Chiến lược hay tầm nhìn hay gì đó đều phụ thuộc vào người sử dụng thuốc. Tình trạng kháng thuốc kháng sinh ở Việt Nam cáo nhất thế giới không chỉ mang tính định lượng mà nó còn ảnh hưởng trực tiếp đến việc điều trị, sức khỏe của người bệnh.

“Người bệnh phải biết rằng, việc kháng thuốc kháng sinh đồng nghĩa với việc nhiều bệnh nhân sẽ không được cứu sống khi vi khuẩn đã kháng tất cả các loại kháng sinh hiện nay”, ông Nguyễn Trọng Khoa, Cục phó Cục Khám chữa bệnh, Bộ Y tế chỉ ra như vậy.

Người dân đến kể bệnh rồi mua thuốc.

Cũng theo ông Khoa, tỷ lệ kháng thuốc kháng sinh cao như vậy, do thói quen dùng thuốc không kê đơn, không theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa của người dân, người bệnh.

Câu chuyện có thật xảy ra như thế này, làm nhiều người biết chuyện, thấy đau đớn. Ông Hòa, bị bệnh nặng liên quan đến lục phủ ngũ tạng. Ông được người thân đưa đi bệnh viện, khám và điều trị định kỳ. Con trai ông theo dõi ông uống thuốc hàng ngày theo đơn của bác sĩ. Tháng đó, ông Hòa điều trị thuốc được 20 ngày rồi thì con trai đi công tác. Anh con trai dặn, con đi công tác, bố dùng hết thuốc, em rể qua đưa bố đi khám sau khi hết thuốc. Ông Hòa ừ, để con trai yên tâm đi công tác. Hết thuốc, con rể sang năn nỉ để được đưa bố vợ đi khám, theo chỉ đạo của anh vợ. Ông Hòa nhất định không đi, nói rằng đã khỏe, bệnh đã ổn, đi làm gì cho tốn kém…

Con rể không thể đưa bố vợ đi khám được đành phải chịu. Hết thuốc được 1 ngày, nghĩ là cứ mua thuốc, uống thêm 10 ngày nữa, đúng thời gian con trai đi công tác về, đi khám lại là vừa. Ông Hòa cầm đơn thuốc ra hiệu thuốc ở phố huyện mua.

Ảnh chỉ có tính chất minh họa.

Ông Hòa uống thêm 10 ngày thì đi ra viện khám. Ra khám, bác sĩ trách người nhà bệnh nhân là sao uống thuốc quá ngày chỉ định của bác sĩ, làm bệnh nặng thêm và kháng thuốc, khó có thể điều trị được bệnh tiếp theo.

Thế mới biết, dùng thuốc quá liều, chưa đủ liều, tự ý dùng thuốc đều gây ra kháng thuốc.

Bác sĩ Nguyễn Đức Hùng, Bệnh viện các bệnh Nhiệt đới trung ương phân tích: “Liên quan đến kháng thuốc kháng sinh, đổ lỗi cho bác sĩ, cho rằng việc kê đơn thuốc của bác sĩ hiện nay chưa chuẩn, bệnh viện tuyến trên quá tải, yếu kém chuyên môn của bệnh viện tuyến dưới và bất cập trong quản lý hệ thống cung ứng thuốc là chưa thỏa đáng. Bởi đó chỉ là yếu tố ngoại cảnh có tác động thôi. Thực chất của kháng thuốc kháng sinh là do người sử dụng. Người sử dụng không theo đơn, không tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Rồi tình trạng tùy tiện cho trẻ, người cao tuổi sử dụng thuốc kháng sinh mà không theo chỉ dẫn của bác sĩ là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến kháng kháng sinh.

Theo bác sĩ Nguyễn Văn Hiền, Bệnh viện Nhi Trung ương thì trẻ em kháng thuốc kháng sinh ở Việt Nam, nhất là thành thị, vùng kinh tế phát triển là rất lớn. Lý do, việc mua bán thuốc kháng sinh ở Việt Nam quá đơn giản và người sử dụng thì theo thói quen tiện lợi chứ không theo yếu tố chăm sóc sức khỏe đúng nghĩa.

Tại các bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, Bạch Mai, Nhi Trung ương, Phổi Trung ương…đã phát hiện những siêu vi khuẩn kháng tất cả các loại kháng sinh và đã có những bệnh nhân tử vong vì không còn thuốc chữa.

Nói như vậy, không phải không có thiếu sót ở bệnh viện. Theo nghiên cứu tại nhiều bệnh viện cho thấy, có tới 90% đơn thuốc hiện nay có sai sót, trong đó những đơn được bác sĩ kê với nhiều loại thuốc cùng một công dụng, cùng một biệt dược, chỉ khác tên gọi. Điều này khiến vi khuẩn càng thêm nhờn thuốc, nhất là khi không tiến hành làm kháng sinh đồ…

Một phát hiện nữa mà trước đây chúng ta chưa đề cập tới đó là việc tồn dư thuốc kháng sinh trong chăn nuôi và trong thực phẩm hiện nay cũng đang làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh.

Ông Trần Minh Điển, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: “Chúng tôi đã gặp một tỷ lệ 30% bệnh nhi có vi khuẩn kháng thuốc trong phân của những em bé này khi đến nhập viện. Đây cũng là tình trạng cảnh báo cần phải nghiên cứu, trong đó có việc môi trường, thức ăn hiện nay có dư lượng kháng sinh”.

Cách đây ít ngày, các nhà khoa học Australia đã phát hiện 3 biến thể của một siêu vi khuẩn kháng đa kháng sinh trong các mẫu bệnh phẩm được lấy từ 10 quốc gia, trong đó có những mẫu chứa siêu vi khuẩn chống lại bất cứ loại kháng sinh nào đang bán trên thị trường hiện nay. Điều đó cho thấy việc chống kháng thuốc đang là vấn đề cấp bách của toàn cầu.

N.Hòa