Nhất chi mai (còn gọi là mai trắng) được mệnh danh là dòng hoa vương giả bởi chỉ xuất hiện trong dịp Tết cổ truyền ở những gia đình vương tôn quý tộc danh giá của đất kinh kỳ xưa.

Hoa mai nằm trong bộ cây tứ quý: Tùng – Cúc – Trúc – Mai tượng trưng cho 4 mùa trong một năm. Nếu Tùng là hiện thân của mùa đông sương giá, Cúc là mùa thu vàng, Trúc mang sắc xanh của mùa hạ thì Mai là biểu tượng của mùa xuân.

Nhất chi mai tượng trưng cho sức sống mãnh liệt, vượt qua mùa đông lạnh giá, khắc nghiệt để rồi nảy nụ đơm bông và bung cánh đẹp đẽ báo hiệu xuân về, mang lại sự giàu sang, tài lộc và sự đoàn viên mỗi dịp Tết đến.

Thân nhất chi mai chậm lớn, gốc xù xì, thân đen óng. Ở mỗi bông thường có từ 5-6 lớp cánh nhỏ xếp chồng lên nhau.

Hoa mai đẹp nhất là khi tất cả các cánh hoa chuyển sang màu trắng tinh khôi, dưới tiết trời se lạnh, lất phất mưa phùn của mùa xuân càng thể hiện được vẻ đẹp đài các mà tràn đầy nhựa sống, sắc xuân.

Một chậu nhất chi mai đẹp không chỉ ở nụ, ở hoa mà dáng cây cũng chiếm phần quan trọng. Mai trắng có nhiều thế như bạt phong, thác đổ, thế huyền, thế trực, mẫu tử, tam đa, ngũ phúc... Thế huyền là những cây mai có dáng mềm mại, nét điệu đà nên được khách hàng nữ ưa chuộng. Trong khi đó thế bạt phong chỉ những cây mai có dáng hơi xiêu. Thế trực là những cây thẳng tắp, cành phủ đều hai bên nên rất được khách nam lựa chọn.

Không giống như những loài hoa khác thường tàn úa nhanh. Khi tàn, cánh hoa lại chuyển dần về màu đỏ tím. Loại hoa này thường ra ba đợt, mỗi một cành sẽ cho ra từng lớp hoa. Mai trắng rất bền, có thể chơi đến hết tháng Giêng Âm lịch mà vẫn còn trổ bông.

Ông Vĩnh Tiến (chủ một vườn nhất chi mai ở Nhật Tân, Tây Hồ, Hà Nội) cho biết việc chăm mai trắng đòi hỏi sự tỉ mỉ, chăm chút hơn các loại hoa Tết khác rất nhiều. Đặc biệt phải “canh” làm sao để hoa bung nở đẹp nhất vào đúng dịp Tết Nguyên đán thì mới vừa có ý nghĩa, lại “được” giá. Ngoài ra việc chiết cành nhân giống cũng rất khó nên với những gốc mai quý phải mất đến cả chục năm mới lên dáng đẹp.

Gốc mai quý nên hiện các chủ vườn ở Nhật Tân chỉ cho thuê chứ không bán. Giá thuê thấp cũng từ 5-7 triệu/ gốc. Bởi vậy, loại hoa này không chỉ kén người chăm mà còn kén người chơi. Dù có giá thuê đắt đỏ nhưng ông Tiến cho biết dịp Tết vẫn không đủ hàng phục vụ người chơi.