--> -->
Trang chủ Bờ cõi biển đảo Cuộc sống vùng biên
18:20 | 02/02/2021 GMT+7
Theo dõi thoidai.com.vn trên

Vũ điệu của rối gỗ trên cao nguyên

Cùng với tượng gỗ nhà mồ, rối gỗ đã mang đến những nét độc đáo và rất đặc biệt, trong không gian văn hóa truyền thống của đồng bào Tây Nguyên.
Món ngon ngày Tết: Hướng dẫn gói bánh tét đẹp và cực kỳ đơn giản Món ngon ngày Tết: Hướng dẫn gói bánh tét đẹp và cực kỳ đơn giản
Hướng dẫn làm mứt cà rốt thơm ngon đẹp mắt đãi khách ngày Tết Hướng dẫn làm mứt cà rốt thơm ngon đẹp mắt đãi khách ngày Tết
Hướng dẫn làm mứt gừng cay nồng cho Tết Tân Sửu thêm ấm áp Hướng dẫn làm mứt gừng cay nồng cho Tết Tân Sửu thêm ấm áp

Nghệ nhân A Yưk hoàn thiện những công đoạn cuối và biểu diễn thử một cặp rối gỗ.

Nghệ nhân A Yưk hoàn thiện những công đoạn cuối và biểu diễn thử một cặp rối gỗ.

Rối gỗ trong tay người

Gần 20 năm nay, ông A Yưk (57 tuổi), làng Klâu Ngo Zố, xã Ia Chim, TP. Kon Tum, vui một niềm vui mới là nhìn thấy những con rối gỗ tự tay mình làm ra nhảy múa cùng mọi người trong làng trong các dịp lễ hội. Bà con dân làng Klâu Ngo Zố cũng mang những con rối đặt sẵn ở nhà rông ra biểu diễn. Những con rối gỗ lại hòa cùng nhịp điệu cồng chiêng, để tạo nên không khí lễ hội của làng thêm vui. Và người làng đều tự hào khi những con rối ấy được chính người con của làng là ông A Yưk chế tác.

A Yưk mồ côi cha mẹ từ nhỏ. Vì không được học hành nên khi lớn lên, ông chỉ biết đi làm thuê, làm mướn. Tuy vậy, ngay từ nhỏ, A Yưk luôn ấp ủ ước mơ lớn có một nghề gì đó để mưu sinh. Những ngày A Yưk còn thanh niên, ông đã đau đáu với văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Ông học đánh cồng chiêng, học tạc tượng gỗ từ những người già trong làng, học thêm của cả người ở những làng khác để hoàn thiện hơn.

Nhiều lần thấy trong các lễ hội của những tỉnh bạn có hình ảnh những tượng gỗ nhỏ được treo cao, ông nảy sinh ý tưởng chế tác những con rối gỗ để tạo cho lễ hội của làng vui vẻ hơn. Tuy nhiên, để chế tác những con rối linh hoạt, biết cử động, dùng hệ thống dây kéo không hề đơn giản và bằng chứng là ông đã phải mất thời gian rất lâu để tìm hiểu, làm thử rồi hoàn thiện dần dần.

Vừa trò chuyện với tôi, ông A Yưk vừa hoàn thiện những công đoạn cuối cùng của cặp rối mới. Ông bảo, cặp rối này sẽ làm để mừng năm mới. Cặp rối có kích thước nhỏ nhắn, chiều cao khoảng 0,3 - 0,4m, được làm bằng thân cây gỗ nhẹ. Đặc biệt là cây hoa mủ (tiếng Gia Rai là dâu xer). Vừa làm, ông vừa thuận tay điều khiển, biểu diễn nhẹ nhàng khiến con rối gỗ còn xù xì những vết dao vết đục chuyển động linh hoạt. Khi giật dây, rối gỗ thể hiện những động tác như đánh trống, chẻ củi hay múa xoang, giã gạo hết sức độc đáo.

Rối không chỉ được dùng trong các lễ hội, thể hiện sự vui vẻ của bà con dân làng như, lễ hội Ăn trâu, mừng nhà rông mới, cưới hỏi... mà còn trong cả những tiệc vui.

Ông A Yưk cho biết, chế tác rối gỗ là rất khó, đòi hỏi cần có kỹ thuật nên khi biểu diễn rối cũng cần phải am hiểu quy trình hoạt động của nó, vì vậy không phải ai cũng làm được nếu chưa được hướng dẫn. Để điều khiển được rối gỗ, người điều khiển phải thuộc cả những bài chiêng, thì mới khiến những rối gỗ nhảy múa có hồn được.

Trao truyền…

Trong các lễ hội, nhìn những con rối được bà con dân làng biểu diễn hòa cùng nhịp điệu cồng chiêng, mới thấy hết sự sáng tạo của nghệ nhân A Yưk. Với đôi bàn tay chế tác tài hoa của người nghệ nhân A Yưk, các con rối thường sống động, tươi tắn, ngộ nghĩnh, mang tính hài và tính tượng trưng cao.

Nhiều năm qua, nghệ nhân A Yưk còn tạc hình được khoảng 20 tác phẩm tượng gỗ mang tính biểu tượng của văn hóa Tây Nguyên như, tượng người đàn ông ngồi uống rượu ghè, người phụ nữ địu con, phụ nữ đang tắm, người đàn ông đội nước, người đàn bà cho con bú, người đàn ông vác nỏ đi rừng…

Và một niềm vui nữa với A Yưk, là ông đã có 2 học trò làm truyền nhân để truyền nghề, là anh Rơ Chăm Banh và A Thoang. Từ chỗ cũng đam mê, yêu thích nghệ thuật tạc tượng gỗ nên trong thời gian ngắn, Rơ Chăm Banh và A Thoang đã học được nghệ thuật tạc tượng gỗ và làm rối gỗ. Với sự chỉ dạy tận tình của nghệ nhân A Yưk, đến nay, Rơ Chăm Banh và A Thoang đã có thể tạc được nhiều bức tượng khó như: Người mẹ cho con bú, người đàn bà địu con… cùng nhiều rối gỗ khác.

Cùng với nghệ thuật tạc tượng, thầy trò ông A Yưk và Rơ Chăm Banh còn là những người truyền dạy cồng chiêng cho bà con dân làng (Đội trưởng và Đội phó đội cồng chiêng của làng). Đội cồng chiêng Gia Rai của làng Klâu Ngo Zố hiện có 30 người. Vì được tập luyện thường xuyên nên đội cồng chiêng của làng cũng được chọn đi biểu diễn tại nhiều sự kiện lớn cấp thành phố, cấp tỉnh…

Từ năm 2013 đến nay, ông A Yưk chính thức được TP. Kon Tum chọn đi tham gia tạc tượng dân gian tại Ngày hội Văn hóa - Thể thao các dân tộc tỉnh Kon Tum; rồi tại làng văn hóa các dân tộc Việt Nam tại Hà Nội, trong cả các lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên tổ chức nhiều năm. Và hai người học trò là Rơ Chăm Banh và A Thoang cũng đều cùng ông tham dự.

Giữ gìn nét truyền thống văn hóa trên Cao nguyên đá Đồng Văn Giữ gìn nét truyền thống văn hóa trên Cao nguyên đá Đồng Văn
Cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang trải rộng trên 4 huyện Mèo Vạc, Đồng Văn, Yên Minh và Quản Bạ với nhiều đặc trưng riêng như thiên nhiên, văn hóa, có giá trị rất lớn đối với ngành Du lịch Hà Giang. Tuy nhiên nhiều giá trị văn hóa đậm đà bản sắc riêng của Cao nguyên đá có nguy cơ bị mai một.
Ấn tượng giải đua ngựa trên cao nguyên Bắc Hà Ấn tượng giải đua ngựa trên cao nguyên Bắc Hà
Cuối tuần qua, sân vận động trung tâm huyện vùng cao Bắc Hà, tỉnh Lào Cai lại sôi động với giải đua ngựa cấp xã mở rộng lần thứ nhất. Đây là giải đấu nằm trong “lễ hội mùa Đông” lần đầu tiên được tổ chức, với mong muốn thu hút, kích cầu du lịch trong bối cảnh đại dịch Covid-19 từng khiến các hoạt động văn hóa, du lịch của địa phương ngưng trệ, lượng khách đến thăm quan, du lịch sụt giảm…
Mèo Vạc, điểm dừng chân hấp dẫn trên hành trình khám phá cao nguyên đá Đồng Văn Mèo Vạc, điểm dừng chân hấp dẫn trên hành trình khám phá cao nguyên đá Đồng Văn
Nổi bật giữa màu xám của núi đá, Làng Văn hóa du lịch cộng đồng (VHDLCĐ) thôn Pả Vi, xã Pả Vi (huyện Mèo Vạc, Hà Giang) tạo được dấu ấn với du khách khi có dịp dừng chân trên hành trình khám phá cao nguyên đá Đồng Văn.

Tiêu Dao – Minh Ngọc
Nguồn: baodantoc.vn

Tin bài liên quan

Tây Nguyên: đồng vọng từ rừng núi, thác ghềnh

Tây Nguyên: đồng vọng từ rừng núi, thác ghềnh

Không nơi nào như Tây Nguyên - mỗi dòng sông, ngọn thác, cánh rừng đều ẩn chứa những huyền sử hư thực của cộng đồng các dân tộc bản xứ sinh sống từ ngàn đời trên vùng đất này. Đồng vọng từ những huyền sử ấy cũng là cách để người ta khai thông dòng ký ức và tìm về với những giá trị lịch sử, văn hóa của cha ông nhằm bước tiếp về phía trước…
Độc đáo suối đá đĩa ở Gia Lai

Độc đáo suối đá đĩa ở Gia Lai

Tại làng Vân (TT YaLy) này, có một địa điểm có lẽ rất ít người biết đến, nơi khung cảnh hoang sơ với những rừng cây xanh đôi bờ, và bao khối đá được mẹ thiên nhiên xếp đặt một cách rất tinh tế và hùng vỹ.

Đọc nhiều

Trao 34 suất học bổng của Chính phủ Trung Quốc cho học viên Việt Nam

Trao 34 suất học bổng của Chính phủ Trung Quốc cho học viên Việt Nam

Ngày 24/07 tại Hà Nội, Đại sứ quán Trung Quốc đã tổ chức Lễ trao giấy nhập học cho ứng viên trúng tuyển Học bổng Chính phủ Trung Quốc năm học 2025 - 2026. Đây là hoạt động ý nghĩa trong khuôn khổ hợp tác giáo dục giữa hai nước, góp phần thúc đẩy giao lưu nhân dân và tăng cường tình hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc.
Chăm lo chu đáo để đời sống vật chất, tinh thần của người có công tốt đẹp hơn

Chăm lo chu đáo để đời sống vật chất, tinh thần của người có công tốt đẹp hơn

Kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947-27/7/2025), sáng 24/7, tại Hà Nội, Bộ Nội vụ phối hợp Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Báo Nhân Dân, Đài Truyền hình Việt Nam và Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội tổ chức gặp mặt người có công, nhân chứng lịch sử tiêu biểu. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và phát biểu tại hội nghị.
Hợp tác thúc đẩy phúc lợi cho người Việt tại Hàn Quốc

Hợp tác thúc đẩy phúc lợi cho người Việt tại Hàn Quốc

Tổng Hội người Việt Nam tại Hàn Quốc (AVCK) và Quỹ Thế giới Yongbong đã ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác (MOU) vào ngày 23/7/2025, nhằm triển khai các hoạt động hỗ trợ cộng đồng người Việt tại Hàn Quốc. Thỏa thuận góp phần tăng cường nguồn lực phục vụ cộng đồng, đồng thời thúc đẩy giao lưu nhân dân Việt – Hàn.
Quốc tế kêu gọi Thái Lan - Campuchia kiềm chế, đối thoại hòa bình

Quốc tế kêu gọi Thái Lan - Campuchia kiềm chế, đối thoại hòa bình

Trước căng thẳng leo thang tại biên giới Thái Lan - Campuchia, Liên hợp quốc, Mỹ, EU cùng nhiều nước trong khu vực đã bày tỏ quan ngại sâu sắc, kêu gọi hai bên kiềm chế, bảo vệ thường dân và giải quyết tranh chấp bằng đối thoại hòa bình, phù hợp luật pháp quốc tế.
Việt Nam kêu gọi tuân thủ luật pháp quốc tế, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình

Việt Nam kêu gọi tuân thủ luật pháp quốc tế, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình

Phát biểu tại các phiên thảo luận mở cấp cao của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc trong các ngày 22, 24/7, Đại sứ Đỗ Hùng Việt khẳng định Việt Nam kiên định ủng hộ chủ nghĩa đa phương và hành động tập thể do Liên hợp quốc dẫn dắt, đồng thời kêu gọi mọi quốc gia tuân thủ luật pháp quốc tế, giải quyết các tranh chấp, trong đó có Biển Đông, bằng biện pháp hòa bình.

Multimedia

Xem trên
infographic dau hieu nhan biet lu quet
so doanh nghiep thanh lap moi va quay tro lai hoat dong tang 265
infographic ky nang tranh bay lua dao du lich mua cao diem
Xin chờ trong giây lát...
[Video] Người truyền cảm hứng về tình yêu nước
Sinh viên Lào đi chùa tắm Phật mừng Tết cổ truyền Bunpimay
[Video] 60 phút - Hành trình thay đổi cuộc đời
MV "Bắc Bling": Cụ già, em nhỏ ngân nga, du khách gần xa tỏ bày hứng thú
[Video] Dự án CAF: Ươm mầm những công dân toàn cầu tương lai
[Video] Du khách quốc tế trải nghiệm lễ Phật đầu năm tại chùa Tam Bảo (Đà Nẵng)
Tết của bác sĩ trực cấp cứu - hồi sức tích cực
Đại sứ nhóm G4 hát "Năm qua đã làm gì"
[Video] Bản hòa ca tình hữu nghị chào năm mới 2025
[Video] 30 năm quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ: từ chiến tranh đến đối tác chiến lược toàn diện
[Video] Samaritan’s Purse và Plan International Việt Nam hỗ trợ người dân Việt Nam phục hồi sau bão
[Video] Tái thiết thôn Làng Nủ: Quân đội - Nhân dân đồng hành xây dựng tương lai mới
Dự kiến có khoảng 6-8 cơn bão/áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông

Dự kiến có khoảng 6-8 cơn bão/áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông

Từ nay đến cuối năm 2025 có thể xuất hiện từ 8 - 11 cơn bão, áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông, trong đó khả năng từ 3-5 cơn đi vào đất liền nước ta.
Người dân chủ động theo dõi thời tiết, chằng chống nhà cửa, sẵn sàng ứng phó bão số 3 (Wipha)

Người dân chủ động theo dõi thời tiết, chằng chống nhà cửa, sẵn sàng ứng phó bão số 3 (Wipha)

Sáng 19/7, bão số 3 (Wipha) đã vượt qua đảo Lu Dông (Philippines), tiến vào Biển Đông với cường độ ngày càng mạnh. Dự báo trong những ngày tới, bão có thể đạt cấp 12, giật cấp 14, gây mưa lớn, biển động dữ dội, nguy cơ cao xảy ra lốc xoáy, sạt lở. Cơ quan chức năng khuyến cáo người dân cần theo dõi sát các bản tin dự báo thời tiết, chủ động phòng tránh, chằng chống nhà cửa, không ra khơi và chuẩn bị các phương án ứng phó thiên tai phù hợp.
Những khuyến cáo người dân cần lưu ý để đảm bảo an toàn trước, trong và sau bão số 3

Những khuyến cáo người dân cần lưu ý để đảm bảo an toàn trước, trong và sau bão số 3

Sáng 20/7, cường độ bão số 3 (Wipha) mạnh lên đầu cấp 12 (118-133km/h), giật cấp 15. Dự báo trong hôm nay và những ngày tới, bão sẽ tiếp tục di chuyển theo hướng tây, sau chuyển tây tây nam hướng về phía nước ta với tốc độ 20-25km/h. Trước diễn biến của bão, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) hướng dẫn kỹ năng ứng phó với bão số 3 và mưa lũ sau bão.
Thời tiết hôm nay (23/7): Bão số 3 đã tan, mưa lớn tiếp diễn ở nhiều khu vực

Thời tiết hôm nay (23/7): Bão số 3 đã tan, mưa lớn tiếp diễn ở nhiều khu vực

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, ngày 23/7, dù bão số 3 (Wipha) đã tan nhưng vùng nhiễu động suy yếu từ bão vẫn gây mưa to cho Bắc Bộ và các vùng lân cận.
Bão số 3 Wipha tiếp tục diễn biến phức tạp, tâm bão rất gần Hải Phòng, Hưng Yên, Ninh Bình

Bão số 3 Wipha tiếp tục diễn biến phức tạp, tâm bão rất gần Hải Phòng, Hưng Yên, Ninh Bình

Bão số 3 (tên quốc tế Wipha) tiếp tục diễn biến phức tạp, hoàn lưu rộng, gây ảnh hưởng sớm đến khu vực Bắc Bộ.
Bão số 3 gây mưa dông kèm lốc sét ở Hà Nội, người dân chằng chống nhà cửa sẵn sàng ứng phó

Bão số 3 gây mưa dông kèm lốc sét ở Hà Nội, người dân chằng chống nhà cửa sẵn sàng ứng phó

Dự báo trưa 22/7, bão số 3 đổ bộ đất liền khu vực Hưng Yên - Ninh Bình, hoàn lưu bão gây mưa to và có thể có dông ở khu vực nội thành Hà Nội.