Bởi vậy, có nhiều trường hợp sự khốc liệt đã được đẩy đến đỉnh điểm do kíp lái đã "đốt đít" chiếc xe tăng của mình để chạy nhanh nhất có thể và sự cố đã xảy ra. Tuy nhiên, các sự cố này thường chỉ xảy ra với bộ phận hành động.

Trong giải đua Tank Biathlon năm 2016, chiếc Type-96B của đội tuyển Trung Quốc đã tung cả bánh chịu nặng khi đang chạy. Còn một chiếc xe tăng T-72B3 toác cả giáp trước (nơi cố định bánh dẫn hướng) khi đâm vào trụ bê tông.

Đặc biệt năm nay, lại có 1 chiếc T-72B3 do đội Tajikistan điều khiển đã bị đứt tung băng xích.

Vào cua quá cấp, xe tăng T-72B3 của đội Tajikistan đã bị đứt xích.

Những yêu cầu cơ bản đối với dải xích xe tăng

Là một bộ phận mà điều kiện làm việc rất khắc nghiệt, trực tiếp va đập với mặt đường và các bộ phận khác, lại chịu sự tác động của rất nhiều thứ lực và các tác nhân nên ngoài nên quá trình thiết kế, chế tạo mỗi mảnh xích cũng như cả dải xích xe tăng có những yêu cầu rất cao. Cụ thể là:

- Phải đảm bảo tính cơ động, khả năng thông qua và quay vòng cao. Nghĩa là: mảnh xích có trọng lượng và hình dạng thích hợp, có lực cản chuyển động nhỏ nhưng lực kéo bám đủ lớn.

Ngoài ra, các mảnh xích trong dải xích phải liên kết với nhau chắc chắn, linh hoạt và bền vững... Để đảm bảo yêu cầu này, ngoài mảnh xích thì các chốt xích - chi tiết liên kết các mảnh xích thành dải xích có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

- Có độ bền và bền mòn cao, đủ sức chịu đựng những tác động từ mặt đường xấu cũng như lực kéo của động cơ.

- Có khả năng bảo vệ khỏi sự hủy diệt của đối phương. Là phương tiện chiến đấu việc đối mặt với hỏa lực đối phương là đương nhiên. Những loại vũ khí trực tiếp thường phá hủy dải xích là mìn chống tăng, tên lửa- súng phóng lựu chống tăng v.v...

- Đảm bảo trọng lượng nhỏ, kết cấu đơn giản, thuận tiện cho sửa chữa, bảo dưỡng. Cụ thể hóa đối với yêu cầu này là tự kíp xe không cần đến sự hỗ trợ của thợ sửa chữa phải đủ khả năng bảo dưỡng, thay thế các mảnh xích khi cần thiết trong thời gian ngắn nhất, kể cả trong điều kiện đang chiến đấu khẩn trương, ác liệt.

Đáp ứng các yêu cầu trên, mắt xích, chốt xích xe tăng thường được chế tạo bằng thép chất lượng cao và thường xuyên được cải tiến nhằm nâng cao độ bền và tuổi thọ.

Là phiên bản vào loại hiện đại của xe tăng T-72, các xe tăng T-72B3 phục vụ cho thi đấu tại Giải đua xe tăng Tank Biathlon 2018 được lắp những dải xích vào loại tốt nhất mà nước Nga có thể chế tạo hiện nay.

Xe tăng T-72B3 của Nga là phương tiện được nhiều đội lựa chọn để dự thi tại Tank Biathlon 2018.

Bị "đốt đít" chạy đua với thời gian, vững chắc như xích xe tăng cũng đứt

Tuy có kết cấu vô cùng vững chắc, độ bền cao song một dải xích của chiếc T-72B3 do đội đua Tajikistan điều khiển đã đứt tung gây ra sự ngạc nhiên lớn cho mọi người với câu hỏi: "Một bộ phận có kết cấu vững chức như vậy tại sao có thể đứt tung ra được?".

Để lý giải nguyên nhân sự đứt gãy này, trước hết ta hãy điểm mặt những lực cơ bản tác động lên dải xích xe tăng khi nó vận động trên đường.

Đó là trong lực của xe, lực kéo của động cơ thông qua bánh chủ động truyền qua dải xích kéo xe về phía trước, lực ma sát với mặt đường, lực kéo bám, phản lực của mặt đường. Khi vào cua, xích còn chịu tác động từ lực ly tâm đẩy thân xe ra phía ngoài cua.

Nhìn chung, độ bền của dải xích xe tăng đã được tính toán đủ sức chịu đựng tác động của các lực trên và thực tế sử dụng nhiều năm nay đã chứng tỏ điều đó.

Tuy nhiên, cũng có những trường hợp mà ngoại lực tác động quá lớn vượt quá ngưỡng chịu đựng của kim loại và gây ra đứt gãy. Đó chính là trường hợp của đội đua Tajikistan ngày hôm kia.

Bắn trượt cả 5 bia, xe tăng T-72B3 của đội Tajikistan bị đứt xích ở Tank Biathlon 2018

Những ai theo dõi tình huống này sẽ thấy chiếc T-72B3 do đội Tajikistan điều khiển đã vào cua với một vận tốc khá lớn - ước chừng 55-60 km/h, vòng cua lại rất gấp (bán kính nhỏ).

Lúc này, lực ly tâm được tính theo công thức F= mv2/r- (trong đó: m là khối lượng xe, v là vận tốc xe, r là bán kính của vòng cua) đạt trị số khá lớn có xu hướng đẩy thân xe ra phía ngoài cua.

Kết cục của hầu hết các tình huống như thế này là xe tăng sẽ bị lật ra phía ngoài.

Tuy nhiên, đối với trường hợp đội đua Tajikistan có thể là do xích xe đã bị chùng trong quá trình vận động, lực ly tâm đẩy thân xe ra ngoài trong khi dải xích do trọng lực vẫn bám sát mặt đường nên sẽ làm bánh chịu nặng trèo lên hàng vú xích làm băng xích căng hết cỡ - theo thuật ngữ kỹ thuật của lính xe tăng đây là hiện tượng "trật xích".

Nếu vận tốc xe lúc đó không quá lớn xe sẽ bị dừng lại. Tuy nhiên, có lẽ do vận tốc xe lúc đó quá lớn đã tạo một quán tính rất lớn tiếp tục kéo xe về phía trước. Dải xích đã bị căng hết cỡ vượt ngưỡng chịu đựng của kim loại và một điểm yếu nhất của nó- nơi ứng suất tập trung cao nhất đã bị đứt ra.

Sau đó, kíp xe dự bị của đội Tajikistan đã vào thay thế và hoàn thành phần đua.

Tuy nhiên, qua sự cố này cũng cho thấy tính cạnh tranh của cuộc đua là vô cùng khốc liệt, đòi hỏi sự cố gắng cao nhất của mỗi tuyển thủ cũng như của toàn đội.

Xe tăng T-72B3 tại Tank Biathlon 2018

Xe tăng T-72B3 Việt Nam loạng choạng tại Tank Biathlon 2018

Đại tá Nguyễn Khắc Nguyệt