Từ Cuba: Tình hữu nghị vĩ đại và niềm tin chiến thắng

Lãnh tụ Fidel Castro mở đầu bài phát biểu tại Cao điểm 24 bằng giọng nói nhỏ nhẹ, chậm rãi “Chúng tôi đã vượt hơn 20 ngàn cây số để đến đây. Đó là biểu tượng của tình hữu nghị, đoàn kết vĩ đại của nhân dân chúng tôi đối với nhân dân Việt Nam”.

Tiếp theo, Fidel ôn lại một cách ngắn gọn nhưng rất đầy đủ quá trình đấu tranh của nhân dân Việt Nam kể từ thời khắc Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố Việt Nam độc lập năm 1945. Ông khẳng định: “Trong tất cả các thời đại, dân tộc Việt Nam đã từng chiến đấu rất ngoan cường để bảo vệ nền độc lập của mình, và luôn giành được thắng lợi”. “Cuộc đấu tranh đó có đặc điểm mới khi giai cấp công nhân Việt Nam xuất hiện và Chủ tịch Hồ Chí Minh kính mến, với tư tưởng sáng suốt và thiên tài của mình, đã đoàn kết công nhân, nông dân và các lực lượng tiến bộ Việt Nam lại, tổ chức nên một Đảng tiên phong để đưa cuộc đấu tranh của nhân dân đến thắng lợi”.

Đề cập đến thắng lợi của Hiệp định Paris, Fidel phát biểu: “Việt Nam đã chứng tỏ chân lý là một dân tộc anh hùng, một dân tộc quyết đấu tranh vì độc lập tự do của mình, một dân tộc dũng cảm và trọng danh dự là một dân tộc bất khả chiến bại”... “Đó là bài học vĩ đại mà các bạn đem lại cho các dân tộc bị áp bức bóc lột ở châu Á, châu Phi và châu Mỹ La tinh”...

Nhân dân Quảng Trị chào đón phái đoàn của Đảng và Nhà nước Cuba và Việt Nam do Chủ tịch Cuba Fidel Castro và Thủ tướng Phạm Văn Đồng thăm cao điểm 241. (Ảnh: Tư liệu)

Trở lại thực tại miền Nam 8 tháng sau khi ký Hiệp định Paris, Fidel trao đổi thân tình như với đồng bào mình. Ông bày tỏ niềm tin sắt đá: “Thắng lợi hoàn toàn của sự nghiệp giải phóng miền Nam Việt Nam và thống nhất đất nước chỉ còn là vấn đề thời gian”. Cuối cùng, ông xúc động nói lên “lòng biết ơn và sự thán phục vô hạn đối với hàng ngàn người Việt Nam anh hùng đã hiến dâng xương máu của mình cho tự do của Tổ quốc”; và khẳng định: “Những hy sinh của họ không phải vô ích. Từ xương máu của họ đổ xuống đang vươn lên một nước Việt Nam bất khuất và chiến thắng!”.

Kết thúc phát biểu Fidel hô lớn: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình!”

Chủ tịch Cuba Fidel Castro phát biểu tại buổi mít-tinh sáng 15/9/1973 tại cao điểm 241 ở xã Cam Thành, huyện Cam Lộ. (Ảnh Tư liệu)

Khi Fidel dứt lời, từ hàng quân giải phóng vang lên: “Fidel muôn năm!, “Tình đoàn kết chiến đấu Việt Nam – Cuba muôn năm!”. Mọi người đồng thành đáp lại: “Muôn năm, muôn năm, muôn năm!”. Tiếng vỗ tay vang dậy hết đợt này đến đợt khác.

Bộ trưởng Trần Nam Trung ôm hôn Fidel, rồi thay mặt lãnh đạo Mặt trận, Chính phủ Cách mạng Lâm thời và đồng bào chiến sĩ miền Nam ông cảm ơn những lời phát biểu chan chứa tình đoàn kết chiến đấu, tầm nhìn sáng suốt và sức động viên mạnh mẽ của vị lãnh tụ Cuba. Ông xin phép đồng bào và chiến sĩ bế mạc cuộc mít tinh vì Đoàn không còn nhiều thời gian để ở lại lâu hơn.

Quần chúng vỗ tay tiễn đưa nhưng vẫn đứng im như muốn giữ chân đoàn khách quý đã từ phương xa đến mang cho họ bao sức mạnh và niềm tin. Có tiếng các bà các chị nói với nhau: "Răng mà đi mau rứa"! Khách hầu như cũng không muốn về, cứ vừa ngoái lại vẫy tay chào đám đông quần chúng vừa chầm chậm rời khỏi lễ đài, tiến về phía mấy chiếc xe đang đợi.

Quân dân Quảng Trị dự mít-tinh chào đón Chủ tịch Cuba Fidel Castro. (Ảnh Tư liệu)

Đoàn xe chở Fidel, Thủ tướng Phạm Văn Đồng và các đại biểu dự mit tinh rời cao điểm 241 khoảng mười lăm phút thì rẽ vào Cam Lộ. Bộ trưởng Trần Nam Trung mời Lãnh tụ Fidel Castro vào thăm Trụ sở của Chính phủ Cách mạng Lâm thời. Trước Đoàn Cuba, nhiều Đại sứ nước ngoài đã vào đây trình quốc thư lên Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ. Các tổ công tác của Ủy ban Quốc tế kiểm soát và giám sát thi hành Hiệp định Paris cũng đã từng họp ở địa điểm này. Để đón chào Đoàn cấp cao Cuba, một gian tiếp khách lớn đã được chuẩn bị, có thêm cả một phòng dành riêng cho Fidel nghỉ khi cần. Hôm nay, một bữa tiệc giản dị đã được chuẩn bị để chào mừng các vị khách đặc biệt.

Trong lúc dành thời gian cho Fidel và các đại biểu Cuba nghỉ ngơi sau buổi sáng hoạt động liên tục, Thủ tướng Phạm Văn Đồng gặp riêng Bộ trưởng Trần Nam Trung và lãnh đạo tỉnh Quảng Trị, khen ngợi lãnh đạo, quân dân tỉnh Quảng Trị và huyện Cam Lộ đã tổ chức rất tốt việc đón đoàn cấp cao Cuba. Thủ tướng động viên tỉnh cố gắng hoàn thành chu đáo những hoạt động còn lại, nhưng phải rất khẩn trương, để đoàn sớm trở lại miền Bắc. Bộ trưởng Trần Nam Trung và lãnh đạo tỉnh hiểu ý của Thủ tướng. Nhất định chính quyền Sài Gòn đã biết điều gì đang diễn ra sáng nay trong vùng giải phóng Quảng Trị và đang điên đầu tìm cách đối phó, bởi họ luôn phủ nhận sự tồn tại của vùng giải phóng, phủ nhận uy tín và quyền lực của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Sau vài phút nghỉ ngơi, Fidel, Thủ tướng Phạm Văn Đồng và các vị khách quý được mời vào bàn tiệc. Cùng dự tiệc còn có đại diện Đảng, Chính quyền cách mạng, Mặt trận Giải phóng của tỉnh Quảng Trị và huyện Cam Lộ. Nhiều anh hùng dũng sĩ quân giải phóng cũng có mặt. Trên bàn tiệc là những món đặc sản của địa phương, rất giản dị, đạm bạc, nhưng cũng có cả rượu để chủ và khách cùng nhau nâng cốc chúc sức khỏe và tình hữu nghị.

Fidel Castro và Thủ tướng Phạm Văn Đồng với các anh hùng quân giải phóng miền Nam tại Quảng Trị, năm 1973. (Nguồn: TTXVN)

Trao đổi chuyện trò trong buổi tiệc, Bộ trưởng Trần Nam Trung thông báo cho Fidel về những diễn biến mới nhất của tình hình miền Nam và trả lời các câu hỏi lúc nào cũng chi tiết, tỉ mỉ của Người. Bộ trưởng một lần nữa cảm ơn chuyến thăm lịch sử của Fidel và khẳng định cử chỉ cao đẹp này sẽ là nguồn cổ vũ động viên to lớn đối với quân dân miền Nam Việt Nam trong giai đoạn đấu tranh sắp tới.

Fidel xúc động kể lại cuộc gặp với Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ ở Algers và bày tỏ cảm ơn đối với Mặt trận Dân tộc Giải phóng, Chính phủ cách mạng Lâm thời và quân dân tỉnh Quảng Trị đã bất chấp mọi khó khăn thiếu thốn của thời chiến đón tiếp đoàn Cuba rất nồng hậu, chu đáo. Hai bên nâng cốc chúc sức khỏe và thắng lợi, chúc tình hữu nghị chiến đấu Việt Nam - Cuba đời đời bền vững.

Tiếp theo là cuộc gặp gỡ rất tình cảm của Fidel với các anh hùng, dũng sĩ. Đại diện quân giải phóng miền Nam tặng Fidel một số chiến lợi phẩm: một pháo không dật M106 của Mỹ, một súng trường AR-15, một súng chống tăng vác vai B40 và một súng lục. Bí thư tỉnh ủy tỉnh Quảng Trị tặng Fidel một bức trướng kỷ niệm chuyến thăm, hồ tiêu và một số sản phẩm nông nghiệp tượng trưng cho nỗ lực lao động sản xuất của đồng bào địa phương sau ngày giải phóng. Fidel xúc động nhận quà, bày tỏ cảm ơn và tặng lại Bộ trưởng Trần Nam Trung và Bí thư tỉnh ủy Hồ Sỹ Thản mỗi người một hộp xì gà, đặc sản của Quốc đảo anh hùng.

Mặt trời đứng bóng. Đã đến lúc Fidel và Đoàn cấp cao Cuba phải lên đường trở lại miền Bắc. Như vậy là từ lúc đoàn đặt chân lên bờ Nam sông Bến Hải đến giờ phút chia tay chỉ có hơn sáu tiếng. Trong quãng thời gian đó, quá ngắn so với lịch sử và ước vọng của con người, tất cả tình cảm hữu nghị, đoàn kết chiến đấu của Cuba đối với miền Nam Việt Nam và của quân dân miền Nam đối với Cuba đã tỏa lên sáng chói, mạnh mẽ, rồi được cô đọng, dồn nén lại thành một nguồn năng lượng đặc biệt: năng lượng của tình người, của tinh thần yêu nước quật cường, của chủ nghĩa quốc tế trong sáng, của tinh thần cách mạng chân chính. Nguồn năng lượng đó sẽ động viên, cổ vũ nhân dân hai nước tiếp tục tiến lên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước của mình trong những năm tháng tới.

Bộ trưởng Trần Nam Trung đưa Fidel và các thành viên của Đoàn cấp cao Cuba ra cổng chính của Trụ sở Chính phủ Cách mạng Lâm thời, ôm hôn thắm thiết từng người trước khi khách lên xe; và cuối cùng, xúc động bắt tay Thủ tướng Phạm Văn Đồng, kính chúc Thủ tướng sức khỏe, thượng lộ bình an.

Đoàn xe chạy hơn một tiếng thì đến Dốc Miếu. Một đơn vị quân giải phóng và du kích địa phương cùng đại diện của Bộ chỉ huy quân sự tỉnh đã đứng đón sẵn bên đường. Fidel xuống xe, bắt tay và trò chuyện cùng các chiến sĩ giải phóng. Người hướng sự chú ý tới một nữ du kích dáng người nhỏ bé, ân cần bắt tay và được giới thiệu đó là chị Hoàng Thị Chẩm, nữ du kích bắn tỉa nỗi tiếng ở Gio Linh, 9 lần được phong tặng danh hiệu dũng sĩ.

Chứng kiến hình ảnh đó, tôi nhớ đến thời kỳ công tác ở Cuba: Fidel có một tình cảm yêu quý đặc biệt đối với các chiến sĩ Việt Nam. Không một đoàn anh hùng dũng sĩ Việt Nam nào đến Cuba mà Fidel không trực tiếp gặp, từ anh hùng Núp của thời chống Pháp đến các anh hùng dũng sĩ miền Nam thời chống Mỹ...

Đây cũng là điểm dừng chân cuối cùng của Fidel trên lãnh thổ miền Nam giải phóng. Từ đây đoàn sẽ đi thẳng ra Bắc.

Chủ tịch Cuba Fidel Castro thăm Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền nam Việt Nam. (Ảnh tư liệu)

Tôi thở phào nhẹ nhõm với cảm giác đã hoàn thành một nhiệm vụ quan trọng. Trên đường trở về Cam Lộ, tôi lại nghĩ đến vị Lãnh tụ Cuba Fidel Castro. Nhớ hình ảnh của Người vung cao tay vươn lên hùng vĩ trên Quảng trường Cách mạng ở thủ đô La Habana, ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác, không mệt mỏi nói về Việt Nam, truyền thụ cho nhân dân Cuba và nhân dân thế giới lòng yêu Việt Nam và tình đoàn kết với sự nghiệp chính nghĩa chống Mỹ cứu nước của nhân dân Việt Nam. Nhớ hình ảnh của Người rong ruổi trên các nẻo đường châu Âu mùa hè năm 1972 kêu gọi thế giới hãy siết chặt hàng ngũ bên cạnh nhân dân Việt Nam chống lại các cuộc ném bom tàn bạo của Mỹ xuống đê điều, bến cảng, dân lành Việt Nam.

Chuyến thăm Việt Nam đầu tiên này của Fidel, đặc biệt là sự có mặt của Fidel sáng nay ở vùng giải phóng Quảng Trị, là nối tiếp cuộc hành trình không mệt mỏi đó của Fidel vì Việt Nam, sẽ tiếp thêm niềm tin và sức mạnh cho nhân dân Quảng Trị và nhân dân cả nước tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn trong sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Thay lời kết

Bây giờ đã bước vào tuổi tám mươi, nhớ lại chuyến thăm lịch sử năm mươi năm trước của Fidel, tôi càng khẳng định niềm tin son sắt của mình: tình hữu nghị Việt Nam - Cuba là một mối quan hệ vĩ đại, trong sáng, thủy chung.

Các thế hệ người Việt Nam hôm nay và mai sau sẽ có trách nhiệm giữ gìn và phát triển hơn nữa mối quan hệ đó.

Ở Quảng Trị quê hương tôi đã có một Cam Lộ ghi lại dấu ấn tình nghĩa của Fidel, một Công viên Fidel Castro để tỏ lòng kính yêu đối với nhà Cách mạng huyền thoại. vĩ lãnh tụ lịch sử của nhân dân Cuba bên cạnh những tượng đài ghi nhớ công lao to lớn của các lãnh tụ kiệt xuất của dân tộc, ghi nhớ sự hy sinh cao quý của những Anh hùng liệt sĩ đang yên nghỉ ở Nghĩa trang Trường Sơn, Nghĩa trang đường 9, Thành cổ Quảng trị và nhiều nơi khác.

Fidel luôn hy vọng là miền đất anh hùng này sẽ vượt lên trên sự tàn phá của chiến tranh, phát triển mạnh mẽ, đem lại hạnh phúc cho người dân đã từng chịu nhiều hy sinh mất mác đồng thời đã cống hiến rất nhiều cho sự nghiệp độc lập tự do của Tổ quốc. Chúng ta nhất định phải biến niềm hy vọng đó thành hiện thực!

Nhiều hoạt động kỷ niệm 50 năm Lãnh tụ Fidel Castro thăm Quảng Trị

Dấu mốc vẻ vang cùng những người Việt luôn nhớ về quê hương