Tồn kho ít, dư địa tăng giá gạo vẫn còn? Gạo là mặt hàng có khối lượng và kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng tốt nhất trong 5 tháng đầu năm nay. Không chỉ tăng mạnh về lượng và kim ngạch xuất khẩu, giá gạo Việt Nam cũng đang đứng ở mức cao so với các nước khác.

Việt Nam hỗ trợ Sierra Leone phát triển chuỗi giá trị lúa gạo Đây là một nội dung trong Thỏa thuận hợp tác Nam-Nam và Tam giác (SSTC) vừa được Sierra Leone, Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO) và Việt Nam ký kết tuần qua nhằm phát triển sản xuất lúa gạo ở quốc gia châu Phi.

Ảnh minh họa

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã ở mức 498 USD/tấn, mức cao nhất kể từ tháng 4/2021 và cao hơn so với 3 nước xuất khẩu gạo còn lại là Thái Lan, Ấn Độ và Pakistan.

Cụ thể, gạo 5% tấm Thái Lan giá 495 USD/tấn; gạo 5% tấm Ấn Độ giá 453 USD/tấn; gạo 5% tấm Pakistan giá 488 USD/tấn.

Các yếu tố góp phần đẩy giá lúa gạo tăng

Trao đổi với chúng tôi về các yếu tố dẫn đến giá gạo Việt Nam tăng cao trong thời gian qua, ông Phan Văn Có, Giám đốc Marketing Công ty TNHH VRICE phân tích, hiện tại giá gạo Việt Nam đang đứng ở mức cao so với các nước xuất khẩu khác do các hợp đồng đã ký trước đây còn nhiều mà lượng gạo Đông Xuân đã cạn, buộc các nhà xuất khẩu phải tăng mua gạo giá cao để hoàn tất các hợp đồng đã ký, trong khi sản lượng vụ Hè Thu năm nay dự báo thấp.

Sản lượng lúa Hè Thu thấp do đầu vụ thiếu nước và do thời tiết diễn biến không thuận lợi dẫn đến sản lượng và chất lượng lúa không cao, từ đó làm cho tỷ lệ thu hồi gạo thấp. Điều này làm cho giá thành gạo tăng rất cao, trong khi doanh nghiệp cần mua gạo để hoàn tất các hợp đồng đã ký.

“Đối với các hợp đồng có thời gian giao hàng gấp buộc doanh nghiệp phải tranh thủ giao hàng để giữ uy tín. Đối với những hợp đồng không gấp họ sẽ trì hoãn giao hàng sang quý 4/2023 chờ lúa Thu Đông. Mặc dù các hợp đồng này được ký với giá khá tốt nhưng nay giá gạo trong nước tăng cao nên nhà xuất khẩu đang từ lỗ nhẹ đến lỗ nhiều”, ông Giám đốc Marketing Công ty TNHH VRICE nhận định.

Một yếu tố khác góp phần quan trọng đẩy giá gạo Việt Nam tăng cao là tất cả chi phí cơ bản đầu vào sản xuất lúa đều tăng, cộng với lương công nhân, chi phí bao bì, logistics … và một số chi phí vô hình khác cũng tăng.

Giá gạo tăng cao làm giảm tính cạnh tranh của gạo Việt

Theo Giám đốc Marketing Công ty TNHH VRICE, giá gạo tăng cao làm cho tính cạnh tranh của gạo Việt Nam kém hơn so với các nước xuất khẩu khác. Dự kiến quý 3/2023, giá gạo sẽ giảm khi đó doanh nghiệp mới có thể đàm phán ký các hợp đồng mới, còn hiện tại số lượng hợp đồng ký mới là rất ít, do doanh nghiệp chỉ có thể bán được một vài loại hàng đặc biệt mà các nước khác không có.

Đối với các loại gạo trắng thường, gạo thơm, gạo Jasmine … Thái Lan, Ấn Độ đều có nhưng giá của Việt Nam đang cao nhất, trong khi chất lượng cũng bình thường nên khách hàng đến hỏi giá và không mua.

“Giá gạo tăng cao không phải điều mà doanh nghiệp mong muốn, điều họ mong muốn là giá gạo Việt Nam ở mức vừa phải để tăng tính cạnh tranh, và có thể ký được nhiều hợp đồng xuất khẩu gạo.

Đối với nông dân, giá gạo tăng cao họ cũng không có lợi nhuận nhiều, vì chi phí đầu vào cao nên bà con phải bán cao, chỉ những khâu trung gian trong chuỗi sản xuất lúa gạo mới có lợi. Đây là những bất cập lớn của ngành lúa gạo Việt Nam”, ông Phan Văn Có nói.

Chia sẻ quan điểm với ông Phan Văn Có, một doanh nghiệp xuất khẩu gạo ở miền Tây cho biết, Tổng cục Dự trữ Nhà nước triển khai dự trữ 220.000 tấn gạo loại 15% tấm nhập kho dự trữ quốc gia trong năm 2023 theo Quyết định số 139/QĐ-TCDT, và sẽ đóng thầu xét duyệt vào ngày 26/6 cũng là yếu tố đẩy giá gạo tăng cao.

Mặt khác, thị trường Indonesia cũng đang tăng mua gạo cho nhu cầu trong nước, trong khi vụ Hè Thu ở Đồng bằng sông Cửu Long chưa thu hoạch rộ, diện tích sản xuất giống lúa IR 50404, OM 380 … đã giảm khá nhiều (các giống lúa dùng làm gạo 5% tấm, 15% tấm), lúa từ Campuchia xuất khẩu sang cũng đã hết.

“Nguồn cung khan hiếm là các yếu tố chính khiến giá gạo IR 50404 và OM 380 khó xuống thấp nếu khi thu hoạch lúa không bị mưa”, đại diện doanh nghiệp này nói.

25% gạo xuất khẩu trực tiếp sẽ mang nhãn hiệu Gạo Việt Nam vào năm 2030 Đó là một trong những mục tiêu đặt ra tại Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030 được Phó Thủ tướng Lê Minh Khái ký phê duyệt tại Quyết định số 583/QĐ-TTg ngày 26/5/2023.

Hiệp định EVFTA giúp doanh nghiệp Việt Nam tăng xuất khẩu gạo thơm sang thị trường EU Hạn ngạch thuế quan từ EVFTA đã giúp lượng gạo thơm Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU tăng dần qua từng năm. Hiện có 9 giống lúa thơm được phép xuất khẩu vào thị trường này, trong đó giống lúa Nàng Hoa 9, được Tập đoàn Lộc Trời ký hợp đồng chuyển nhượng quyền khai thác thương mại