Bác sĩ Ngô Bảo Khoa (sinh năm 1980) hiện đang công tác tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn, chuyên ngành Phẫu thuật tim mạch - lồng ngực. Bác sĩ Ngô Bảo Khoa cũng là tác giả sách “Trái tim trong cuộc sống” và “Bệnh tim mạch ở người lớn”.

Bác sĩ Ngô Bảo Khoa.

PV: Theo BS, việc biết có bệnh rồi mới bắt đầu chạy chữa hay tầm soát định kỳ và phát hiện ra những mầm bệnh. Trong quá trình công tác chuyên môn, trường hợp nào chiếm tỉ lệ nhiều hơn?

- Ông bà ta có câu “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Bác sĩ Denton Cooley, một phẫu thuật viên tim mạch nổi tiếng có nói “Phòng ngừa là bí quyết để sống thọ và có sức khỏe tốt”. Y khoa cũng đã khẳng định việc phòng ngừa bệnh là việc hết sức quan trọng, cần thiết trước tiên để mạnh khỏe và tránh được bệnh tật.

Nói về phòng ngừa bệnh, trong y khoa chia làm ba loại:

- Phòng ngừa nguyên phát (primary prevention): Đây là các hành động để ngăn ngừa bệnh tật xảy ra, không để bệnh hình thành.

- Phòng ngừa thứ phát (secondary prevention): Đây là các hành động nhằm phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, từ đó ngăn chặn hoặc trì hoãn diễn tiến của bệnh.

- Phòng ngừa cấp ba (tertiary prevention): Được áp dụng khi bệnh đã hình thành, bao gồm các biện pháp để giảm thiểu ảnh hưởng của bệnh, chẳng hạn như bệnh nhân sau đột quỵ cần tập vật lý trị liệu để hồi phục các chức năng...

Việc tầm soát bệnh chính là phòng ngừa thứ phát, giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm để điều trị hiệu quả. Điều đáng mừng là hiện nay, người dân đã quan tâm hơn đến sức khỏe của mình. Ở các bệnh viện, phòng khám đã gia tăng số lượng người đi kiểm tra tổng quát, tầm soát bệnh hoặc khám bệnh ngay khi có những triệu chứng bất thường.

PV: Để có một đời sống chất lượng, thì tinh thần có ảnh hưởng bao nhiêu đến sức khỏe?

- Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO), sức khỏe là trạng thái thoải mái toàn diện về thể chất, tinh thần và xã hội. Qua định nghĩa này thì có thể thấy tinh thần là một yếu tốt quan trọng để đánh giá tình trạng sức khỏe. Người khỏe mạnh phải khỏe khoắn về tinh thần. Tinh thần không tốt thì sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe nói chung và thể chất nói riêng. Chẳng hạn như với bệnh tim mạch, “stress” (căng thẳng) được xem là yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, bệnh mạch vành…, là yếu tố ảnh hưởng đến các hành vi và tình trạng được chứng minh làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch như làm tăng nồng độ cholesterol máu, hút thuốc, ít vận động, ăn uống quá độ…

Phòng bệnh hơn chữa bệnh.

PV: Vậy BS có thể gửi một lời khuyên nhỏ như một bí kíp bảo dưỡng sức khỏe dành cho quý bạn đọc được không ạ? Theo BS, để giữ một trái tim khỏe mạnh (theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng), chúng ta sẽ bắt đầu từ đâu?

- Để khỏe mạnh, trước tiên cần áp dụng “phòng ngừa nguyên phát”, là áp dụng các biện pháp để bệnh tật không hình thành. Việc áp dụng lối sống lành mạnh là chiến lược hiệu quả và hữu ích mà mỗi người đều có thể chủ động thực hiện để khỏe mạnh, phòng ngừa bệnh tim mạch và các bệnh lý khác. Một số phương thức cần áp dụng trong lối sống hằng ngày như: Có chế độ ăn lành mạnh, cân bằng, đủ dinh dưỡng, Tránh để thừa cân, Thường xuyên tập thể dục, Không hút thuốc, Sống vui khỏe, điều độ, biết cách kiểm soát stress, Sống có mục tiêu, tăng cường kết nối với mọi người… Ngoài ra mọi người nên khám sức khỏe định kỳ, tầm soát các bệnh lý nguy cơ, đặc biệt là các bệnh thường gặp và nguy hiểm như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa mỡ máu…

PV: BS có thể chia sẻ, có khi nào BS gặp 1 trường hợp bệnh nhân đáng lẽ ra có khả năng được chữa trị khỏi nhưng vì không trân quý sức khỏe hoặc không thể tiếp tục điều trị mà không còn cơ hội sống không?

- Những trường hợp như vậy thì nhiều chứ. Thường thì nếu bệnh đã ở giai đoạn nặng, bệnh nhân có khả năng kinh tế thì phần lớn đều cố gắng chữa trị. Tuy nhiên, trong ngành tim mạch, một trong những rào cản lớn với bệnh nhân là chi phí điều trị cao, chẳng hạn như những trường hợp phải mổ thay van tim, phải đặt stent mạch vành hay mổ bắc cầu mạch vành... và vì thiếu chi phí, bệnh nhân không thể được điều trị theo phương pháp tốt nhất. Ngoài ra, cũng không ít người trong chúng ta, khi bệnh chưa hình thành thì ỷ y, thiếu cảnh giác, không quý trọng sức khỏe mà không có ý thức phòng ngừa bệnh, vẫn có những thói quen sinh hoạt không tốt như hút thuốc, không tập thể dục, ăn uống thiếu điều độ...

BS Ngô Bảo Khoa cũng là tác giả của hai tập sách “Trái tim trong cuộc sống” và “Bệnh tim mạch ở người lớn”.

PV: Nghề thầy thuốc được trân quý nhưng lại chịu nhiều áp lực, người thầy thuốc giữ chìa khóa sức khỏe, sinh mạng của những bệnh nhân cần đến mình. Anh đã từng bắt gặp cảnh người thầy thuốc vì quá tập trung công việc, bệnh nhân, chữa bệnh vượt quá khung thời gian và sức lực mà lơ là sức khỏe bản thân không?

- BS là người chống lại bệnh tật, điều trị cho bệnh nhân, nhưng chính họ là đối tượng dễ bị bệnh tật tấn công. Thứ nhất là do họ thường xuyên ở trong môi trường làm việc độc hại, nhiều nguy cơ do tiếp xúc với nguồn bệnh. Thứ hai, do đặc thù công việc, thời gian làm việc kéo dài, công việc vất vả là một trong những rào cản khiến cho BS không có thời gian nghỉ ngơi, thời gian tập thể dục... Một nguyên nhân nữa là do quá hiểu về bệnh tật nên BS có tâm lý xem thường đối thủ này, thường thờ ơ với sức khỏe của mình... Nói gì thì nói, cũng như mọi người khác, người BS cũng nên trân trọng sức khỏe, cần có ý thức và những biện pháp giữ gìn sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật.

PV: Xin chân thành cảm ơn BS Ngô Bảo Khoa. NXB Văn hóa – Văn nghệ cũng xin gửi lời chúc và tri ân tốt đẹp nhất đến quý bác sĩ - y sĩ đã đóng góp rất lớn trên hành trình lưu giữ và tìm lại sức khỏe cho mọi người.

- Sức khỏe là điều quan trọng nhất, giữ trọn sức khỏe thì chúng ta sẽ có cơ hội thực hiện nhiều mong ước trong cuộc đời. Trân trọng bản thân và chăm sóc người thân là chuyện trong tầm tay khi mà chúng ta có thể trang bị kiến thức cơ bản ngay từ hôm nay. Những quyển sách bảo dưỡng sức khỏe sẽ là gợi ý hợp lý.Tủ sách SỨC KHỎE là bộ sách không thể thiếu trong tủ sách gia đình bạn với hầu hết những kiến thức về sức khỏe như sức khỏe – sắc đẹp – phòng bệnh – hiểu bệnh – trị bệnh – dưỡng bệnh.

Tủ sách Sức khỏe là bộ sách không thể thiếu trong tủ sách của gia đình bạn.

Trong 2 ngày 27&28/2/2019, khi mua sách ở Quầy số 3 NXB Văn hóa – Văn nghệ tại Đường sách Nguyễn Văn Bình, bạn đọc sẽ nhận ưu đãi lên đến 60% đối với sách sức khỏe.

Đỗ Quyên