Khoa học công nghệ - mũi nhọn của chiến lược chống dịch COVID-19 tại Việt Nam Trong cuộc chiến chống dịch COVID-19, thực tế cho thấy chỉ khi chủ động kiểm soát dịch bệnh thì chúng ta mới dành được phần thắng. Việc triển khai các giải pháp công nghệ đã góp phần tích cực trong công cuộc kiểm soát dịch bệnh đó. Khoa học công nghệ đã trở thành mũi nhọn tiên phong trong công cuộc phòng chống dịch COVID-19 ở Việt Nam trong giai đoạn mới.

Học lời Bác Hồ dạy về sáng tạo khoa học công nghệ trong sản xuất “Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho CNXH thắng lợi…” – lời Bác Hồ dặn tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ nhất Hội phổ biến Khoa học Kỹ thuật Việt Nam ngày 18-5-1963 đã trở thành kim chỉ nam xuyên suốt cho sự phát triển khoa học công nghệ của nước nhà gần 60 năm qua.

Cách đây 58 năm, ngày 18-5-1963, tại Đại hội Đại biểu Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật (KH&KT) Việt Nam toàn quốc lần thứ nhất (tiền thân của Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: "Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi…"

Ngày 18-5-1963, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự và phát biểu tại Đại hội Đại biểu Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật (KH&KT) Việt Nam toàn quốc lần thứ nhất - Ảnh tư liệu

Lời căn dặn hàm súc mà ý nghĩa của Chủ tịch Hồ Chí Minh trải qua 58 năm vẫn còn nguyên giá trị, thể hiện tầm nhìn, tư tưởng lớn của Bác Hồ đối với định hướng phát triển lâu dài của nền khoa học và công nghệ Việt Nam. Đây cũng chính là mục tiêu, sứ mệnh và là kim chỉ nam mà Đảng và Nhà nước ta đặt ra đối với ngành khoa học và công nghệ.

Nhớ lời Bác dạy, đồng thời với ý nghĩa thúc đẩy khoa học, công nghệ phát triển mạnh mẽ hơn, tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật KH&CN và thống nhất chọn ngày 18 tháng 5 hàng năm là Ngày KH&CN Việt Nam (quy định tại Điều 7, Luật KH&CN sửa đổi được Quốc hội thông qua năm 2013 - Luật số 29/2013/QH13).

Từ ngày 18-5-2013 cho đến nay, nhìn lại chặng đường lịch sử đã qua, nền khoa học và công nghệ nước ta đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, là động lực cho sự tăng trưởng và sức cạnh tranh của nền kinh tế, bảo đảm quốc phòng, an ninh, góp phần phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững đất nước.

Theo số liệu của Bộ Khoa học và Công nghệ, tính đến tháng 1-2021, năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đóng góp vào tăng trưởng tăng từ 33,6% giai đoạn 2011-2015 lên 45,2% giai đoạn 2016-2020, tính chung 10 năm 2011-2020 đạt 39,0% (vượt mục tiêu 35%); tỉ trọng giá trị xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao trong tổng giá trị hàng hoá tăng từ 19% năm 2010 lên khoảng 50% năm 2020.

Trong nông nghiệp đã chọn tạo, công nhận chính thức 32 giống cây trồng, vật nuôi, 36 tiến bộ kỹ thuật, trong đó 2 giống lúa được sản xuất quy mô lớn. Nghiên cứu thành công việc sinh sản nhân tạo tôm mũ ni, hải sâm vú, trai tai tượng - là các nguồn gen thủy sản có giá trị kinh tế cao…

Các chương trình, nhiệm vụ KH-CN cấp quốc gia được triển khai hiệu quả, góp phần duy trì xuất khẩu ở mức cao so với các năm trước những mặt hàng nông sản chủ lực trong đại dịch Covid-19.

Trong công nghiệp, đã chế tạo thành công nhiều thiết bị, dây chuyền sản xuất, chủng loại vật liệu mới phục vụ phát triển ngành cơ khí chế tạo, năng lượng, công nghiệp hỗ trợ, nông nghiệp,…

Đặc biệt về y dược, trong bối cảnh đại dịch COVID-19, Bộ KH-CN đã huy động các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp triển khai các nhiệm vụ cấp bách và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng như: Việt Nam là 1 trong 3 nước đầu tiên phân lập, nuôi cấy thành công virus; làm chủ công nghệ sản xuất bộ KIT phát hiện SARS-CoV-2 đạt tiêu chuẩn quốc tế; sản xuất vắc xin phòng Covid-19 bằng công nghệ protein tái tổ hợp và thuốc kháng thể đơn dòng điều trị đặc hiệu Covid-19, trong đó vaccine Nanocovax đang thử nghiệm lâm sàng trên người tình nguyện.

Các nhà khoa học của Viện Công nghệ sinh học là nhóm nghiên cứu đầu tiên ở Việt Nam chế tạo thành công Kit phát hiện SARS-CoV-2

Trong điều kiện dịch bệnh, nhiều nghiên cứu chế tạo mang tính đột phá và ứng dụng thực tiễn cao đã được thử nghiệm và đưa vào sử dụng thành công như Robot vận chuyển, Robot khử khuẩn sàn nhà trong khu cách ly. Đồng thời tổng hợp trên 1.700 công bố khoa học quốc tế về dịch bệnh; phát huy đề án Hệ tri thức việt số hóa trong truy vết người tiếp xúc.

Nhiều thành tựu nổi bật khác của các nhà khoa học như là nghiên cứu thành công quy trình ghép chi thể từ người cho chết não, ghép ruột từ người cho sống, phẫu thuật tách cặp trẻ bị dính liền cơ thể.

Tuy nhiên, có thể thấy, đầu tư cho khoa học, công nghệ còn thấp, hiệu quả chưa cao; thiếu thể chế về tài chính, chuyển giao, ứng dụng, phát triển khoa học, công nghệ. Cơ chế, chính sách cán bộ trong hoạt động khoa học, công nghệ còn nặng về hành chính, chưa tạo được môi trường thuận lợi để phát huy sức sáng tạo, thu hút nhân tài. Chưa có chính sách hỗ trợ phát triển, tạo động lực để doanh nghiệp đổi mới công nghệ; bảo hộ sở hữu trí tuệ chưa đạt yêu cầu…

Những kết quả đạt được trong thời gian qua là sự tiếp nối quan trọng thành tựu, là nền tảng quan trọng tạo đà phát triển trong giai đoạn mới

Bằng sự quyết tâm, đoàn kết thống nhất, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, cùng sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương, hoàn toàn có cơ sở để tin rằng KH-CN sẽ tạo nên những đột phá mới trong việc giải quyết các vấn đề thực tiễn cuộc sống đặt ra, tham gia phát triển các ngành, lĩnh vực, góp phần đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.

Khoa học công nghệ - mũi nhọn của chiến lược chống dịch COVID-19 tại Việt Nam Trong cuộc chiến chống dịch COVID-19, thực tế cho thấy chỉ khi chủ động kiểm soát dịch bệnh thì chúng ta mới dành được phần thắng. Việc triển khai các giải pháp công nghệ đã góp phần tích cực trong công cuộc kiểm soát dịch bệnh đó. Khoa học công nghệ đã trở thành mũi nhọn tiên phong trong công cuộc phòng chống dịch COVID-19 ở Việt Nam trong giai đoạn mới.

Học lời Bác Hồ dạy về sáng tạo khoa học công nghệ trong sản xuất “Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho CNXH thắng lợi…” – lời Bác Hồ dặn tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ nhất Hội phổ biến Khoa học Kỹ thuật Việt Nam ngày 18-5-1963 đã trở thành kim chỉ nam xuyên suốt cho sự phát triển khoa học công nghệ của nước nhà gần 60 năm qua.

Tạo động lực thúc đẩy KHCN để đất nước phát triển đột phá Tại buổi làm việc sáng 27/5 với Bộ Khoa học và Công nghệ, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh vai trò dẫn dắt của khoa học và công nghệ; phải thiết kế cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo để hàng trăm nghìn doanh nghiệp, cả xã hội vào cuộc, đưa khoa học và công nghệ là động lực thực sự cho phát triển đất nước.