Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trương Quang Nghĩa trình bày Tờ trình dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) cho biết qua thực tế thi hành Luật Đường sắt 2005 đã bộc lộ một số những tồn tại bất cập và không còn phù hợp với thực tiễn hoạt động đường sắt. Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) bao gồm: 09 chương, 95 điều.

Theo đó, từ năm 2006 đến nay, Quốc hội đã thông qua Hiến pháp 2013 và 17 luật, pháp lệnh trong đó có những quy định liên quan đến một số nội dung trong Luật Đường sắt 2005. Vì vậy, cần thiết phải điều chỉnh một số nội dung đã quy định của Luật Đường sắt 2005 để phù hợp với nội dung Hiến pháp 2013 và các luật, pháp lệnh mới ban hành.

Bộ trưởng Trương Quang Nghĩa trình bày Tờ trình dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). (Ảnh: Đại biểu Nhân dân)

Đồng thời một số quy định của Luật Đường sắt 2005 quá chi tiết, cụ thể mang tính kỹ thuật chuyên ngành thuần túy cần được ban hành trong văn bản quy phạm pháp luật dưới Luật để phù hợp với thực tiễn và linh hoạt trong quá trình thực thi như: Phạm vi bảo vệ công trình, hành lang an toàn giao thông đường sắt; nhân viên đường sắt trực tiếp phục vụ chạy tàu; hướng dẫn thực hiện tín hiệu, quy tắc giao thông đường sắt.

Bên cạnh đó, một số nội dung Luật Đường sắt 2005 đã quy định nhưng việc triển khai thực hiện còn hạn chế như: Chính sách phát triển đường sắt; trách nhiệm quản lý nhà nước trong lĩnh vực giao thông vận tải đường sắt; kinh doanh đường sắt. Một số quy định của Luật chưa phù hợp, cần sửa đổi như: Quản lý đất dành cho đường sắt; đảm bảo trật tự, an toàn giao thông đường sắt; phí sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt và phí điều hành giao thông vận tải đường sắt.

Chính vì thế, theo Bộ trưởng Trương Quang Nghĩa, việc sửa đổi Luật lần này góp phần phát triển giao thông vận tải đường sắt theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo bước đột phá phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt; tạo lập môi trường hoạt động kinh doanh thông thoáng, không phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế, đặc biệt là trong hoạt động vận tải, dịch vụ hỗ trợ vận tải trên mạng lưới đường sắt quốc gia...

Báo cáo thẩm tra dự án Luật đường sắt (sửa đổi), do Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng trình bày, cho biết, bước vào thời kỳ phát triển mới với yêu cầu và nhiệm vụ mới rất nặng nề thì giao thông vận tải đường sắt đã bộc lộ nhiều bất cập. Kết cấu hạ tầng đường sắt lạc hậu, xuống cấp; đường sắt quốc gia là đường đơn, khổ rộng 1m, trong khi đó hầu hết các nước trên thế giới đã sử dụng đường sắt khổ rộng 1,435m. Hệ thống tín hiệu không đồng bộ, nhiều thế hệ từ nhiều quốc gia; nhiều điểm giao cắt đồng mức với đường bộ gây mất an toàn; công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý, điều hành, vận hành phương tiện hầu như chưa được ứng dụng... năng lực thông qua thấp.

Ngành đường sắt chưa được quan tâm đầu tư tương xứng với vị trí vốn có. (Ảnh minh họa)

Trong khi đó, tỷ trọng đầu tư cho hạ tầng ngành đường sắt so với các loại hình giao thông khác là rất thấp, không phù hợp với cơ cấu đầu tư trong nước và xu thế phát triển của lĩnh vực này trên thế giới. Sản lượng vận tải hàng hóa ngành đường sắt so với toàn ngành giao thông trong những năm gần đây giảm dần, không đạt mục tiêu đề ra... Nhìn chung thời gian qua, lĩnh vực giao thông đường sắt không được quan tâm đầu tư tương xứng với vị trí và tầm quan trọng của nó, không đáp ứng được yêu cầu phát triển đất nước hiện nay. Do đó, việc sửa đổi Luật Đường sắt năm 2005 là cần thiết và không thể chậm trễ hơn.

Trên cơ sở nhất trí với bố cục và nội dung dự thảo Luật, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Ban soạn thảo cần tiếp tục rà soát, chỉnh sửa, bổ sung bảo đảm bố cục thật logic, cân đối hơn.

Cụ thể Chương IV Dự thảo Luật hiện chỉ có 2 điều; có ý kiến đề nghị tách quy định về đường sắt chuyên dùng thành mục riêng, bổ sung quy định về vận tải đường sắt công ích, vai trò của tổ chức xã hội nghề nghiệp, quy định rõ hơn về trách nhiệm quản lý nhà nước đối với hoạt động đường sắt...

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cần quy định rõ và đầy đủ hơn hướng ưu tiên phát triển của ngành đường sắt, nhất là công tác đầu tư để đưa giao thông vận tải đường sắt sớm thoát khỏi tình trạng lạc hậu, yếu kém như hiện nay.

Nam Yên