Tổng thống Mỹ Barack Obama cảnh cáo Trung Quốc chớ bành trướng, chớ hung hăng tiến hành dự án cải tạo đất trên Biển Đông. Và Mỹ tuy không tham gia tranh chấp song sẽ làm tất cả để đảm bảo tranh chấp được giải quyết theo hướng ngoại giao, hòa bình và tôn trọng luật pháp quốc tế.

Ông Obama cảnh cáo Trung Quốc chớ bành trướng vì cách làm này sẽ có tác dụng ngược.

Ông nói Mỹ sẵn sàng hợp tác với bất kỳ nước nào muốn lập và tuân thủ các luật cho phép khu vực này tiếp tục tăng trưởng thịnh vượng, và kêu gọi TQ tuân thủ luật pháp quốc tế.

Ông Obama nói Mỹ không giành chủ quyền Biển Đông, không là thành phần trong cuộc tranh chấp này, nhưng vì Mỹ là một thế lực ở Thái Bình Dương, Mỹ sẽ bảo đảm cuộc tranh chấp được giải quyết theo ngoại giao, hòa bình và tuân thủ luật pháp quốc tế.

TQ trong vài tháng gần đây xây trái phép các đảo nhân tạo trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam, có đường băng và kè nhằm sử dụng vào mục đích quân sự, nhằm thực hiện tuyên bố độc chiếm Biển Đông, một tuyến hàng hải trị giá 5.000 tỷ USD/năm.
TQ còn có ý định lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ).

Khiêu khích là một phần của kế hoạch động binh?

Tại Hội nghị an ninh châu Á Đối thoại Shangri-La (Singapore) hồi cuối tuần qua, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Ashton Carter yêu cầu TQ ngưng cải tạo đất trái phép trên Biển Đông, và nói Mỹ sẽ tiếp tục đưa tàu chiến, máy bay đến tuần tra quanh quần đảo Trường Sa của Việt Nam vì đó là hải phận quốc tế.

Vào tuần thứ ba của tháng 5, hải quân Mỹ đưa chiếc máy bay tuần tra biển P-8A Poseidon bay gần Bãi Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Khi máy bay Mỹ đến gần vùng này, radio TQ đã phát cảnh báo 8 lần nhưng vô ích.

Chuyến bay tuần tra diễn ra chưa đầy một tuần sau tàu chiến đấu cận duyên USS Fort Worth của hải quân Mỹ đến gần quần đảo Trường Sa, nơi TQ đã đổ cát và xây dựng trái phép trên 5 bãi san hô.

Những hành động khiêu khích cố tình của Lầu Năm Góc là một phần của kế hoạch động binh, để Washington tăng sức ép quân sự với TQ, theo chủ trương ngoại giao-quân sự “Xoay trục về châu Á” của Tổng thống Obama.

Một quan chức Mỹ giấu tên, nói: “Chúng tôi đang xem xét cách thể hiện quyền tự do hàng hải tại một khu vực nhạy cảm với thương mại quốc tế” và nói thêm bất kỳ lựa chọn nào đều cần sự chấp thuận của Nhà Trắng.

Thượng nghị sĩ McCain không chấp nhận yêu sách của TQ

Tại quốc hội Mỹ, chủ tịch ủy ban quân vụ thượng viện John MCain (đảng Cộng Hòa) và thượng nghị sĩ Jack Reed (đảng Dân chủ) gặp ông Carter ở Singapore, trao thư họ viết đề nghị không mời TQ tham gia cuộc tập trận hải quân đa phương RIM-PAC 2016 ở Hawaii.

Ông Carter nói TQ không có quyền lập vùng kiểm soát lãnh hải 12 hải lý này cho các đảo nhân tạo. Ông McCain nói: “Không được có hàng rào 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo này. Chúng tôi tin điều Bộ trưởng Carter nói là quan trọng. Nay chúng tôi muốn tuyên bố ấy trở thành hành động”.

Có thể chính phủ của ông Obama cẩn trọng xử lý vấn đề tranh chấp Biển Đông. Nhưng vấn đề này khẩn cấp hơn, đối với bà Clinton, có thể sẽ là ứng cử viên tổng thống Mỹ của đảng Dân chủ.

Các đối thủ ở đảng Cộng hòa của bà đã nhắc: khi bà làm Ngoại trưởng trong nhiệm kỳ 1 của ông Obama, bà là người khởi xướng chương trình “Xoay trục về châu Á”, và các cố vấn nói bà sẽ tiếp tục theo đuổi.

Bảo Vĩnh - MTG (theo ValueWalk, Bloomberg)