Những công nghệ đột phá như trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn đang thay đổi thế giới việc làm. Các công việc bán lẻ đang biến mất ở Mỹ trong khi những người bán hàng trực tuyến thay thế họ lại sử dụng robot để vận chuyển hàng hóa trong kho hàng của họ thay vì dùng nhân lực.

Các doanh nghiệp sản xuất từng rời khỏi các nước giàu có để tới Trung Quốc tìm kiếm lao động rẻ và bây giờ những công nhân đó đang bị thay thế bởi máy móc. Ở các trang trại trên khắp thế giới, những hệ thống tự động đang bắt đầu thực hiện các nhiệm vụ đòi hỏi nhiều sức lực như nhổ cỏ cho rau diếp.

Các nghiên cứu đã cho thấy những công nghệ mới đe dọa khoảng 40% công việc hiện tại ở Mỹ và 2/3 việc làm ở các quốc gia đang phát triển.

Những công việc bất khả xâm phạm

Tuy nhiên, có một loại công việc tuyệt đối cần thiết và khó khăn hoặc không thể tự động hóa: loại công việc đòi hỏi những kỹ năng cảm xúc. Các phần mềm thông minh nhân tạo đang được xây dựng để có thể nhận ra cảm xúc trên khuôn mặt và trong giọng nói của con người, nhưng cần một chặng đường dài để chúng mô phỏng được sự đồng cảm chân thành.

Các triết gia trong nhiều thế kỷ đã lập luận rằng máy móc không thể có cảm xúc thật sự được. Máy tính không thể nào cạnh tranh được với con người về khả năng thực sự thấu hiểu và kết nối với một người khác.

Nếu những việc làm không thể tự động hóa và sẽ tiếp tục cần thiết trong tương lai, những người lao động với kỹ năng cảm xúc sẽ được yêu cầu nhiều trong những thập kỷ tiếp theo. Nhưng ở thời điểm hiện tại, những công việc này phụ thuộc chủ yếu vào những kỹ năng thường ít được bồi thường.

Một cuộc thăm dò ý kiến của Business Insider cho thấy những nhân viên chăm sóc trẻ em và giáo viên cấp 3 nằm trong top 10 những nghề bị trả lương thấp.

Những kỹ năng cảm xúc bao gồm tất cả các khả năng cho phép chúng ta nhận ra và phản ứng một cách hợp lý với các trạng thái cảm xúc của chính chúng ta và của những người khác. Chúng phổ biến nhưng gần như vô hình, và là một phần của rất nhiều công việc.

Khi robot đe dọa công việc thường ngày của con người, khả năng làm việc tốt với người khác trở thành chìa khóa thành công trong công việc. Đánh giá của World Bank năm 2016 về 27 nghiên cứu của các nhà tuyển dụng cho thấy 79% trong số họ xếp loại kỹ năng cảm xúc - xã hội như sự trung thực hoặc khả năng làm việc nhóm là điều kiện quan trọng nhất của người lao động.

Nhu cầu cao về người lao động các ngành này trong tương lai

Các kỹ năng cảm xúc đặc biệt quan trọng trong chăm sóc sức khỏe, nơi cấp thiết cần nhiều nhân công. Khi dân số ở nhiều quốc gia đang già đi và nhiều bệnh không truyền nhiễm tăng lên, WHO cho biết thế giới sẽ cần thêm 40 triệu nhân viên chăm sóc sức khỏe mới vào năm 2030. Chúng ta đang theo chiều hướng thiếu 18 triệu lao động trong ngành nghề này.

Con số này bao gồm các bác sĩ và các chuyên gia có trình độ học vấn cao, những người mà thái độ phục vụ bệnh nhân sẽ bổ sung cho chuyên môn của họ. Nó cũng bao gồm một loạt các công việc liên quan đến hỗ trợ và giao tiếp với bệnh nhân.

Chăm sóc sức khỏe hiệu quả đòi hỏi những người có thể kiểm tra bệnh nhân tiểu đường để đảm bảo rằng họ đang thực hiện những thay đổi vào lối sống mang tính quyết định, nói về biện pháp ngừa thai với thanh thiếu niên, và thực hiện hàng triệu những nhiệm vụ khác đòi hỏi sự đồng cảm, nhưng không nhất thiết cần đến kỹ năng chuyên môn cao cấp.

Giáo dục cũng là một ngành khác mà sự cần thiết về kết nối cảm xúc khiến cho quá trình tự động hóa khó có thể xảy ra. Dạy trẻ nhỏ đòi hỏi sự tham gia của con người nhằm động viên học sinh, phát hiện ra những vấn đề tiềm năng về phát triển và chỉ dạy những kỹ năng xã hội. Điều này cũng có thể đúng với giáo dục người lớn.

Đầu tư là cần thiết

Chăm sóc sức khỏe và giáo dục trực tiếp là không thể thay thế, nhưng chi phí cho một nhân viên chăm sóc thông cảm và chu đáo hoặc một giáo viên đặc biệt khiến cho dịch vụ này không thể đến với tất cả mọi người. Ví dụ, chăm sóc sức khỏe toàn diện cho một người cao tuổi ở Mỹ thường có chi phí 45.000 USD, hơn 80% thu nhập gia đình trung bình của quốc gia này.

Bên cạnh đó, hệ thống giáo dục và chăm sóc sức khỏe đồ sộ nhận được nhiều nguồn tài chính từ chính phủ. Hầu hết các trường tiểu học và trung học đều được tài trợ bởi chính phủ và ở nhiều quốc gia, giáo dục mầm non và đại học cũng được hưởng điều này.

Vì dân số tăng lên và liên tục đòi hỏi chăm sóc sức khỏe và giáo dục để phát triển, thì đầu tư tiền vào các lao động cảm xúc và mức lương cần phản ánh tầm quan trọng công việc của họ. Một số hành động đã được thực hiện.

Các chính phủ trả tiền cho người dân để làm các công việc chăm sóc mà trước đây không được trả tiền. Nhiều quốc gia châu Âu hiện đang trả các gia đình có con nhỏ khoản trợ cấp hằng năm để hỗ trợ cha/mẹ ở nhà hoặc làm việc bán thời gian để chăm sóc chúng.

Một số nước khác như Anh, Đức, Hà Lan và các bang của Mỹ như California cho phép những người khuyết tật sử dụng bảo hiểm y tế của họ để trả cho bạn bè và người thân nhằm chăm sóc họ.

Các hành động này hoàn toàn có thể xảy ra ở quy mô lớn hơn trong tương lai. Tầm quan trọng ngày càng tăng của các công việc đòi hỏi kỹ năng cảm xúc có khả năng cao ảnh hưởng đến hầu hết chúng ta. Mỗi người đều có thể nỗ lực nâng cao kỹ năng cảm xúc cũng như chuyên môn.

Tự động hóa có tiềm năng tạo ra của cải trên khắp thế giới và điều quan trọng là chúng ta cần chuyển một phần của cải đó vào công việc đòi hỏi đến năng lực của con người, để chúng ta có thể giúp đỡ nhau cùng phát triển.

Nghiên cứu cho thấy: Nhà xa hoặc đi hay gặp tắc đường có thể khiến con người kém thông minh đi

K Nguyễn