- Xin ông chia sẻ một kỷ niệm đáng nhớ trong thời gian học tập và làm việc tại Liên Xô (nay là Liên bang Nga)?

Năm 1975, tôi là sinh viên năm thứ ba Khoa Báo chí, Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva (MGU), Nga. Ngày 30/4/1975, miền Nam được giải phóng, Việt Nam thống nhất đất nước nhưng phải đến ngày 2/5, khi trở lại trường sau ngày nghỉ lễ Quốc tế Lao động 1/5, nhận lời chúc mừng từ thầy cô, bạn bè quốc tế chúng tôi mới biết tin. Giáo sư Yasen Zasursky, Trưởng khoa Báo chí, dù ngày hôm đó không có lịch giảng, vẫn đến giảng đường gửi lời chúc mừng nồng nhiệt tới 4 sinh viên Việt Nam và toàn thể nhân dân Việt Nam anh hùng trước thắng lợi lịch sử. Cả giảng đường vỡ òa trong niềm vui chiến thắng. Nhân dân Liên Xô mừng cho chiến thắng của Việt Nam như chính chiến thắng của dân tộc mình.

Chúng tôi xúc động và tự hào vô cùng. Không biết nói gì hơn, chúng tôi chỉ biết đặt tay lên ngực, cúi đầu cảm ơn. Đó là những lời chúc mừng đầu tiên mà chúng tôi được đón nhận.

Ông Nguyễn Đăng Phát (đứng) cùng các sinh viên Việt Nam nhận được số báo đặc biệt của báo Nhân Dân về chiến thắng 30/4. (Ảnh: NVCC)

Khoảng 10 ngày sau chiến thắng 30/4, chúng tôi mới nhận được những tờ báo Việt Nam đưa tin về đại thắng mùa Xuân 1975. Tôi cùng các bạn đã dán tờ báo lên cửa phòng ký túc xá, mời bạn bè Liên Xô đến xem. Đó là cách chúng tôi giới thiệu với bạn bè quốc tế về thắng lợi của dân tộc mình – giản dị nhưng đầy tự hào.

Tôi sang Liên Xô học tập khi đất nước vẫn đang trong thời kỳ kháng chiến. Trong suốt thời gian ấy, tôi cảm nhận được tình cảm chân thành từ nhân dân Liên Xô dành cho Việt Nam. Họ thường xuyên tổ chức các cuộc mít-tinh ủng hộ Việt Nam. Thầy cô, bạn bè cũng thường hỏi thăm chúng tôi về tình hình chiến tranh, hỏi tôi có nhận được thư nhà không, bởi quê tôi ở Hà Tĩnh, vùng bị bom đạn tàn phá rất ác liệt.

- Ông đánh giá như thế nào về quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa nhân dân hai nước hiện nay?

Trước hết, chúng ta cần nhìn lại chiều dài lịch sử quan hệ hai nước. Liên Xô là một trong những quốc gia đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Họ luôn sát cánh cùng chúng ta không chỉ trong kháng chiến chống Mỹ mà còn trong công cuộc tái thiết đất nước sau này. Liên Xô đã giúp Việt Nam đào tạo hàng nghìn chuyên gia. Qua nhiều thế hệ, cán bộ học tập ở Liên Xô đã đóng góp rất lớn trong các lĩnh vực quan trọng của đất nước. Truyền thống hữu nghị và hợp tác là yếu tố then chốt để quan hệ hai nước khăng khít như hôm nay.

Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hội hữu nghị Việt Nam - Liên bang Nga Nguyễn Đăng Phát. (Ảnh: Bạch Dương)

Trải qua 75 năm, quan hệ Việt Nam - Liên Xô/Liên bang Nga ngày càng đi vào chiều sâu và thực chất. Tháng 6/2024, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam. Tháng 5/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm sang thăm chính thức Liên bang Nga, đồng thời dự lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại.

Đặc biệt, đây là lần đầu tiên người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam tham dự sự kiện trọng đại này, cũng là lần đầu tiên Quân đội Nhân dân Việt Nam tham gia duyệt binh tại Quảng trường Đỏ trong ngày kỷ niệm Chiến thắng 9/5. Nhân dịp này, tôi liên hệ tới một kỷ niệm lịch sử rất quan trọng và thú vị. Đó là việc các chiến sỹ tình nguyện Việt Nam đã tham gia trận chiến bảo vệ Moskva cuối năm 1941 – đầu năm 1942. Trong cuộc duyệt binh kỷ niệm 24 năm Cách mạng Tháng Mười Nga vào sáng ngày 7/11/1941 trên Quảng trường Đỏ, có 6 chiến sỹ tình nguyện Việt Nam thuộc Lữ đoàn Cơ giới đặc biệt của Hồng quân Liên Xô đã tham gia. Sau cuộc duyệt binh, tất cả đều đi thẳng ra mặt trận cách đó khoảng 30 km, chiến đấu anh dũng bảo vệ thủ đô, và 3 chiến sỹ tình nguyện Việt Nam đã hy sinh trong trận đánh lịch sử.

Hiện nay, đối ngoại nhân dân trở thành một trong những kênh quan trọng để củng cố quan hệ song phương tăng cường sự hiểu biết và gắn kết giữa hai dân tộc. Nhận thức rõ vai trò đó, Hội hữu nghị Việt Nam – Liên bang Nga luôn nỗ lực phát huy vai trò cầu nối, góp phần làm sâu sắc thêm tình hữu nghị truyền thống.

Hội hữu nghị Việt Nam - Liên bang Nga và Hội hữu nghị Liên bang Nga - Việt Nam đã tổ chức các hội thảo khoa học về vai trò của đối ngoại nhân dân trong quan hệ song phương; duy trì cuộc thi vẽ tranh thiếu nhi quốc tế hằng năm “Em vẽ Việt Nam – Em vẽ nước Nga” như một sân chơi kết nối học sinh hai nước. Đồng thời phối hợp triển khai các chương trình giảng dạy ngôn ngữ, phổ biến văn hóa và tổ chức các chương trình giao lưu, tri ân. Những nỗ lực ấy không chỉ giúp ôn lại ký ức lịch sử mà còn góp phần nuôi dưỡng, truyền lửa cho thế hệ trẻ về tình hữu nghị bền chặt giữa Việt Nam và Liên bang Nga.

Nhà báo Nguyễn Đăng Phát (hàng thứ hai, thứ 4 từ phải sang) tại Lễ trao giải Cuộc thi vẽ tranh quốc tế “Em vẽ Việt Nam - Em vẽ nước Nga” lần thứ VIII. (Ảnh: Bạch Dương)

Ngoài các hoạt động của hai Hội, cộng đồng người Việt tại Liên bang Nga, với khoảng 90.000 người cũng là nhân tố quan trọng. Kiều bào luôn phối hợp chặt chẽ với Đại sứ quán Việt Nam tại Liên bang Nga trong việc đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau, đồng thời tích cực tham gia các hoạt động tăng cường quan hệ hai nước. Bà con cũng quan tâm đến đời sống của các cựu chiến binh Nga từng tham gia giúp đỡ Việt Nam trong chiến tranh. Đặc biệt, nhiều doanh nhân người Việt thành công tại Nga không chỉ đóng góp tích cực cho cộng đồng sở tại, mà còn mang vốn và kinh nghiệm về đầu tư trong nước, góp phần vào sự phát triển kinh tế của Việt Nam.

Tôi hy vọng, với những đóng góp ngày càng thiết thực và tích cực, cộng đồng người Việt tại Nga sẽ sớm được chính thức công nhận là một dân tộc thiểu số – như tại Cộng hòa Séc.

- Trân trọng cảm ơn ông!

Việt Nam - Azerbaijan: Hoài niệm đẹp cần được tiếp nối bằng thành tựu mới

86 quân nhân Việt Nam tham dự Lễ duyệt binh tại Liên bang Nga