Thiền sư Thích Nhất Hạnh sinh năm 1926 tại Thừa Thiên - Huế với tên khai sinh là Nguyễn Xuân Bảo. Ông xuất gia theo Thiền tông vào năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Ông trở thành một nhà sư vào năm 1949.

Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Ảnh: UBC

Ông đã viết hơn 100 cuốn sách, trong đó hơn 40 cuốn bằng tiếng Anh, với một số tác phẩm nổi bật như Đường xưa mây trắng, Phép lạ của sự tỉnh thức, Hạnh phúc cầm tay, Phật trong ta, Chúa trong ta...

Ông là người đưa ra khái niệm “Phật giáo dấn thân” (engaged Buddhism) trong cuốn sách "Việt Nam: Hoa sen trong biển lửa" (Vietnam: Lotus in a Sea of Fire).

Năm 1956 ông là Tổng biên tập của Phật giáo Việt Nam, tờ báo của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Vào thập niên 1960, ông thành lập Trường Thanh niên Phụng sự Xã hội (School of Youth for Social Services – SYSS) ở Sài Gòn, một tổ chức từ thiện xây dựng lại các làng bị bỏ bom, xây dựng trường học và các trạm xá, và giúp các gia đình bị trở thành vô gia cư trong Chiến tranh Việt Nam.

Cuộc đời ông gắn liền với các hoạt động vì hòa bình.

Thiền sư Thích Nhất Hạnh từng nhiều lần đến Mỹ để nghiên cứu và diễn thuyết tại Viện Đại học Princeton và Viện Đại học Cornell, và sau này giảng dạy tại Viện Đại học Columbia. Tuy nhiên, mục đích chính của những chuyến ra nước ngoài của ông chủ yếu là để vận động cho hòa bình.

Năm 1965, Thiền sư đã viết thư cho nhà hoạt động nổi tiếng Mỹ Martin Luther King Jr. để kêu gọi ông công khai chống lại Chiến tranh Việt Nam. Trong cuộc gặp gỡ 1 năm sau đó giữa hai người, King đã phản đối mạnh mẽ chiến tranh Việt Nam. Năm 1967, King đề cử Thiền sư Thích Nhất Hạnh cho Giải Nobel Hòa bình. Tuy nhiên năm đó không ai được trao giải.

Ông cũng từng tổ chức các khóa tu thiền cho người Israel và người Palestine, khuyến khích họ lắng nghe và học hỏi lẫn nhau. Đồng thời kêu gọi các nước đang tham chiến hãy đình chiến và tìm kiếm giải pháp hoà bình. Năm 2005, ông tổ chức buổi diễu hành vì hòa bình ở Los Angeles với sự tham gia của hàng nghìn người.

Theo thiền sư Thích Nhất Hạnh, chìa khóa để hòa giải chính là việc "biết lắng nghe". Ông cũng khuyên các chính trị gia nên học theo con đường của Phật giáo để giúp ích cho đàm phán và hòa giải.

Sau hơn 40 năm rời xa quê hương, ông về Việt Nam lần đầu vào năm 2005 và năm 2007, ông đi khắp đất nước, tổ chức những khóa tu, buổi pháp thoại và gặp gỡ các tăng ni phật tử. Trong cùng năm đó, ông đã tổ chức ba trai đàn chẩn tế lớn tại ba miền Việt Nam nhằm cầu nguyện và giải trừ oan khổ cho những người từng chịu hậu quả của chiến tranh.

Trong một bài viết năm 2009, tờ AP của Mỹ đánh giá thiền sư Thích Nhất Hạnh là nhà lãnh đạo Phật giáo có ảnh hưởng lớn thứ hai ở phương Tây, chỉ sau Đạt Lai Lạt Ma bởi những hoạt động không ngừng nghỉ của mình.