tiếp tục đầu tư xây dựng đoạn Vinh - Nha Trang. Trong đó ưu tiên đoạn Vinh - Đà Nẵng để có thể khai thác vào năm 2040 và tiếp tục hoàn thành đoạn Đà Nẵng - Nha Trang vào năm 2050.

Bộ GTVT khẳng định sẽ tiếp tục có ý kiến, giải trình làm rõ về kết quả nghiên cứu của Bộ cũng như ý kiến của Bộ KH&ĐT liên quan đến quy mô, tổng mức đầu tư dự án... trước khi trình Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư.

Mặt khác, Bộ GTVT cho biết sẽ tiếp tục triển khai nghiên cứu, tham mưu và thực hiện các bước tiếp theo của Dự án một cách cẩn trọng, khách quan và tuân thủ đúng quy trình và các quy định của pháp luật hiện hành.