Theo Wall Street Journal, trong cuộc đối đầu thương mại mới nhất với Mỹ, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum đã thể hiện một chiến lược ngoại giao khéo léo giúp nước này tránh được cơn bão thuế quan từ chính quyền Trump. Cách tiếp cận này đang trở thành mô hình tham khảo cho các quốc gia khác khi đối mặt với chính sách thương mại cứng rắn của Mỹ.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum phát biểu tại cuộc họp báo ở Mexico City. Ảnh: THX/TTXVN

Vào ngày 3/2, khi Tổng thống Trump gọi điện, bà Sheinbaum đã sẵn sàng đối mặt với một nhà lãnh đạo Mỹ kiên quyết về vấn đề thuế quan. Cuộc trò chuyện kéo dài gần 45 phút, nhiều lúc căng thẳng, nhưng bà vẫn giữ vững lập trường. "Chúng ta phải nói theo ngôn ngữ của Trump", một người am hiểu các cuộc thảo luận tiết lộ.

Đột phá đến từ đề xuất của chính quyền Mexico: triển khai 10.000 quân đến biên giới để chống lại dòng chảy fentanyl và tăng cường an ninh biên giới. Động thái này đáp ứng đúng mối quan tâm của Tổng thống Trump về vấn đề ma túy và nhập cư bất hợp pháp.

Kết quả là một thỏa thuận tạm dừng thuế quan trong một tháng để đánh giá hiệu quả thực thi biên giới, tương tự như thỏa thuận sau đó với Canada. Ông Trump sau cuộc gọi đã nhận xét: "Tôi đã có cuộc nói chuyện tuyệt vời với phía Mexico" và thể hiện sự quý mến đối với Tổng thống Sheinbaum.

Chiến lược khôn ngoan

Tổng thống Sheinbaum đã chuẩn bị kích hoạt thuế quan trả đũa đối với hàng xuất khẩu của Mỹ từ các thành trì của đảng Cộng hòa, nhưng khác với Canada, bà kiềm chế không tiết lộ các biện pháp này trước cuộc điện đàm với ông Trump. Chiến thuật này nhằm tránh dồn đối phương vào chân tường và tạo không gian cho đàm phán.

Bộ trưởng Kinh tế Mexico Marcelo Ebrard chia sẻ: "Tôi tin rằng mức thuế 25% đối với tất cả hàng xuất khẩu của Mexico sẽ có hiệu lực ngay ngày đầu tiên ông Trump nhậm chức". Điều này cho thấy Mexico đã coi đây là mối đe dọa thực sự, không phải chỉ là đòn thương lượng.

Sau cuộc điện đàm, Tổng thống Sheinbaum nhấn mạnh rằng chìa khóa là tập trung vào hợp tác song phương và mở cửa đàm phán trước khi các biện pháp đơn phương được áp dụng. Bà đưa ra dẫn chứng về tiến triển trong việc hạn chế di cư bất hợp pháp, đã giảm hơn 80% trong những tháng gần đây nhờ các nỗ lực phối hợp giữa hai nước.

Vấn đề fentanyl và thâm hụt thương mại

Fentanyl được xem là vấn đề nhức nhối trong mối quan hệ Mỹ - Mexico. Loại thuốc này chủ yếu được sản xuất tại Mexico trước khi bị tuồn lậu vào Mỹ, gây ra nhiều ca tử vong ở giới trẻ Mỹ. Tổng thống Trump đã cam kết trong chiến dịch tranh cử sẽ giải quyết vấn đề này, thậm chí tuyên bố sẽ hành động trực tiếp chống lại các băng đảng buôn bán ma túy.

Tuy nhiên, theo Raúl Benítez, chuyên gia quân sự tại Đại học Quốc gia Mexico: "Việc kiểm soát hoạt động buôn lậu fentanyl là gần như không thể". Ông nhận định Mexico có thể sẽ cố gắng bắt giữ một số trùm ma túy và phá hủy các phòng thí nghiệm fentanyl để làm hài lòng tổng thống Mỹ.

Trong cuộc họp báo sau đó, Tổng thống Sheinbaum tiết lộ rằng bà đã giải thích với ông Trump về thâm hụt thương mại lớn của Mỹ với Mexico (hiện ở mức hơn 150 tỷ USD).

"Tôi đã nói với ông ấy rằng thực ra đó không phải là khoản thâm hụt", bà lưu ý và giải thích rằng thỏa thuận thương mại giữa Mỹ, Mexico và Canada (do chính ông Trump ký năm 2018) là công cụ hiệu quả để cạnh tranh với Trung Quốc và các khối thương mại khác.

Bà nhấn mạnh rằng hàng xuất khẩu của Mexico sang Mỹ có tỷ lệ linh kiện của Mỹ cao, đồng thời Mexico là nước mua hàng đầu các mặt hàng và hàng hóa chính của Mỹ, từ phụ tùng ô tô đến khí đốt tự nhiên và ngô.

Ảnh từ máy bay không người lái cho thấy những chiếc xe tải đang xếp hàng dài gần cầu vượt biên giới Zaragoza-Ysleta để vào Mỹ, tại Ciudad Juarez, Mexico vào ngày 31/1.

Sự ủng hộ từ người dân

Cách xử lý khủng hoảng này đã giúp Tổng thống Sheinbaum trở thành chính trị gia được yêu thích nhất ở Mexico, với tỷ lệ ủng hộ lên tới 75%. Đây là dấu hiệu cho thấy người dân Mexico đã đoàn kết sau lưng bà khi đối mặt với mối đe dọa từ Mỹ - quốc gia có thỏa thuận thương mại tự do đã giúp ngành sản xuất Mexico phát triển mạnh mẽ trong 3 thập kỷ qua.

Sergio Aguayo, học giả người Mexico, nhận xét: "Trong nhiều năm qua, Tổng thống Sheinbaum đã có được tính linh hoạt và thực dụng tuyệt vời. Nhưng ông Trump cũng rất thực dụng".

Cách xử lý vấn đề của bà Sheinbaum với chính quyền Trump đã tạo ra một tiền lệ quan trọng. Các quan chức Canada cho biết nó đã cho họ thấy có một con đường để tránh thuế quan trừng phạt. Canada đã quyết định bổ nhiệm một đặc phái viên mới chuyên trách về fentanyl và đầu tư 140 triệu USD vào một đơn vị thu thập thông tin tình báo về tội phạm có tổ chức.

Tại châu Âu, nơi các nhà lãnh đạo đang chuẩn bị cho các cuộc đàm phán thương mại với chính quyền Trump, các quan chức cho biết họ đã nghiên cứu phản ứng của Mexico và Canada và đang theo dõi sát sao tình hình.

Tuy nhiên, thử thách vẫn còn phía trước. Mexico và Canada sẽ đối mặt với chính quyền Trump vào ngày 4/3, khi lệnh tạm dừng áp thuế kết thúc. Dù vậy, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Mexico hiện đã tin tưởng hơn vào khả năng của Tổng thống Sheinbaum trong việc ứng phó với chính quyền Trump.

Philippines muốn khôi phục quyền nhập khẩu gạo của NFA: Doanh nghiệp nói gì?

Chiến thuật thuế quan của Mỹ có thể định hình lại thương mại toàn cầu