Báo cáo năm 2023 ra mắt trong bối cảnh các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) vừa hoàn thành quy hoạch cấp tỉnh, cần một cơ chế thực thi, giải quyết các trở ngại trong quá trình triển khai quy hoạch của từng địa phương. Đồng thời, vùng cần cơ chế hợp tác giữa các tỉnh để khai thác các nguồn lực một cách hiệu quả, phát triển kinh tế - xã hội theo đúng hướng quy hoạch tích hợp đã được Thủ tướng phê duyệt.

Các đại biểu tham dự Lễ công bố Báo cáo kinh tế thường niên ĐBSCL năm 2023.

Từ những nghiên cứu trước đó, Báo cáo năm 2023 xác định “thể chế, quản trị và liên kết vùng” là nội dung then chốt, có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của ĐBSCL trong hiện tại và dài hạn.

Quá trình nghiên cứu cho thấy, 6 nhóm nguyên nhân trực tiếp dẫn đến các thách thức hiện nay ở ĐBSCL, bao gồm: điều kiện tự nhiên; công nghệ; vốn nhân lực; kết cấu hạ tầng; môi trường đầu tư - kinh doanh và cơ chế quản trị - hợp tác - liên kết vùng.

Theo VCCI, trong những năm qua, ĐBSCL được quan tâm nhiều hơn, nhiều nghị quyết quan trọng đã được Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ ban hành để định hướng, quy hoạch và thiết lập cơ chế để vùng phát triển. Tuy nhiên, do chậm thể chế hóa chủ trương bằng các quy định, văn bản pháp luật dẫn đến các nghị quyết chưa được triển khai vào đời sống xã hội.

Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright trình bày các kết quả nghiên cứu trong Báo cáo kinh tế thường niên ĐBSCL năm 2023.

Cơ chế hợp tác chính thức giữa các địa phương trong vùng hiện đang rất cần được hình thành để khai thác tối đa những lợi thế và nguồn lực vốn có. Trước đây, nhiều mô hình quản trị và liên kết vùng được thiết lập nhưng hầu như chưa đạt được kết quả như mong đợi. Điều này dẫn đến sự phân tách hay trùng lắp, cạnh tranh lẫn nhau giữa các địa phương để giành lấy lợi ích và thành tích phát triển, đang làm cho ĐBSCL trở nên khó khăn hơn.

Cùng với cơ chế quản trị vùng chính thức, cơ chế phi chính thức được thiết lập từ cộng đồng, các tổ chức xã hội lập nên để kết nối, hợp tác giữa các doanh nghiệp, chính quyền, thị trường… cũng chưa phát huy hiệu quả bởi thiếu sự quan tâm và nguồn lực còn hạn chế. Các mô hình hợp tác đã vận hành như cánh đồng mẫu lớn, liên kết “4 nhà” (Nhà nước - doanh nghiệp - nhà nông - nhà khoa học), hợp tác theo chuỗi giá trị… chỉ đạt được kết quả nhất định, không theo kịp phát triển của kinh tế, xã hội.

Những cơ chế quản trị mang tính nền tảng khác như đất đai, nguồn nước, năng lượng, môi trường thích ứng biến đổi khí hậu… đang thiếu một cơ chế quản lý cấp vùng để khai thác, điều tiết sử dụng một cách hiệu quả. Phân bổ sử dụng đất còn bị ràng buộc đã làm chậm quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng, sự chồng chéo trong quản trị nguồn tài nguyên nước đang làm cho thách thức càng trở nên nghiêm trọng hơn.

Năng lượng là một ngành tiềm năng lớn nhưng chưa có tuyên bố chính thức nào về mục tiêu phát triển, dẫn đến các địa phương đều mở rộng quy hoạch và kêu gọi đầu tư phát triển trùng lắp nhau. Hệ thống thể chế quản lý vùng về môi trường thích ứng biến đổi khí hậu chưa thống nhất cao, các mục tiêu chính sách đang bị chồng chéo và mâu thuẫn, phân bổ ngân sách cho các dự án biến đổi khí hậu không đồng bộ, chia cắt giữa cắt địa phương.

Bên cạnh đó, các thể chế vi mô, kết nối các thành tố trong chuỗi, hợp tác sản xuất thiếu bền vững. Các chuỗi nông sản chủ lực ở ĐBSCL còn nhiều hạn chế, yếu kém ở một số khâu, liên kết hợp tác lõng lẽo dẫn đến khai thác lợi thế, năng lực cạnh tranh còn hạn chế. Hợp tác giữa các hộ sản xuất nhỏ chưa tìm ra mô hình nào mới ngoài các hợp tác xã hiện hữu, dù đang tương đối hiệu quả nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức về tiếp cận vốn, đất đai, quản lý, khai thác…

Theo VCCI, để giải quyết 6 nhóm nguyên nhân nói trên, hướng đến tháo gỡ một trong những mắc xích của 3 vòng xoáy kinh tế - xã hội - môi trường để tạo vòng xoáy đi lên, ĐBSCL cần nhận diện các điểm nghẽn hay nút thắt của thể chế, quản trị và mối liên kết hợp tác vùng. Có như thế, ĐBSCL mới có thể thành “điểm sáng” trong tăng trưởng và phát triển kinh tế, xã hội theo mục tiêu đề ra của Nghị quyết 13-NQ-TW đề ra.

Cùng ngày, Diễn đàn chính sách “Phát triển kinh tế ĐBSCL nhìn từ liên kết vùng và hợp tác giữa các địa phương” cũng được tổ chức nhằm đánh giá đánh giá về cơ chế triển khai quy hoạch vùng ĐBSCL và quản trị tài nguyên trước biến đổi khí hậu. Diễn đàn cũng đánh giá liên kết vùng và chuyển đổi cơ cấu kinh tế để các địa phương nhận diện chính sách phát triển và doanh nghiệp cần có sự chuyển đổi mô hình kinh doanh mới cho phù hợp với bối cảnh thay đổi tại ĐBSCL.

Viện FNF/Đức hỗ trợ Cần Thơ phát triển mô hình TP thông minh Ngày 24/11, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị TP Cần Thơ và Hội hữu nghị Việt - Đức TP phối hợp cùng Viện Friedrich Naumann Foundation (FNF/ Đức), Trường Đại học Cần Thơ tổ chức hội thảo về “Những giải pháp kỹ thuật hỗ trợ phát triển mô hình TP thông minh” tại Cần Thơ.

Cần Thơ kết nối cựu sinh viên từng học tập tại Hà Lan Chiều ngày 11/12, tại Trường Đại học Cần Thơ diễn ra buổi họp mặt thân mật cựu sinh viên từng học tập, nghiên cứu tại Hà Lan, do Trường Đại học Cần Thơ phối hợp cùng Đại sứ quán Vương quốc Hà Lan, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Tổ chức hợp tác quốc tế về giáo dục đại học Hà Lan Nuffic tổ chức.

Cần Thơ mong muốn hợp tác với doanh nghiệp Anh lĩnh vực y tế, giáo dục, hạ tầng giao thông Sáng ngày 11/12, Phó Chủ tịch thường trực UBND TP Dương Tấn Hiển cùng các sở, ngành liên quan có buổi tiếp ông Sam Wood - Phó Tổng lãnh sự Anh tại TP Hồ Chí Minh - cùng các thành viên Đoàn đến thăm và làm việc tại TP Cần Thơ.