Mỹ, Australia, Nhật phản đối hành động vi phạm luật pháp ở Biển Đông

Mỹ mua tên lửa Tomahawk để đối phó Trung Quốc ở Biển Đông?

Việt Nam phản đối các cuộc tập trận phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông

Trái với Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển

Chuyên gia Gregory Poling, thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc tế (CSIS) tại Washington (Mỹ), vừa qua đã nhận định, Trung Quốc đang mở rộng lãnh hải trái phép trên Biển Đông và cố ý thay đổi cách hiểu về lịch sử nhằm khẳng định chủ quyền phi pháp của Bắc Kinh đối với vùng biển này.

Ngày 5/7 vừa qua, tại buổi thảo luận của CSIS về cuốn sách mới nhất có tựa đề “Trên vùng nguy hiểm: Thế kỷ của Mỹ tại Biển Đông”, chuyên gia Poling cho biết: “Khả năng Trung Quốc sẵn sàng sử dụng biện pháp chèn ép thay vì các công cụ ngoại giao sẽ còn cao hơn”. Theo Poling, cuốn sách trên tập trung vào cam kết của Mỹ về tự do hàng hải và mạng lưới các đồng minh ngày càng lớn của nước này trên khắp Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Tàu tuần duyên USCGC Bertholf (750) của Mỹ trong một đợt diễn tập huấn luyện chung với tuần duyên Philippines (Ảnh: Tuần duyên Mỹ).

Ông Poling cho rằng, việc hiểu rõ về lịch sử các tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông cũng như vai trò của Mỹ trong các tuyên bố này là rất quan trọng để có thể nắm bắt tình hình hiện nay ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Thời gian qua, Trung Quốc đã thúc đẩy quân sự hóa đảo nhân tạo phi pháp ở Biển Đông nhằm phục vụ chiến thuật vùng xám, tăng kiểm soát mà không cần dùng vũ lực. Đô đốc John Aquilino, chỉ huy Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ nhận định, Trung Quốc đã “hoàn tất quân sự hóa” ít nhất ba thực thể trên Biển Đông, gồm: Đá Vành Khăn, đá Subi và đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam).

Bên cạnh đó, Trung Quốc tiếp tục tăng cường hiện diện thông qua tập trận quân sự và một số hoạt động khác trên thực địa. Riêng trong tháng 3/2022, Trung Quốc đã tiến hành 3 cuộc tập trận tại Biển Đông. Sau hàng loạt động thái tăng cường sức mạnh không quân ở Biển Đông, Trung Quốc tiếp tục thêm bước mới khi điều động chiến đấu cơ thế hệ 5 tàng hình J-20 tới khu vực biển này.

Giám đốc chương trình AMTI - Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ) Greg Poling nhấn mạnh: “Tất cả hành động này là hoàn toàn bất hợp pháp, nếu xét theo Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982". Là thành viên của UNCLOS nhưng Trung Quốc lại đưa ra các tuyên bố vi phạm quyền của tàu thuyền, máy bay và công dân Mỹ, đồng thời đe dọa làm suy yếu luật pháp hàng hải quốc tế.

Các tàu Trung Quốc tại khu vực đá Ba Đầu thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam hồi đầu năm 2021 (Ảnh: Reuters).

Mỹ sẵn sàng bắt tay với nhiều nước trong khu vực

Bắc Kinh đã khẳng định yêu sách chủ quyền bằng các “chiến thuật vùng xám”. Chiến thuật vùng xám là chiến thuật được Bắc Kinh áp dụng nhằm áp đặt những tuyên bố chủ quyền phi pháp của mình.

Chiến thuật vùng xám, theo định nghĩa của chuyên gia Michael Green thuộc CSIS, là những hành vi vượt quá khả năng răn đe hoặc đảm bảo thông thường nhằm đạt được các mục tiêu an ninh trong khi vẫn nằm dưới ngưỡng có thể gây ra phản ứng vũ trang. Ở Biển Đông, Trung Quốc đang sử dụng lực lượng dân quân biển (PAFMM), hạm đội đánh cá có vũ trang làm tác nhân vùng xám để khẳng định các yêu sách chủ quyền.

Lyle Morris, một nhà phân tích chính sách cao cấp của công ty Rand Corporation ở Washington (Mỹ) chỉ rõ các hành động kiểu vùng xám thường xóa mờ ranh giới giữa khái niệm quân sự và phi quân sự. Thậm chí, một phần của chiến thuật này được Bắc Kinh sử dụng trong việc triển khai các tàu bảo vệ bờ biển phi quân sự hay tàu dân quân để mở rộng đáng kể sự hiện diện của Trung Quốc tại Biển Đông.

Kể từ năm 2012, Bắc Kinh bắt đầu tăng cường sử dụng chiến thuật vùng xám ở Biển Đông. Sự leo thang này bao gồm việc chiếm đóng bãi cạn Scarborough từ Philippines năm 2012, mở rộng xây đảo nhân tạo trong giai đoạn 2014-2017, tăng cường sử dụng hải cảnh và PAFMM ở Biển Đông. Collin Koh, một nhà nghiên cứu kỳ cựu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng của Singapore, cho rằng các hành động “vùng xám” của Trung Quốc ở Biển Đông đã có tác động trực tiếp và gián tiếp đến ngành đánh cá trong khu vực.

Tháng 5 vừa qua, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhấn mạnh tuần duyên Mỹ sẽ đóng vai trò "thiết yếu" trong việc đảm bảo khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Tuần duyên Mỹ sẵn sàng bắt tay với nhiều nước trong khu vực để đảm bảo an ninh và an toàn hàng hải trên cơ sở luật pháp quốc tế. Đây được xem là một thông điệp rõ ràng đến Trung Quốc và chiến lược vùng xám mà Bắc Kinh đang sử dụng để thúc đẩy yêu sách hàng hải vô lý trên Biển Đông.

Philippines phản đối lệnh cấm đánh bắt cá đơn phương của Trung Quốc ở Biển Đông Bộ Ngoại giao Philippines ngày 31/5 cho biết đã trao công hàm phản đối lệnh cấm đánh bắt cá đơn phương mà Trung Quốc tuyên bố ở Biển Đông.

Mỹ phản đối Trung Quốc cấm đánh bắt cá trên Biển Đông Ngày 2/6, Bộ Ngoại giao Mỹ ra thông báo phản đối lệnh cấm đánh bắt cá theo mùa do Trung Quốc đơn phương áp đặt ở Biển Đông.

Philippines đệ trình công hàm phản đối Trung Quốc tại Biển Đông Trang Rappler đưa tin Philippines ngày 9/6 đã đệ trình công hàm ngoại giao đến Trung Quốc phản đối việc hơn 100 tàu của Bắc Kinh quay trở lại vùng biển “trong và xung quanh” khu vực đá Ba Đầu tại Biển Đông.