Trần tình của người đứng đầu ngành tài chính đã cho thấy một phần những trở ngại trong công việc đặc thù này. Và, cho dù cách đây hơn 1 tuần (18/1/2024) Tổng thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường đã ký Thông báo kết luận của UBTV QH về việc giải thích quy định tại khoản 1 điều 6 Luật Đầu tư công với nội dung khẳng định không có quy định nào cấm sử dụng chi thường xuyên để thực hiện các dự án đầu tư xây dựng, cải tạo, nâng cấp…thì phía trước vẫn còn ngổn ngang công việc chờ giải quyết. Thời Đại đã có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Hồ Đức Phớc về những việc phải làm để thúc đẩy đầu tư công sao cho có hiệu quả trong năm nay.

-Thưa ông, đầu tư công được coi là động lực chính để phát triển, nhìn từ thực tế năm vừa qua, năm 2024 này đâu sẽ là những điểm nút cần được tập trung tháo gỡ để dòng vốn được khơi thông?

-Để công tác đầu tư công thực sự đạt hiệu quả cao thì trước hết phải ưu tiên hoàn thiện pháp luật, và công việc này phải đặt ra những mục tiêu hết sức chi tiết, rõ ràng.

-Vậy mục tiêu là gì, thưa ông?

-Đó là pháp luật phải cụ thể, minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện và quan trọng là không bị suy luận. Đây là những đòi hỏi rất thiết thực, vừa đảm bảo tính khoa học của luật pháp nhưng cũng đảm bảo đáp ứng những yêu cầu từ thực tiễn, có vậy thì luật pháp mới có tuổi thọ cao.

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc yêu cầu pháp luật cần phải dễ hiểu, dễ thực hiện.

Tôi muốn nhấn mạnh khía cạnh này vì tầm quan trọng đặc biệt của nó, bởi lẽ luật pháp muốn có tuổi thọ cao thì phải phù hợp với xu thế phát triển trong tương lai. Có như vậy thì chúng ta mới khơi thông được nguồn lực, phát huy được tiềm năng và làm nên sự đột phá. Ở đây có một ý rất quan trọng, nhất là trong bối cảnh hiện nay là nếu luật pháp đáp ứng được những đòi hỏi như vậy thì những người thực thi sẽ rất yên tâm khi thực hiện.

-Yên tâm khi thực hiện, thưa ông, lý do nằm ở bản thân nội dung luật pháp hay cách hiểu luật pháp?

-Đây là mối quan hệ biện chứng, xét hiện tượng thì là do cách hiểu khác nhau nên dẫn đến phản ứng khác nhau, và cũng vì phản ứng khác nhau nên mới có câu chuyện sợ trách nhiệm. Tuy nhiên, hãy đặt câu hỏi thế vì sao lại có cách hiểu khác nhau? Trở lại điều tôi nói ở trên là nếu pháp luật minh bạch, dễ hiểu và không bị suy luận thì sẽ không dẫn đến chuyện có nhiều cách hiểu khác nhau. Do đó, điều quan trọng ở đây là giải quyết cái gốc của vấn đề tức là chất lượng nội dung của pháp luật. Nếu nội dung có chất lượng cao, đáp ứng được những đòi hỏi phổ quát thì tất yếu sẽ chỉ có 1 cách hiểu, và như vậy nhìn tổng thể việc thực thi pháp luật sẽ hiệu quả hơn, không còn những trở ngại trong nhận thức nữa.

-Sẽ là không thực tế nếu mong muốn ngay một lúc triệt tiêu toàn bộ hết mọi hạn chế, thưa ông, vậy khía cạnh nào cần ưu tiên thúc đẩy ngay?

-Trước mắt hãy tập trung vào công tác chuẩn bị đầu tư. Phải xử lý ngay từ khâu này, từ chủ trương đầu tư, lập dự án đầu tư, lập hồ sơ thiết kế dự toán của công trình, rồi chuẩn bị hồ sơ mời thầu, công tác đền bù giải phóng mặt bằng…Tất cả cần đơn giản hoá thủ tục ở mức tối đa, và thật rõ ràng, dễ thực hiện. Và khi việc đơn giản hoá thủ tục các khâu này hoàn tất thì kết quả chắc chắn tích cực hơn.

-Thưa ông, nói thật ngắn gọn thì mục đích cần đạt được là gì?

-Là tiến độ. Nếu chuẩn bị đầu tư nhanh chừng nào thì hiệu quả vốn đầu tư sẽ nâng cao chừng ấy, vì công trình sẽ nhanh chóng được đưa vào khai thác, sử dụng. Vì thế tất cả các công đoạn như thẩm định thiết kế cơ sở, thẩm định phòng cháy chữa cháy, rồi đền bù giải phóng mặt bằng…cần triển khai nhanh chóng và dứt điểm. Một khi tiến độ được đẩy lên đồng bộ thì sẽ đạt kết quả tích cực về hiệu quả chung.

-Để đáp ứng được đòi hỏi này, thưa ông, trước hết cần làm gì?

-Chúng ta cần phân cấp mạnh mẽ hơn nữa cho các cấp chính quyền, cho chủ đầu tư. Có những việc tôi ví dụ như thẩm định thiết kế cơ sở, hay đánh giá tác động môi trường, rồi giải phóng mặt bằng đều có thể phân cấp để các chủ thể này tăng thêm tính chủ động. Có như vậy thì mới đẩy nhanh được tiến độ triển khai dự án nói chung.

Chúng ta đều biết với vai trò là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đầu tư công có ý nghĩa rất quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu có nhiều diễn biến khó lường như hiện nay. Vì thế, với mọi việc liên quan đến lĩnh vực này, cho dù có nhỏ đi chăng nữa thì cũng cần nỗ lực hết sức để xử lý, hoàn thiện. Bên cạnh đó, cũng cần những cách tiếp cận tương thích với đòi hỏi mới của hoàn cảnh. Cụ thể như việc muốn giải toả nguồn lực, chúng ta cần sử dụng cả nguồn vốn ngân sách ngoài kế hoạch để đầu tư xây dựng công trình mới, hay sửa chữa, mua sắm thiết bị…Nói chung điều tôi muốn nêu bật lên ở đây là cần hết sức linh hoạt, nhạy bén trong việc giải quyết các ách tắc, vướng mắc. Có như vậy thì mới có thể hy vọng năm 2024 này sẽ hoàn thành được những mục tiêu đề ra với đầu tư công.

-Trân trọng cảm ơn ông!