Chiều 5/4, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Trần Thanh Mẫn cùng lãnh đạo một số Bộ, ngành có buổi làm việc với lãnh đạo các địa phương vùng Đông Nam bộ và Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) về tình hình phát triển kinh tế - xã hội nhân dịp về dự mừng Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây năm 2019 của đồng bào dân tộc Khmer.

Nhiều thách thức bởi biến đổi khí hậu

Theo Bộ NN&PTNT, những năm gần đây, các thách thức từ việc biến đổi khí hậu tác động rất lớn đến môi trường, hệ sinh thái, sản xuất nông nghiệp cũng như tạo ra nhiều vấn đề khó khăn cho phát triển nông nghiệp, nông thôn, kinh tế - xã hội cả vùng ĐBSCL trong tương lai.

Nếu tình trạng ngập lụt như dự báo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, mực nước biển dâng cao thêm 1m sẽ có 70% diện tích lúa ở ĐBSCL bị nhiễm mặn, tức là sẽ mất đi khoảng 1,5 đến 2 triệu ha đất trồng lúa và nhiều địa phương sẽ bị nhấn chìm trong nước biển. Bên cạnh đó, thời tiết thay đổi thất thường sẽ làm tăng áp lực dịch hại trên nhiều loại cây trồng; dịch bệnh tăng cao, thậm chí có thế phát sinh một số loại sâu bệnh mới gây hại trong sản xuất cũng như trong quá mình bảo quản sơ chế nông sản. Các tỉnh ven biển như: Bến Tre, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau... sẽ là những địa phương chịu tác động nặng nhất của biến đổi khí hậu. Những người nông dân, ngư dân, diêm dân và thị dân nghèo là những đối tượng bị tổn thương nặng nề từ tác động của biến đổi khí hậu do thiếu điều kiện, cơ hội để có được nguồn dinh dưỡng tối thiểu, thiếu khả năng sở hữu tài nguyên, thiếu khả năng tài chính, thiếu điều kiện tiếp cận thông tin để có thể ứng phó kịp thời với sự thay đổi của thời tiết, khí hậu.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đại tại buổi làm việc

Thêm vào đó, do tác động của biến đổi khí hậu, những năm gần đây tình trạng khô hạn kéo dài, nước mặn xâm nhập sâu vào nội đồng ngày càng diễn ra thường xuyên không chỉ làm ảnh hưởng đến đời sống người dân mà còn làm cho diện tích canh tác nông nghiệp bị thu hẹp, năng suất và sản lượng bị suy giảm.

Theo Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình, vấn đề đặt ra cho sự phát triển bền vững vùng ĐBSCL là cần có tầm nhìn mới, định hướng chiến lược, các giải pháp phải toàn diện, căn cơ, đồng bộ hơn. Cần huy động tối đa các nguồn lực và sự tham gia của các thành phần kinh tế để phát triển bền vững ĐBSCL; tập trung, xem xét thấu đáo các mô hình phát triển hiện đại, đề xuất các cơ chế chính sách, giải pháp mang tính lâu dài, bền vững, phù hợp với thực tiễn vùng.

Phó Thủ tướng cũng cho rằng cần hoàn thiện các cơ chế, chính sách, pháp luật, nhất là về đất đai, tài nguyên nước, thuế để tạo sự đột phá trong huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp, phát triển nhân lực, thị trường, khuyến khích hỗ trợ, thu hút sự tham gia tích cực của người dân, doanh nghiệp trong và ngoài nước. Đồng thời, nâng cao hiệu lực, hiệu quả cơ chế điều phối, tổ chức thực hiện, theo dõi, giám sát, đánh giá để giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong quá trình chỉ đạo, thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra.

Cũng theo Bộ NN&PTNT, thời gian qua, thực hiện Nghị quyết 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 của Chính phủ “Về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu” đã xác định rõ quan điểm phát triển nông nghiệp vùng trong thời giạn tới là: “Thay đổi tư duy phát triển, chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp thuần túy, chủ yếu là sản xuất lúa sang tư duy phát triển kinh tế nông nghiệp đa dạng, đáp ứng nhu cầu của thị trường, chuyển từ phát triển theo số lượng sang chất lượng, xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển mạnh mẽ nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp sạch gắn với chuỗi giá trị và xây dụng thương hiệu, chú trọng phát triển công nghiệp chế biến và công nghiệp hỗ trợ gắn với phát triển kinh tế nông nghiệp. Các sản phẩm nông nghiệp không chỉ để bảo đảm an ninh luơng thực mà còn có giá trị dinh duỡng cao, phuc vụ công tác phòng, chữa bệnh tạo nên những thương hiệu nổi tiêng”.

Vấn đề phát triển nông nghiệp trong bối cảnh biến đổi khí hậu ở vùng ĐBSCL

Để thực hiện định hướng trên, mục tiêu được đề ra là phải xây dựng nông nghiệp, nông thôn vùng ĐBSCL phát triển toàn diện, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu; sản xuất các ngành đạt năng suất, chất lượng, giá trị và khả năng cạnh tranh cao; cơ cấu kinh tế và tổ chức sản xuất hợp lý; hạ tầng kinh tế xã hội từng bước hiện đại; thu nhập và đời sống của người dân ngày càng nâng cao; tài nguyên thiên nhiên được sử dụng hiệu quả; môi trường được cải thiện...

Cần có tầm nhìn, giải pháp đột phá

Tại hội nghị, ông Võ Thành Thống - Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ - đề xuất, cần có quy hoạch tích hợp cho cả vùng chứ không nên tích hợp nội bộ từng địa phương; cao tốc Trung Lương - Cần Thơ rất cần được thực hiện sớm; đầu tư mạnh cho cảng Cái Cui; đẩy nhanh tuyến đường sắt cao tốc TP Hồ Chí Minh - Cần Thơ; tạo điều kiện để Cần Thơ và các tỉnh ĐBSCL có điều kiện phát triển bền vững.

Trong khi đó, ông Lữ Văn Hùng - Bí thư Tỉnh ủy Hậu Giang - đề nghị Chính phủ cần quan tâm có biện pháp để “kích” phát triển mạnh cho vùng, bởi từ khi giải phóng đến nay tốc độ phát triển so với các vùng khác còn quá thấp. “Lâu nay chúng ta bàn nhiều về vấn đề liên kết vùng nhưng chưa bàn tới vai trò của người chỉ huy liên kết vùng; vùng ĐBSCL”, ông Hùng nêu thực trạng. Còn bà Võ Thị Ánh Xuân, Bí thư Tỉnh uỷ An Giang, thì cho rằng Chính phủ và các bộ ngành cần tính toán hợp lý trong việc ứng phó biến đổi khí hậu một cách chủ động hơn, không phải đi khắc phục các thiên tai gây ra sẽ tốn kém rất nhiều; bên cạnh đó, cần nhanh chóng triển khai xây dựng các công trình cụm tuyến dân cư để giải quyết vấn đề nhà ở cho bà con ở vùng sạt lở…

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng ĐBSCL có vị trí vai trò đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển chung của cả nước. Những năm qua Đảng và Nhà nước đã thực hiện nhiều chủ trương và chính sách phát huy tiềm năng lợi thế, tạo động lực cho sự phát triển kinh tế chung của toàn vùng. Tuy nhiên so với các khu vực kinh tế khác, ĐBSCL vẫn là một trong những điểm yếu còn nhiều khó khăn thách thức. Trong đó nổi bật nhất là các vấn đề về sản xuất nông nghiệp - ứng phó với biển đổi khí hậu và hạ tầng giao thông.

Thủ tướng nhấn mạnh, vùng ĐBSCL không được chủ quan, cần có tầm nhìn, giải pháp tốt hơn để đưa vùng phát triển nhanh và bền vững. Điều này cần phải tạo đột phá về hạ tầng, bao gồm hạ tầng giao thông, hạ tầng văn hóa xã hội, hạ tầng văn minh, hạ tầng số. Trong phát triển, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp từ tái cơ cấu nông nghiệp, công nghiệp, logistics... Các địa phương vùng ĐBSCL cần xem xét, nghiên cứu các mô hình kinh tế thích ứng với biến đổi khí hậu nhằm đạt hiệu quả cao. Thủ tướng cũng cho biết Chính phủ cam kết sẽ đẩy mạnh đầu tư nhằm hoàn thành theo đúng kế hoạch của Bộ Giao thông vận tải đối các công trình hạ tầng giao thông trọng điểm như: cầu Vàm Cống, cầu Mỹ Thuận 2, các tuyến cao tốc, quốc lộ...

Thủ tướng cũng đề nghị các bộ ngành Trung ương phải có trách nhiệm chung trong quy hoạch phát triển, đặc biệt là đối với miền Tây Nam bộ. Việc kết nối tổ chức sản xuất, phát triển cơ sở hạ tầng, quy hoạch hợp lý, đồng thời giải quyết tốt các chính sách sẽ góp phần giúp cho ĐBSCL triển khai thực hiện tốt Nghị quyết số 120 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu.