Tổng thống Trump (phải) và Tổng thống Zelensky gặp nhau tại New York. Ảnh: AFP

Trong một báo cáo được công bố bởi một ủy ban quốc hội do đảng Dân chủ lãnh đạo, người tố giác cho biết các quan chức Nhà Trắng đã can thiệp để chuyển hồ sơ của một cuộc gọi điện thoại gây tranh cãi giữa ông Trump và tổng thống Ukraine từ hệ thống máy tính mà nó thường được lưu trữ.

Thay vào đó, bản sao được tải vào một hệ thống điện tử riêng biệt được sử dụng để lưu trữ và xử lý thông tin được phân loại có tính chất đặc biệt nhạy cảm, báo cáo cho biết. Một quan chức của Nhà Trắng mô tả hành động này là lạm dụng hệ thống này vì cuộc gọi không chứa bất cứ điều gì nhạy cảm từ xa từ góc độ an ninh quốc gia.

Người tố giác là một sĩ quan Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) và được chỉ định tại một thời điểm làm việc tại Nhà Trắng, hai nguồn tin thân cận cho biết. Thời báo New York lần đầu tiên xác định người tố giác là một sĩ quan CIA, Reuters cũng đã xác minh.

Chủ tịch Hạ viện, bà Nancy Pelosi, cáo buộc Tổng thống Trump có liên quan đến vụ che giấu những chi tiết về nỗ lực thuyết phục Ukraine điều tra cựu Phó Tổng thống Joe Biden, một ứng cử viên tổng thống sáng giá của đảng Dân chủ tại cuộc bầu cử năm 2020.

Ông Trump hôm 26/9 đã nổi giận và tấn công lại bà Pelosi, chỉ trích bà vì đã đưa ra một cuộc điều tra luận tội về ông trong tuần này về vụ Ukraine.

Theo một bản ghi âm được cung cấp cho Thời báo Los Angeles bởi một người tham dự, ông Trump yêu cầu các nhân viên từ phái đoàn Hoa Kỳ tới Liên Hợp Quốc cung cấp thông tin về người đã cung cấp thông tin cho người tố giác.

“Tôi muốn biết đó là ai, ai là người tiết lộ thông tin cho kẻ tố giác kia. Bởi vì rất có thể là một điệp viên,” Reuters trích dẫn lời nói của ông Trump trong đoạn ghi âm.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Stephanie Grisham ngày 26/9 tuyên bố bản tố giác “không hơn gì một sự góp nhặt những lời giải trình từ nhiều nguồn khác nhau về các sự kiện và các mẩu tin báo chí ghép lại với nhau.”

Bà Grisham nhấn mạnh, Tổng thống Trump ngày 25/9 đã công bố một bản ghi thô về cuộc điện đàm giữa ông với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy bởi vì ông Trump “không có gì phải che giấu.”

“Nhà Trắng sẽ tiếp tục ngăn chặn sự kích động và những thông tin sai lệch phát đi từ đảng Dân chủ và nhiều phương tiện truyền thông lớn,” bà bổ sung.

Một tuyên bố chung của ba chủ tịch Ủy ban Hạ viện Mỹ - Adam Schiff từ Ủy ban Tình báo, Eliot Engel của Ủy ban Đối ngoại và Elijah Cummings của Ủy ban Giám sát Hạ viện - cho biết những “đe dọa bạo lực” của Tổng thống Trump, đã cấu thành mối đe dọa đáng sợ cho nhân chứng.

Đại diện Đảng Dân chủ Raja Kirshnamoorthi, một thành viên của Ủy ban Tình báo, cho biết điều cần thiết là ủy ban phải lắng nghe người tố giác.

“Chúng tôi cần nói chuyện trong thời gian sớm nhất với người tố giác, bởi vì tôi lo ngại về một số tuyên bố mà tổng thống đã đưa ra về người này, và liệu ông ấy (Trump) có định trả thù anh chàng hay không,” ông Kirshnamoorthi nói.

Quyền Giám đốc Tình báo Quốc gia (DNI) Joseph Maguire tuyên thệ làm chứng trước một phiên điều trần của Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ về việc xử lý khiếu nại của người tố giác trong Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia tại Washington, ngày 26/9/2019. Ảnh: REUTERS / Leah Millis

Vào ngày 25/7, trong cuộc điện đàm, ông Trump đã thúc ép tân Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy điều tra về ông Biden và con trai ông là Hunter Biden, theo một bản tóm tắt của cuộc gọi điện thoại do chính quyền Trump công bố hôm 25/9.

Theo Reuters, ông Hunter - con trai của ông Biden đã làm việc cho một công ty khí đốt Ukraine trong nhiều năm.

Đảng Dân chủ cho rằng cuộc gọi này là một sự lạm dụng quyền lực của Tổng thống Trump, và muốn thấy ông bị luận tội. Nhưng Reuters nhận định khả năng của vị Tổng thống đảng Cộng hòa bị cách chức trông có vẻ mong manh kể từ khi đảng của ông kiểm soát Thượng viện nơi diễn ra phiên tòa luận tội.

'Quan ngại sâu sắc'

Cuộc gọi xảy ra sau khi ông Trump ra lệnh đóng băng gần 400 triệu USD viện trợ của Mỹ cho Ukraine. Trước cuộc gọi, chính phủ Ukraine, người ta đã nói sự tương tác giữa ông Zelenskiy và Trump phụ thuộc vào việc nhà lãnh đạo Ukraine hưởng ứng hay không, người tố giác nói.

Báo cáo cho biết Tổng thống Trump đã hành động để thúc đẩy lợi ích chính trị cá nhân của mình, mạo hiểm an ninh quốc gia của Mỹ.

“Tôi cảm thấy lo lắng sâu sắc các hành động được mô tả dưới đây cấu thành một vấn đề nghiêm trọng hoặc có thể nói là trắng trợn, lạm dụng hoặc vi phạm pháp luật hoặc mệnh lệnh hành pháp,” Reuters dẫn lời người tố giác được ghi lại ngày 12/8.

Bà Pelosi cho biết việc các quan chức Nhà Trắng chuyển hồ sơ về cuộc gọi sang một hệ thống điện tử khác là bằng chứng của sự che đậy. “Tổng thống của chúng ta đã tham gia vào một vụ bao che này từ đầu đến cuối,” bà nói.

Chính quyền Trump đã công bố bản tóm tắt của cuộc gọi sau khi thông tin về nó nổi lên trên phương tiện truyền thông.

Cuộc tranh cãi cho vấn đề Ukraine sau kết luận của tình báo Mỹ rằng Nga đã can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016 của Mỹ bằng một chiến dịch tin tặc và tuyên truyền để thúc đẩy cho ông Trump – vẫn là ứng cử viên lúc đó.

Quy trình luận tội Tổng thống Trump từ điều tra tại Hạ viện đến xét xử ở Thượng viện. Đồ họa: New York Times/Zing

Các mối quan tâm của người tố giác đã không kết thúc với cuộc trò chuyện của ông Trump với ông Zelenskiy. Ngày hôm sau, báo cáo cho biết, một đặc phái viên Hoa Kỳ về các cuộc đàm phán Ukraine và đại sứ Hoa Kỳ tại Liên minh châu Âu đã gặp Tổng thống Zelenskiy và những quan chức Ukraine khác và khuyên họ về cách điều hướng các yêu cầu mà Tổng thống Trump đưa ra đối với ông Zelenskiy.

Theo Reuters, ông Trump đã nhiều lần đề nghị hành động sai trái của Biden và con trai nhưng không đưa ra bằng chứng nào ủng hộ khẳng định này. Không có bằng chứng nào cho thấy rằng ông Biden đã sử dụng vị trí của mình để giúp con trai mình trong vấn đề Ukraine.

Một số Đảng Cộng hòa của ông Trump chỉ trích báo cáo. “Rõ ràng là một nỗ lực phối hợp để lấy thông tin cũ để tạo ra một câu chuyện gây tổn hại cho Tổng thống,” Thượng nghị sĩ Cộng hòa của đảng Cộng hòa Lindsey Graham nói trong một tuyên bố.

Ông Trump đã phủ nhận hoàn toàn hành vi sai trái.

Trong báo cáo, người tố giác nhấn mạnh rằng mình không phải là nhân chứng trực tiếp cho hầu hết các sự kiện được mô tả và chỉ dựa trên thông tin từ các đồng nghiệp.

Trong phiên điều trần của Ủy ban Tình báo Hạ viện, quan chức tình báo hàng đầu của Hoa Kỳ, quyền Giám đốc Tình báo Quốc gia Joseph Maguire, cho biết người tố giác đã hành động một cách thiện chí và tuân thủ luật pháp trong việc đưa ra khiếu nại.

Tuy nhiên, ông Maguire đã làm thất vọng ủy ban đảng Dân chủ khi từ chối nói liệu ông có thảo luận về khiếu nại của người tố giác với ông Trump hay không.

Ông Maguire đã làm chứng về tài liệu này sau khi từ chối trong hàng tuần để chia sẻ nó với Quốc hội. Đảng Dân chủ cho biết luật liên bang yêu cầu báo cáo phải được gửi đến các nhà lập pháp.

Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ Adam Schiff, đã liên tục hỏi ông Maguire về lý do tại sao báo cáo tố giác bị từ chối. Tổng thống Trump, ông Schiff nói, đã phản bội lời thề của mình để bảo vệ an ninh quốc gia Mỹ và phản bội lời thề bảo vệ Hiến pháp.

Hiến pháp Mỹ cho phép Quốc hội phế truất tổng thống, buộc ông rời nhiệm sở trước khi kết thúc nhiệm kỳ. Điều này xảy ra trong trường hợp đa số nghị sĩ lần lượt tại Hạ viện và Thượng viện đồng ý tổng thống đã có các sai phạm thuộc các diện "phản quốc, hối lộ hoặc tội cấp cao và khinh tội"./.

Xem thêm