Những ngày qua, kết quả xử lý vụ việc gian lận thi THPT quốc gia 2018 đang dần được sáng tỏ. TS Nguyễn Việt Cường (Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển Mekong), người nhiều năm liền có tên trong 5% kinh tế gia hàng đầu thế giới đã đưa ra những phân tích của mình về vụ bê bối thi cử gây chấn động dư luận này.

Ông khẳng định: "Tôi thấy một số bậc phụ huynh nói là họ không hề biết việc con cái được nâng điểm. Điều này là hết sức vô lý, vì việc nâng điểm đã được chuẩn bị trước khi học sinh đi thi".

Sở GD&ĐT Sơn La là một trong những đơn vị tổ chức thi để xảy ra gian lận thi THPT quốc gia 2018.

Ông lý giải quan điểm này thông qua việc phân tích các bài thi trong kì thi THPT quốc gia 2018.

Đối với bài thi trắc nghiệm khách quan sẽ có 4 đáp án cho mỗi câu hỏi, và chỉ cần chọn câu trả lời ngẫu nhiên chúng ta cũng có thể đúng được 25% số câu hỏi. Như vậy, ở bài thi có 40 câu, và nếu chúng ta cứ chọn ngẫu nhiên câu trả lời thì trung bình cũng được 2,5 điểm.

TS Nguyễn Việt Cường cho rằng: "Muốn được điểm dưới 1 không hề dễ chút nào".

Lý do bởi, với 40 câu hỏi và xác suất đúng là 0.25 thì số câu trả lời đúng nó sẽ phân phối theo quy luật nhị thức (binomial distribution). Muốn được dưới 1 điểm thì chúng ta chỉ được phép đúng tối đa 3 câu, và xác suất để đúng tối đa 3 câu này là 0.0047. Có thể dễ dàng nhận được kết quả này khi tính bằng công thức hay phần mềm thống kê nào đó có hàm binomial.

Xác suất để được điểm 0 thì bé hơn nhiều, bằng 0.00001006.

Điểm thật và điểm giả của thí sinh gian lận thi THPT quốc gia 2018 sau khi Bộ GD&ĐT chấm thẩm định.

Ông tiếp tục phân tích thông qua ví dụ: "Giả sử chúng ta xem xét xác suất được dưới 1 điểm thì với tổng số thí sinh là 900 nghìn thì sẽ có 4230 thí sinh được dưới 1 điểm. Con số này vẫn khá nhiều nên vẫn có thể các thí sinh được nâng điểm thực sự bị dưới 1 điểm.

Tuy nhiên mấu chốt vấn đề là một số thí sinh được điểm cả 3 bài thi dưới 1 điểm (thậm chí bao gồm cả điểm 0). Được một điểm dưới 1 đã khó, mà được cả ba điểm dưới 1 là vô cùng hy hữu. Xác suất để cả ba bài thi đều dưới 1 điểm là 0.0047 mũ 3, tức là 1.035e-07, khoảng 1 phần 10 triệu.

Có thí sinh thậm chí còn được 2 điểm 0 nữa, mà xác suất được 2 điểm 0 là một phần 10 tỷ. Có nghĩa là bắt cả thế giới này đi thì trắc nghiệm và yêu cầu chọn ngẫu nhiên thì cũng chưa chắc tìm được ai có 2 điểm 0.

Vậy mà ở mấy tỉnh với vài chục nghìn học sinh thôi lại tìm được mấy em như vậy. Điều này khẳng định là học sinh đã chủ động không điền đáp án, để cho việc điền đáp án sau khi thi được dễ dàng hơn".

TS Cường nhấn mạnh: "Như vậy trước khi thi, những học sinh này đã biết trước rằng họ sẽ được nâng điểm. Thí sinh biết được điều này thì không thể nói cha mẹ không biết được".