Những cái lợi trước mắt

Hiện hoạt động thu thuế và thu BHXH do hai cơ quan, hai bộ máy độc lập thực hiện. Dự thảo Luật Quản lý thuế bổ sung sửa đổi được cơ quan soạn thảo đưa ra đề xuất giao cơ quan thuế vừa thu thuế vừa thu bảo hiểm xã hội.

Nếu việc gộp chung các hoạt động thu ngân sách vào một cơ quan được thực hiện, cơ quan BHXH sẽ giảm bớt một phần bộ máy hoạt động, trong khi ngành thuế cũng không cần phải bổ sung thêm nhân lực. Bên cạnh đó, doanh nghiệp không phải đi lại nhiều mất thời gian và tiết kiệm được chi phí cho các hoạt động này.

Đề xuất hợp nhất thu thuế và thu BHXH đang gây nhiều tranh cãi. (Ảnh minh họa)

Ngoài ra, cơ quan thuế thậm chí còn có thể đối chiếu số liệu để phát hiện những hoạt động không lành mạnh trong nghĩa vụ nộp thuế cũng như nộp BHXH, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với cả hai hoạt động này.

Cần cân nhắc kỹ lưỡng

Mặc dù đề xuất có vẻ sẽ mang lại nhiều thuận tiện trong việc thu và quản lý thuế cũng như BHXH, song nhiều ý kiến cho rằng, đề xuất này không khả thi.

Theo ý kiến của các chuyên gia, việc quản lý thu BHXH có nhiều điểm khác biệt. Bởi ngoài thu BHXH bắt buộc, cơ quan BHXH còn phải thu bảo hiểm y tế (BHYT), BHXH tự nguyện, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), thu khu vực sự nghiệp công lập; cấp sổ BHXH, thẻ BHYT, giải quyết chế độ hưu trí, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp… Trong khi đó, theo đề xuất của Bộ Tài chính, cơ quan thuế chỉ quản lý thu BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp.

Vậy, nếu hợp nhất bộ phận thu BHXH về cơ quan thuế, cơ quan BHXH vẫn phải duy trì bộ máy để thu các khoản BHXH khác. Như vậy, cả ngành Thuế và ngành BHXH cùng có “bộ phận thu BHXH”, không những không tiết kiệm chi phí, mà còn gây lãng phí hơn, bộ máy cồng kềnh hơn.

TS. Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động - Xã hội cho rằng, không nên hợp nhất cơ quan thu thuế và BHXH, vì thuế thu cho ngân sách, còn BHXH thu cho người lao động tích cóp về sau. Nếu hợp nhất cơ quan thuế và quản lý thu BHXH, cũng chỉ thu xong rồi chuyển tiền cho BHXH quản lý, như vậy đâu cần hợp nhất, chỉ cần thêm chức năng thuế thu hộ BHXH. "Ở các nước cơ quan thuế cũng chỉ đứng ra thu hộ BHXH, không phải hợp nhất khâu thu của 2 cơ quan với nhau, vì chức năng, nhiệm vụ mỗi cơ quan là khác nhau. Chưa kể, khi hợp nhất cũng chỉ phần BHXH bắt buộc, còn BHXH tự nguyện, bảo hiểm y tế vẫn phải có bộ phận của BHXH thực hiện, như vậy lại phình bộ máy thêm", bà Hương nói.

Chia sẻ quan điểm về vấn đề này, nguyên Thứ trưởng LĐ-TB-XH Phạm Minh Huân đồng tình với phương án cơ quan thuế thu cả thuế và BHXH. Ông lý giải, do cơ quan thuế nắm đầy đủ thông tin về chi phí lao động nên sẽ hạn chế gian lận BHXH của doanh nghiệp, đảm bảo tốt hơn quyền lợi người lao động.

Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra là, thuế thu trên tổng doanh thu, còn BHXH thu cho từng NLĐ, mỗi người một mức khác nhau, do đó, việc cùng thu thuế và BHXH cũng không đơn giản mà có thể sẽ phức tạp hơn. Nếu không cẩn trọng, người chịu thiệt lại là người lao động.

Ngân Linh (t/h)