Mỹ: Biển Đông không phải "đế chế hàng hải" của Trung Quốc

Australia gửi công hàm lên LHQ, bác mọi yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông

Trung Quốc thường sử dụng tàu cá hoặc tàu hải cảnh, hải giám để tấn công các tàu, thuyền của các quốc gia láng giềng trên Biển Đông. Ảnh:Getty

"Dư luận trong thời gian gần đây nhìn chung đều cho rằng Trung Quốc đã có nhiều hành động "bắt nạt" các nước láng giềng liên quan tới tranh chấp ở Biển Đông. Các hành động của Trung Quốc có thể làm gia tăng bất ổn, làm mất an ninh trong khu vực, thậm chí có thể khiến căng thẳng leo thang. Và các nước không thể đứng nhìn sự an toàn, tự do hàng hải ở Biển Đông - tuyến đường giao thương hàng hải huyết mạch của thế giới bị xâm phạm", TS James Rogers, Giám đốc Chương trình “Global Britain” thuộc Viện Henry & Jackson (London, Anh) nhận định.

Cho đến nay, Liên minh châu Âu (EU) cùng nhiều quốc gia khác trên thế giới như Ấn Độ, Úc, Nhật Bản... đều lên tiếng phản đối trước những hành động gây hấn của Trung Quốc trên Biển Đông.

Theo đánh giá của các nhà phân tích, câu chuyện pháp lý tại Biển Đông “nóng” hơn bao giờ hết, sau khi Mỹ chính thức gửi Công thư lên Liên hợp quốc (LHQ), phản đối các yêu sách biển quá đáng của Trung Quốc.

Và sau Mỹ, Úc là là quốc gia thứ hai ngoài khu vực Biển Đông gia nhập "cuộc chiến công hàm" về điểm nóng này ở Liên Hiệp Quốc. Trước đó, công hàm do Malaysia đệ trình lên Ủy ban Ranh giới thềm lục địa của Liên Hiệp Quốc hồi tháng 12-2019 đã kéo theo một loạt công hàm và công thư thể hiện lập trường từ Việt Nam, Philippines, Trung Quốc, Indonesia đến Mỹ.

Trả lời Báo Tuổi Trẻ, giáo sư Carl Thayer (ĐH New South Wales, Học viện Quốc phòng Úc) nhận định rằng thông điệp quan trọng của Úc là bác bỏ cả cơ sở pháp lý và lịch sử đối với các yêu sách của Trung Quốc tại Biển Đông.

"Về mặt pháp lý, Úc bác bỏ hoàn toàn bất kỳ đường cơ sở, khu vực hàng hải và phân loại thực thể biển của Trung Quốc không phù hợp với UNCLOS 1982. Úc cũng bác bỏ cái gọi là "quyền lịch sử" và yêu sách "quyền và lợi ích hàng hải" của Trung Quốc được thành lập dựa trên "thực tiễn lịch sử", GS Thayer nói.

Ông Thayer, học giả lâu năm về Biển Đông, chỉ ra rằng công hàm của Úc mới đây có hai điểm đi xa hơn tuyên bố chính thức gần đây của Mỹ về yêu sách của Trung Quốc.

"Đầu tiên, Úc thể hiện sự "lo ngại nghiêm trọng" đối với yêu sách của Trung Quốc cũng như quan điểm của Bắc Kinh cho rằng Trung Quốc đã "liên tục và thực sự" có chủ quyền đối với các thực thể lúc chìm lúc nổi, vì đây là những thực thể "không tạo ra một phần lãnh thổ đất liền của một quốc gia".

Thứ hai, Úc bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và lập luận của Bắc Kinh về việc yêu sách này "đã được cộng đồng quốc tế công nhận rộng rãi". Úc đã lấy các phản đối từ Việt Nam và Philippines để minh họa cho trường hợp này. Tuy nhiên, Úc cũng không đứng về phía nào trong tranh chấp (lãnh thổ) này ", ông Thayer phân tích.

Tóm tắt một số cách phản ứng gần đây của Úc, ông Thayer nói với Tuổi Trẻ rằng thực chất những "cách tiếp cận riêng" của Úc chính là việc tuyên bố Úc sẽ tham gia nhiều hơn ở Đông Nam Á, mà cụ thể là ưu tiên cho Indonesia và Việt Nam.

Tàu Trung Quốc uy hiếp tàu cá của ngư dân Quảng Ngãi NGƯ DÂN CUNG CẤP

Hãng Times of India bình luận rằng "cuộc đấu công hàm ngoại giao về vấn đề Biển Đông" được Malaysia khởi xướng hồi tháng 12 năm ngoái, bằng một công hàm phản đối Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền với thềm lục địa ở Biển Đông. Khi đó, Malaysia đã đệ trình lên Ủy ban Ranh giới thềm lục địa về thềm lục địa mở rộng của nước này tại Biển Đông - một động thái mà Bắc Kinh đã ngay lập tức đáp trả tại LHQ.

Chưa đầy 3 tháng sau, Philippines cũng trình công hàm phản đối công hàm của Trung Quốc và một công hàm phản hồi công hàm của Malaysia. Động thái này của Manila cũng nhận được công hàm phản đối từ Bắc Kinh.

Ngày 30-3, Phái đoàn thường trực Việt Nam tại LHQ trình công hàm phản đối các yêu sách của Trung Quốc tại Biển Đông với lập luận rõ ràng rằng, các yêu sách này vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam tại Biển Đông. 10 ngày sau, Việt Nam tiếp tục gửi thêm một công hàm nữa lên LHQ, để khẳng định lập trường trong vấn đề Biển Đông, trong đó có đề cập đến công hàm của Malaysia và của Philippines.

Phân tích những diễn biến này, nhà nghiên cứu luật hàng hải quốc tế tại Đại học Gadjah Mada (UGM) Andi Arsana cho hay: "Những gì Indonesia, Malaysia, Việt Nam đang làm đều dựa trên luật pháp quốc tế, trong khi yêu sách của Trung Quốc là đơn phương, trái với Công ước quốc tế của LHQ về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS). Đó là một vấn đề không thể thảo luận. Các nước không nên và cũng không đồng ý các cuộc đàm phán hoặc đàm phán song phương về vấn đề này".

Như vậy, cho đến thời điểm này, Công hàm Biển Đông của Úc được đánh giá rất cao trong "cuộc chiến công hàm" về điểm nóng này ở Liên Hiệp Quốc.

TS Sascha-Dominik Dov Bachmann - giáo sư tại Trường luật Canberra, ĐH Canberra (Úc) - nhận định với Báo Tuổi Trẻ rằng công hàm của Úc gửi LHQ mới đây có thể được xem là sự khởi đầu tốt cho chính sách đối ngoại của trước hết là người Úc.

"Đây có thể được xem là sự đẩy lùi dành cho việc bành trướng của Trung Quốc về yêu sách biển ở Đông Nam Á và là một khởi đầu tốt cho Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao và thương mại Úc, bên cạnh việc nhắm vào các dự án của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (ngoài "Vành đai - Con đường") trong kế hoạch tham vọng của ông", TS Bachman - người đã có một bản đệ trình gửi Quốc hội Úc về phương án ứng phó của Úc đối với tác động của đại dịch COVID-19, trong đó bao gồm việc rà soát lại chiến thuật của Trung Quốc - cho biết.

Viết trên tờ The Interpreter của Viện nghiên cứu Lowy, TS Bec Strating thuộc Đại học La Trobe (Úc) nhận định việc đệ trình công hàm lên LHQ vào thời điểm này "rất có ý nghĩa".

"Ngôn từ của Úc có phần thận trọng hơn nhưng bám sát vào pháp lý hơn là các vấn đề hành vi. Úc từ lâu đã nêu rõ các tranh chấp trên Biển Đông cần được giải quyết theo luật quốc tế" - chuyên gia Bec Strating nhận định.

Đến thời điểm này, các nước không thể đứng nhìn sự an toàn, tự do hàng hải ở Biển Đông - tuyến đường giao thương hàng hải huyết mạch của thế giới bị xâm phạm. Các công hàm ngoại giao vừa hướng tới việc giải thích vấn đề theo luật pháp quốc tế, vừa củng cố cho những phản ứng ngoại giao của cộng đồng quốc tế - một biện pháp cần thiết và khôn khéo để giải quyết vấn đề Biển Đông.

Trung Quốc sớm lộ rõ mưu đồ trong 'Chiến dịch Biển Xanh 2020' Với việc ngang nhiên tập trận trên vùng biển Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam trong những ngày qua và trước động thái ...

Nhiều nước phản đối việc Tàu thăm dò của Trung Quốc trên Biển Đông Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh, việc Trung Quốc tập trận ở Hoàng Sa đã vi phạm chủ quyền của Việt Nam đối ...

Chiến hạm Mỹ áp sát tàu thăm dò của Trung Quốc trên Biển Đông Chiến hạm USS Gabrielle Giffords của hải quân Mỹ áp sát tàu thăm dò Hải Dương 4 của Trung Quốc đang hoạt động trên Biển ...