Phát hiện mới về hệ thống hang động núi lửa dài nhất Đông Nam Á tại Krông Nô - Đắk Nông Các chuyên gia quốc tế vừa phát hiện thêm một số nhánh và khám phá thêm hàng trăm mét chiều dài của hang động núi lửa Krông Nô (Đắk Nông).

Phát hiện 19.000 núi lửa mới ở các đại dương trên thế giới Mới đây, các nhà nghiên cứu sử dụng dữ liệu radar độ phân giải cao để phát hiện hàng loạt núi lửa ngầm ở các đại dương trên thế giới. Nghiên cứu này bao gồm dữ liệu từ vệ tinh CryoSat-2 của Cơ quan Vũ trụ châu Âu và vệ tinh SARAL của các cơ quan vũ trụ Ấn Độ và Pháp, có thể xác định vị trí những núi lửa ngầm cao 1.100 m trở lên.

Núi lửa hoành hành

Núi lửa phun trào khi magma (đá nóng chảy) mới được tạo ra trong lớp vỏ chạm tới bề mặt Trái đất và thông qua một lỗ thông hơi mở, hoặc bằng cách phá vỡ lớp đá phía trên nó. Toàn cầu có khoảng 70 ngọn núi lửa phun trào mỗi năm. Trong số này, khoảng 20 ngọn núi lửa phun trào mỗi ngày.

Tháng 11 này, hàng nghìn trận động đất nhỏ đã đánh dấu sự dâng lên của magma trên bề mặt dọc theo một vết nứt dài 14 km gần nhà máy điện địa nhiệt Svartsengi của Iceland. Đá nóng chảy hiện đã gần bề mặt và đã tạo ra những vết nứt rộng cắt ngang thị trấn nhỏ Grindavik. Mặt đất vẫn còn sưng tấy và một vụ phun trào có thể xảy ra mà không được báo trước.

Dung nham phun trào từ núi lửa tại thị trấn Grindavik (Iceland)

Iceland – nằm giữa mảng Bắc Mỹ ở phía Tây và mảng Á-Âu ở phía Đông – được hình thành hoàn toàn từ đá núi lửa. Các mảng đang di chuyển ra xa nhau với tốc độ khá chậm, cho phép magma mới dâng lên và tạo ra các vụ phun trào xảy ra ở đâu đó trên đảo cứ sau vài năm.

Ở những nơi khác, nhiều núi lửa hiện đang hoạt động nằm phía trên cái gọi là vùng hút chìm, nơi một mảng kiến tạo đang lặn bên dưới một mảng khác. Khi mảng hút chìm tiến sâu hơn vào Trái đất, nó bắt đầu tan chảy, tiết ra magma cung cấp dưỡng chất cho các núi lửa phía trên. Thông thường, những magma này dính hơn và giàu khí hơn so với những magma phun trào ở Iceland - và chúng có thể gây ra những vụ phun trào lớn hơn, bùng nổ và nguy hiểm hơn nhiều.

Cùng thời điểm động đất làm rung chuyển nhiều khu vực ở Iceland, núi Etna ở Sicily (Ý) phát nổ dữ dội, rải tro bụi xuống các thị trấn lân cận. Với độ cao 3.324m, Etna là ngọn núi lửa đang hoạt động cao nhất ở châu Âu và đã phun trào thường xuyên trong suốt hơn 500.000 năm qua. Trong khoảng thời gian 2021-2022, trung bình núi Etna phun trào một lần mỗi tháng.

Đó chưa phải là tất cả. Ở những nơi khác, 45 ngọn núi lửa khác trên khắp thế giới tiếp tục hoạt động, bao gồm Mayon và Ta'al ở Philippines, Santa Maria ở Guatemala, Nevado del Ruiz ở Colombia và Anak Krakatau ở Indonesia.

Ngày 20/11, núi lửa Ulawun tại Papua New Guinea phun trào mạnh, tạo ra cột khói bụi cao tới 15km.

Ngày 27/11, ngọn núi lửa Anak Krakatau nằm ở eo biển Sunda thuộc tỉnh Lampung của Indonesia phun trào trở lại, tạo ra cột tro bụi bốc cao trên đỉnh núi hơn 2.000 mét, đe dọa cuộc sống hàng ngàn người dân sống quanh núi lửa. Trung tâm Giảm nhẹ Thảm họa Địa chất và Núi lửa Indonesia (PVMBG) cho biết, núi lửa Anak Krakatau đã phun trào 9 lần từ sáng 26/11 cho tới chiều 27/11. Các vụ phun trào kéo theo âm thanh lớn như tiếng sấm khiến nhiều người dân hoảng sợ và mất ngủ.

Kể từ khi xuất hiện vào tháng 6/1927, hoạt động của núi lửa Anak Krakatau không ngừng gia tăng, khiến thân núi to và cao hơn cao tới 157 m so với mực nước biển. Hoạt động này có xu hướng tăng mạnh kể từ tháng 4/2022, khiến mức độ nguy hiểm của ngọn núi tăng lên cấp cao nhất là cấp 3. Năm 2018, núi lửa Anak Krakatau phun trào và gây ra trận sóng thần làm 400 người thiệt mạng và hàng nghìn người mất nhà cửa. Trước đó, 36.000 người thiệt mạng trong một vụ nổ lớn vào năm 1883.

Nhiều ngọn núi lửa hiện đang hoạt động ở mức độ thấp cũng có những đợt phun trào lớn hơn nhiều. Núi lửa Nevado del Ruiz ở Colombia đã cướp đi sinh mạng của 23.000 người vào năm 1985. Và vào năm 1902, Santa Maria (Guatemala) là nơi xảy ra một trong những vụ phun trào núi lửa lớn nhất thế kỷ 20, khiến khoảng 6.000 người thiệt mạng.

Nỗi lo thường trực

Iceland là một trong những khu vực có hoạt động địa chất mạnh nhất trên thế giới, với khoảng 30 địa điểm núi lửa đang hoạt động. Trên bán đảo Reykjanes ở phía Tây Nam Iceland, một ngọn núi lửa mới tỉnh giấc sau 800 năm đang làm dấy lên sự bất ổn trong cộng đồng. Thor Thordason, giáo sư núi lửa học tại Đại học Iceland, cho biết dòng sông magma dài 15km chạy ngầm dưới bán đảo Reykjanes vẫn còn hoạt động.

Người dân ở thị trấn nhỏ Grindavik đi sơ tán

Thị trấn Grindavik, nằm trên bán đảo Reykjanes, đã trở thành điểm nóng của sự lo ngại với dân số khoảng 3.400 người và vị trí quan trọng gần sân bay Keflavik. Người dân hiện đã được sơ tán và có kế hoạch cố gắng bảo vệ thị trấn bằng cách sử dụng vòi phun nước để làm mát bất kỳ dung nham nào đang hướng tới.

Một mối lo ngại nhỏ là vụ phun trào ở Iceland trong tương lai có thể diễn ra theo mô hình tương tự như vụ phun trào Laki năm 1783. Sau đó, một lượng lớn dung nham phun ra kèm theo một lượng khí độc khổng lồ. Điều này tạo thành một đám mây độc hại lan rộng ít nhất đến tận châu Âu và miền đông Bắc Mỹ, gây ô nhiễm không khí, gây ra thời tiết khắc nghiệt và gây ra nạn đói ở những nơi xa xôi như Ai Cập, và có lẽ cả Ấn Độ.

Phát hiện miệng núi lửa bất thường trên Mặt Trăng do một tên lửa bí ẩn lao xuống Một tên lửa không rõ nguồn gốc đã đâm vào Mặt trăng, để lại một miệng núi lửa bất thường.

Nhật Bản nâng cảnh báo núi lửa lên mức cao nhất Thông báo của Cơ quan khí tượng Nhật Bản hôm 24/7 cho thấy, núi lửa Sakurajima tại tỉnh Kagoshima, tây nam nước này đã phun trào, buộc các nhà chức trách nâng cảnh báo núi lửa lên mức cao nhất.