Phú Thọ: Khai quật gần 110 hiện vật khảo cổ tại xã Xuân Áng Theo báo cáo của Bảo tàng Hùng Vương (tỉnh Phú Thọ), địa điểm Ba Nền, xã Xuân Áng, huyện Hạ Hòa là di tích kiến trúc Phật giáo có niên đại từ thời Lý vào khoảng thế kỷ 11-13 đến thời Nguyễn.

Trình UNESCO công nhận Khu Di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê là Di sản thế giới Ngày 6/1, UBND tỉnh An Giang tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm hoạt động Khu di tích Quốc gia đặc biệt (2012-2022) và triển khai kế hoạch lập hồ sơ đề cử Khu Di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê trình UNESCO công nhận là Di sản thế giới.

Phiến đá mài được khai quật tại di chỉ khảo cổ Óc Eo, đồng bằng sông Cửu Long. Dù đã 2000 năm, phiến đá vẫn còn thơm mùi nhục đậu khấu. Dụng cụ nấu nướng - có kích thước và hình dạng gần giống cái đe - có khả năng được dùng để xay gia vị cùng với các nguyên liệu khác quen thuộc trong món cà ri ngày nay. Phát hiện này, được báo cáo trên tạp chí Science, cho thấy ví dụ sớm nhất được biết đến về chế biến gia vị ở Đông Nam Á. Nó cũng gợi ý rằng người Ấn Độ có thể đã giới thiệu truyền thống ẩm thực của họ đến khu vực này từ hàng thiên niên kỷ trước.

Charles Higham, một nhà khảo cổ học tại Đại học Otago (New Zealand), cho biết: “Trong nhiều thập kỷ, chúng ta đã biết về ảnh hưởng mạnh mẽ của Ấn Độ đối với các cộng đồng Đông Nam Á. Nghiên cứu mới cung cấp bằng chứng chắc chắn rằng ảnh hưởng này cũng mở rộng sang lĩnh vực ẩm thực”.

Nguyễn Khánh Trung Kiên, một nhà khảo cổ học thuộc Viện Khoa học xã hội Vùng Nam bộ (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam), đặc biệt quan tâm đến bộ công cụ bằng đá mà ông nghi ngờ đã được sử dụng để chế biến gia vị. Phiến đá mài có chân dài 75 cm làm bằng đá sa thạch, giống như các công cụ vẫn được sử dụng ngày nay để chuẩn bị bột gia vị. Các đồ vật tương tự đã được khai quật từ các địa điểm cổ đại ở Ấn Độ.

Nhóm của ông Kiên đã phát hiện ra rằng các dấu vết siêu nhỏ của vật chất thực vật vẫn còn bám vào các dụng cụ, bao gồm một số lượng lớn các hạt tinh bột. Sau khi kiểm tra kỹ lưỡng các loại ngũ cốc dưới kính hiển vi và so sánh chúng với các mẫu từ hơn 200 loài, ông và các đồng nghiệp đã xác định chính xác 8 loại gia vị khác nhau, bao gồm nghệ, gừng, rễ ngón, gừng cát, riềng, đinh hương, nhục đậu khấu và quế. Ngay cả sau 2000 năm, một hạt vẫn tạo ra mùi thơm đặc trưng của hạt nhục đậu khấu. Những gia vị trên là nguyên liệu không thể thiếu trong cách chế biến món cà ri Ấn Độ ngày nay. Trong đó một số gia vị không trồng ở Việt Nam giai đoạn kể trên mà chỉ có ở Nam Ấn.

Hsiao-chun Hung, nhà khảo cổ học tại Đại học Quốc gia Úc (ANU), người cộng tác với ông Kiên trong dự án, cho biết việc bảo tồn các di tích thực vật ở Óc Eo rất đặc biệt. Cô cho rằng khí hậu ẩm ướt của miền Nam Việt Nam đã giúp bảo vệ những di vật khỏi bị xuống cấp. “Khi chúng tôi phát hiện ra những hạt tinh bột từ đất bùn lần đầu tiên, chúng trông rất tươi, khiến người ta khó tin rằng chúng đã gần 2000 năm tuổi”, cô Hung chia sẻ.

Nhiều loại gia vị được tìm thấy ở Óc Eo, chẳng hạn như đinh hương và hạt nhục đậu khấu, có nguồn gốc từ Nam Á và miền Đông Indonesia. Sự hiện diện của chúng trong một thành phố cổ của Việt Nam cho thấy người dân từ những vùng này đã giới thiệu công thức nấu ăn truyền thống của họ vào lục địa Đông Nam Á trong những thế kỷ đầu tiên sau Công nguyên. Đối với một số người, cuộc hành trình dài vài nghìn km.

Peter Bellwood, một nhà khảo cổ học tại ANU, cho biết: “Đây là nghiên cứu đầu tiên thuộc loại này. Ông giải thích, các nhà sử học đã “nghi ngờ” từ lâu về sự tồn tại của sự tiếp xúc thương mại sớm giữa Nam Á và Phù Nam. Khám phá tại Óc Eo “cung cấp một mức độ xác nhận mới”.

“Công thức cà ri được sử dụng ngày nay không khác nhiều so với thời Óc Eo cổ đại. Việc sử dụng nghệ, đinh hương và quế vẫn nhất quán qua nhiều thế kỷ. Sự liên tục này làm nổi bật bản chất trường tồn của hương vị cà ri trong ẩm thực Việt Nam. Gần 2000 năm sau khi sự trao đổi văn hóa giữa Nam Á và Đông Nam Á bắt đầu, chúng ta vẫn có thể nếm và ngửi thấy di sản của nó”, ông Kiên nhấn mạnh.

Israel khai quật dinh thự xa hoa 1.200 năm tuổi Các nhà khảo cổ vừa mới khai quật thành công một dinh thự xa hoa có tuổi đời 1.200 năm ở sa mạc phía nam của Israel.

Tìm thấy mặt nạ bằng vàng 3.000 năm tuổi ở Trung Quốc Một chiếc mặt nạ bằng vàng 3.000 năm tuổi được tìm thấy mới đây đã giúp mang đến một cái nhìn sơ lược về nền văn hóa Trung Hoa cổ đại.