Đối tác thương mại đầu tiên quy mô trên 200 tỷ USD

Theo số liệu từ Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), năm 2024, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa hai nước đạt 205,2 tỷ USD, đánh dấu mức kỷ lục về thương mại 2 chiều. So với năm 2023 đã tăng thêm 33,3 tỷ USD. Với kết quả này, Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại đầu tiên mà nước ta thiết lập quy mô trên 200 tỷ USD.

2 tháng đầu năm 2025, thương mại Việt Nam - Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng. Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 7,9 tỷ USD, giảm 2,1% so với cùng kỳ. Kim ngạch nhập khẩu từ thị trường này đạt 23,3 tỷ USD, tăng 20,7% so với cùng kỳ. Hết quý I/2025, Trung Quốc tiếp tục là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch đạt 38,1 tỷ USD.

Sầu riêng Việt Nam được bán tại siêu thị Trung Quốc. (Ảnh: KT)

Đánh giá của Bộ Công thương chỉ ra rằng, hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai nước đa dạng, phong phú từ nông sản đến nguyên phụ liệu, hàng điện tử, hàng tiêu dùng… Sự đa dạng trong cơ cấu hàng hóa giúp tận dụng được lợi thế của từng bên, góp phần vào sự phát triển kinh tế chung.

Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc nhiều mặt hàng chủ lực như nông sản (gạo, cà phê, hạt điều, trái cây...), thủy sản, linh kiện điện tử, dệt may, cao su và dầu thô. Nông sản Việt Nam có lợi thế lớn tại thị trường Trung Quốc nhờ vào sự gần gũi về địa lý và nhu cầu tiêu dùng cao. Sản phẩm như sầu riêng, thanh long, xoài, chanh leo đã có chỗ đứng vững chắc và tiếp tục tăng trưởng mạnh trong năm 2024.

Trong khi đó, Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc các mặt hàng như máy móc, thiết bị công nghiệp, nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, hàng tiêu dùng và linh kiện điện tử.

Theo Bộ Công thương, năm 2025, thương mại Việt Nam - Trung Quốc còn nhiều dư địa dựa trên nhiều thỏa thuận hợp tác song phương, cũng như các hiệp định thương mại đa phương đã được ký kết.

Cần thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2024, xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc đạt 61,2 tỷ USD, trong khi nhập khẩu từ Trung Quốc là 144 tỷ USD. Điều này dẫn đến thâm hụt thương mại cao kỷ lục, với mức nhập siêu lên đến 82,8 tỷ USD, tăng 33,5 tỷ USD so với năm 2023.

Ông Trần Thanh Hải nhận định, nguyên nhân chủ yếu là Việt Nam xuất khẩu các mặt hàng giá trị thấp như nông sản, trong khi nhập khẩu máy móc, nguyên liệu sản xuất có giá trị cao từ Trung Quốc. Thêm vào đó, sự chuyển dịch từ xuất khẩu tiểu ngạch sang chính ngạch do yêu cầu kiểm soát chặt chẽ của phía Trung Quốc cũng ảnh hưởng lớn đến kim ngạch xuất khẩu.

Việt Nam và Trung Quốc là hai quốc gia có đường biên giới tiếp giáp nhau nên hàng hóa giao thương theo con đường trao đổi cư dân qua biên giới (tiểu ngạch) vẫn được duy trì. Tuy nhiên, hình thức giao thương bằng đường tiểu ngạch tồn tại nhiều rủi ro và bất cập như: số lượng, chất lượng, giá cả đều thiếu ổn định; hạ tầng thương mại biên giới còn rất thiếu và yếu, đặc biệt là tình trạng hàng hóa thường xuyên bị ùn ứ tại các cửa khẩu phía Bắc, gây thiệt hại cho người dân và doanh nghiệp.

Để gia tăng xuất khẩu sản phẩm hàng hoá Việt sang thị trường Trung Quốc và cân bằng cán cân thương mại, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho rằng doanh nghiệp Việt Nam cần đẩy mạnh xuất khẩu theo hình thức chính ngạch. Việc nâng cao chất lượng hàng hóa, đầu tư hạ tầng thương mại và chuyển dần sang xuất khẩu chính ngạch được xem là giải pháp tăng trưởng bền vững.

Sầu riêng Việt Nam xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. (Ảnh: KT)

Theo ông Vũ Vinh Phú, hiện nay Chính phủ Trung Quốc ngày càng siết chặt những quy định quản lý nhập khẩu hàng hóa đồng thời thúc đẩy thương mại theo hướng chất lượng cao. Quốc gia này không ngừng hoàn thiện các cơ chế và chính sách liên quan đến tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm - kiểm dịch, an toàn vệ sinh thực phẩm, truy xuất nguồn gốc cũng như yêu cầu nghiêm ngặt về đăng ký doanh nghiệp xuất nhập khẩu, vùng trồng và cơ sở đóng gói... Trước bối cảnh đó, để hàng hóa Việt Nam có thể thâm nhập và đứng vững tại thị trường Trung Quốc, các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu phải tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng được Chính phủ Trung Quốc quy định.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau Quả Việt Nam nhận định rằng dư địa để xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc rất lớn. Tuy nhiên, với những yêu cầu chất lượng ngày càng khắt khe, Trung Quốc không còn là thị trường "dễ tính" như trước. Vì vậy để có thể khai thác hiệu quả thị trường giàu tiềm năng này, doanh nghiệp buộc phải đi theo con đường xuất khẩu chính ngạch.

Việt Nam và Trung Quốc hiện đã ký nhiều hiệp định song phương quan trọng như: Hiệp định Thương mại biên giới Việt - Trung, Hiệp định Thương mại tự do (FTA) Việt Nam và Trung Quốc; Hiệp định Việt Nam - Trung Hoa về đảm bảo chất lượng hàng hóa xuất nhập khẩu và công nhận lẫn nhau… Bên cạnh đó, hai nước còn cùng tham gia các khuôn khổ hợp tác thương mại đa phương, tiêu biểu là Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA). Theo ông Đặng Phúc Nguyên, các hiệp định này chính là nền tảng quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch, phát triển sản phẩm, mở ộng thị trường và gia tăng giá trị hàng hóa.

Trung Quốc hạn chế phim Mỹ sau tuyên bố áp thuế kỷ lục 125% Vài giờ sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp mức thuế kỷ lục 125% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, Trung Quốc thông báo sẽ tiếp tục siết số lượng phim Mỹ được phép chiếu tại nước này.

Cần duy trì "sức nóng" giao lưu, hợp tác nhân dân Việt Nam – Trung Quốc Đó là chia sẻ của Nhà báo Ngụy Vi, Trưởng ban tiếng Việt, Đài Phát thanh - Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CMG) khi trả lời phỏng vấn của Tạp chí Thời Đại về thúc đẩy giao lưu, hợp tác nhân dân Việt - Trung ngày càng đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả.