Gợi ý cách bày mâm ngũ quả trên ban thờ ngày Tết đúng chuẩn "Phúc Quý Thọ Khang Ninh"

Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết theo đúng phong tục không phải ai cũng biết

Một trong những thứ không thể thiếu trên bàn thờ mỗi gia đình dịp Tết là mâm ngũ quả. Đây là lễ vật thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn của người dân Việt đối với ông bà tổ tiên, với tiền nhân gia tộc.

Người ở mỗi vùng sẽ sử dụng các loại quả khác nhau để đặt lên mâm quả này. Đối với người miền Bắc, đó thường là chuối, cam, phật thủ, bưởi, đào, hồng, ớt...

Nải chuối xanh

Nải chuối xanh thường được đặt dưới cùng trên mâm ngũ quả của người miền Bắc, tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, bao bọc và che chở lẫn nhau. Tuy nhiên, đây là loại trái cây mà người miền Nam tuyệt đối kiêng kỵ. Lý do là vì chuối được cho là gây liên tưởng đến việc thất bại trong làm ăn. Quan niệm này xuất phát từ cách phát âm của quả chuối theo giọng người miền Nam là "chúi", tức "chúi nhủi", chỉ việc làm ăn lao đao, thất bại.

Mâm ngũ quả của người miền Nam thường dùng 5 loại trái cây là mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài với quan niệm “cầu sung vừa đủ xài”.

Ngoài ra, có thể thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn. Trong khi đó, những loại trái cây như cam, quýt gợi nhớ đến câu “quýt làm cam chịu”, mang ý nghĩa xấu nên cũng không được bày trong ngày Tết.

Về vấn đề bày mâm ngũ quả theo ngũ hành, GS. Bùi Quang Thanh cho rằng, dù bài trí mâm ngũ quả khác nhau ở ba miền, nhưng mọi gia đình đều tuân thủ theo nguyên lý chung là bài trí theo hình thức quả to, nặng đặt ở dưới làm đế, quả nhỏ ở trên hay xe kẽ, sao cho đẹp mắt, không rơi rụng.

Bày quả có gai, nặng mùi

Ảnh minh họa

Mặc dù mâm ngũ quả là thể hiện thành tâm của gia chủ nhưng cũng cần tránh bày những loại quả có gai nhọn như mít, sầu riêng, dứa... là những loại quả kiêng kỵ đặt trên mâm ngũ quả ngày Tết.

Đâu là những quả có nhiều gai sắc nhọn, lại quá nặng mùi. Trên ban thờ gia tiên là nơi thiêng

kiêng không nên bày chúng. Vì vậy, khi chuẩn bị mâm ngũ quả, bạn nên chọn những trái cây có

mùi thơm nhẹ nhàng, thanh mát là được.

Bày hoa quả giả

Hoa quả giả cũng như hoa quả thật được bày bán rất nhiều, về cơ bản chúng rất sống động và giống thật. Một số người vì lo quả thật sẽ thối hỏng nên mua những loại hoa quả giả này về bày biện trên ban thờ cho đẹp. Mặc dù quan trọng là tấm lòng thành tâm nhưng gia chủ tuyệt đối không nên đặt hoa quả giả lên thờ cúng.

Theo quan niệm tâm linh của người Việt, việc bày hoa quả giả trên bàn thờ trong những ngày này vừa không tôn trọng thần linh, gia tiên, vừa không có lợi cho phong thủy. Do đó, gia chủ nên chọn những loại hoa quả thật mang ý nghĩa tốt lành, đủ màu sắc để đặt lên mâm ngũ quả.

Hoa quả giả cũng như hoa quả thật được bày bán rất nhiều, về cơ bản chúng rất sống động và giống thật. Ảnh minh họa

Cúng quả chín

Thông thường, chúng ta thường thấy những quả chín già như táo, đu đủ, chuối, bưởi hay bất cứ loại quả nào chín già đều có màu vàng hoặc vàng đỏ rất đẹp mắt. Nhiều người không có kinh nghiệm liền chọn những quả chín này về bày mâm ngũ quả.

Trong thời gian 1 tuần trở đi, những quả chín như vậy sẽ rất nhanh thối hỏng. Chẳng hạn như chuối thường đặt ở dưới cùng để đỡ các quả bên trên, vì chín nó sẽ rụng quả, khiến mâm ngũ quả có thể bị sập xuống điều này thật kiêng kỵ.

Làm ướt hoa quả hoặc bày hoa quả ướt

Hoa quả mua bên ngoài về thường bám nhiều bụi bẩn. Nhiều người cẩn thận và ưa sạch sẽ thường đem rửa hoa quả một lượt rồi mới bày mâm ngũ quả. Tuy nhiên, chúng ta cần chú ý, sau khi rửa xong, hoa quả sẽ bị ướt, nước sẽ đọng ở các khe kẽ, điều này làm chúng nhanh thối hỏng hơn. Do đó, bạn không nên rửa hoa quả. Hơn nữa trong quá trình rửa, có thể cuống hoặc núm của các loại quả có thể bị rụng.

Vì thế, hoa quả mua về, muốn sạch bạn nên dùng khăn mềm lau nhẹ hết bụi bẩn là được. Với những quả bưởi có vỏ bị ố vàng, có thể hòa chút nước vôi sạch, thấm vào khăn rồi lau sạch để bưởi không bị đọng nước.

Bày thêm các thực phẩm khác lên mâm ngũ quả

Thông thường, mâm ngũ quả sẽ gồm 5 loại quả với những ý nghĩa mang lại sự may mắn, sum vầy, đủ đầy, hạnh phúc cho gia đình của gia chủ. Tuy nhiên, cũng tùy theo mùa, theo quan niệm mỗi vùng mà trên mâm ngũ quả cũng có sự bày biện khác nhau. Nhiều gia đình bày 5 hoặc 7 hay 9 loại quả đều được.

Các loại quả ở đây có thể là chuối, bưởi, cam, lê, táo, quýt, phật thủ... ở miền Bắc; còn ở miền Nam sẽ có các loại quả như dừa, mãng cầu, xoài, sung, đu đủ, trứng gà (lê ki ma), lựu... Nhiều người cũng có thói quen đặt thêm bánh kẹo, bia, thuốc lá chung lên mâm ngũ quả cho đầy đủ và đẹp mắt. Tuy nhiên theo quan niệm của người xưa, điều này coi là phạm úy với bề trên, thánh thần. Do đó, hoa, quả bánh kẹo chỉ nên bày bên canh mâm ngũ quả chứ không được

bày cùng.

Mâm ngũ quả ngày Tết mang ý nghĩa gì trong đời sống văn hóa của người Việt?

Mâm ngũ quả ngày Tết của ba miền Bắc - Trung - Nam khác nhau thế nào?