Chúng tôi điểm lại 10 dấu ấn nổi bật của ngành ngân hàng Việt Nam trong năm 2024 vừa qua.

1. Hai lần điều chỉnh hạn mức tín dụng để hỗ trợ nền kinh tế

Nhằm đáp ứng nhu cầu vốn tăng cao từ doanh nghiệp và người dân, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã thực hiện hai lần điều chỉnh tăng hạn mức tín dụng trong năm 2024.

Lần thứ nhất, vào tháng 8/2024, NHNN cấp bổ sung hạn mức tín dụng cho các ngân hàng đã sử dụng trên 80% hạn mức ban đầu.

Vào ngày 28/11/2024, NHNN tiếp tục tăng thêm chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng để đảm bảo mục tiêu đạt 15% cả năm.

Điểm đáng chú ý là các lần cấp hạn mức này đều được NHNN chủ động thực hiện, không cần các tổ chức tín dụng đề nghị. Điều này phản ánh sự linh hoạt trong điều hành chính sách nhằm hỗ trợ kịp thời sản xuất kinh doanh.

2. Lãi suất cho vay giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều năm

Cuối quý III/2024, lãi suất cho vay trung bình ghi nhận trên BCTC các ngân hàng niêm yết giảm khoảng 2,7% từ mức đỉnh quý I/2023, và giảm 1,9% so với cuối quý IV/2023. Đây là mức lãi suất thấp nhất trong nhiều năm qua.

Trong năm 2024, Ngân hàng Nhà nước giữ nguyên lãi suất điều hành, trong khi lãi suất cho vay bình quân giảm tiếp 0,96% so với cuối năm 2023 (sau khi đã giảm khoảng 2,5% trong năm 2023). Nhóm ngân hàng thương mại tư nhân ghi nhận mức lãi suất cho vay trên BCTC giảm mạnh hơn nhóm ngân hàng quốc doanh (giảm 2,4% so với cuối 2023), đặc biệt là nhóm ngân hàng quy mô nhỏ do áp lực hạ lãi suất đầu ra để thu hút khách hàng, cùng với việc các khoản thoái lãi có xu hướng gia tăng.

3. Giá vàng SJC đạt mức cao kỷ lục, NHNN quyết liệt can thiệp

Chịu tác động từ diễn biến giá vàng quốc tế cộng hưởng với tâm lý kỳ vọng của người dân, giá vàng trong nước năm 2024 ghi nhận những biến động lớn.

Bắt đầu từ cuối tháng 2, đầu tháng 3, giá vàng trong nước liên tục tăng nhanh và mạnh hơn nhiều so với thị trường thế giới. Mức chênh lệch giữa giá vàng miếng SJC và vàng thế giới có lúc lên đến 18 triệu đồng/lượng. Đến tháng 5, có thời điểm vàng miếng SJC vượt 92 triệu đồng một lượng và vàng nhẫn trơn gần 90 triệu đồng/lượng.

Sự tăng quá "nóng" của giá vàng trong nước đã khiến Ngân hàng Nhà nước phải có một loạt biện pháp can thiệp bao gồm đấu thầu vàng miếng và bán vàng cho 4 Ngân hàng Thương mại Nhà nước và Công ty SJC để các đơn vị này bán lại cho người dân.

Sau các biện pháp can thiệp quyết liệt, giá vàng trong nước đã giảm sâu, chênh lệch với giá thế giới thu hẹp còn 3-4 triệu đồng/lượng, góp phần ổn định tâm lý người dân và thị trường.

4. Tỷ giá biến động mạnh, NHNN can thiệp linh hoạt

Tỷ giá USD/VND đã trải qua một năm biến động mạnh, với áp lực mất giá của đồng tiền Việt Nam tăng cao đặc biệt trong quý II và quý IV.

So với đầu năm, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã điều chỉnh tăng tỷ giá trung tâm thêm 1,9%, lên mức 24.320 đồng/USD. Tỷ giá trên thị trường chính thức tăng khoảng 4,8%, đạt 25.430 đồng/USD, trong khi tỷ giá trên thị trường tự do tăng 4,3%, lên 25.840 đồng/USD. Tuy nhiên, những biến động này vẫn nằm trong biên độ cho phép của NHNN.

Để kiểm soát áp lực mất giá của tiền đồng, NHNN đã can thiệp bán ngoại tệ vào những giai đoạn tỷ giá trên thị trường chạm trần biên độ. Theo ước tính của VDSC, NHNN bán ra khoảng 9,4 tỷ USD trong năm 2024.

Ngoài việc bán ngoại tệ để kiểm soát đà mất giá của tiền đồng, NHNN cũng tiến hành can thiệp trên thị trường mở thông qua việc kiểm soát hành lang lãi suất. Hoạt động hút ròng thường gia tăng trong những giai đoạn tỷ giá tăng cao như giai đoạn tháng 5-6/2024 hay tháng 10 và tháng 12/2024. Tính chung cả năm 2024, quy mô điều tiết thanh khoản trên thị trường mở của NHNN tương đối nhỏ, hút ròng khoảng 28 nghìn tỷ đồng, so với quy mô bơm ròng khoảng 66 nghìn tỷ đồng trong năm 2023.

5. Nợ xấu có thể đã đạt đỉnh

Theo thống kê của VCBS, cuối quý III/2024, tỷ lệ nợ xấu nội bảng đi ngang đạt 2,2% trong 3 quý liên tiếp. Tỷ lệ nợ nhóm 2 liên tục giảm còn 1,7%. Tỷ lệ nợ gốc tái cơ cấu theo Thông tư 02 tương đối thấp ước tính dưới mức 0,5%. Tỷ lệ nợ ngoại bảng VAMC của các ngân hàng niêm yết ở mức 0,2%.

Các khoản nợ bị ảnh hưởng bởi bão Yagi ghi nhận khoảng 192.000 tỷ đồng, chiếm hơn 1% dư nợ toàn hệ thống.

Theo giới phân tích, nợ xấu đã đạt đỉnh và dự kiến đi ngang trong quý còn lại của năm 2024, được hỗ trợ bởi yếu tố mùa vụ khi dư nợ tín dụng tăng đột biến vào tháng cuối năm chưa phát sinh nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu mới hình thành trong quý IV thường thấp.

Bên cạnh đó, các ngân hàng thường đẩy mạnh trích lập xóa nợ xấu trong quý IV trong khi Thông tư 53 hướng dẫn việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ và Quyết định số 1510/QĐ-TTg cho phép giữ nguyên nhóm nợ, trích lập dự phòng rủi ro đối với cho khách hàng chịu thiệt hại do bão Yagi giúp giảm mức độ gia tăng nợ xấu và áp lực trích lập cho các ngân hàng.

6. Bộ đệm dự phòng suy yếu

Bộ đệm dự phòng của toàn ngành ngân hàng tiếp tục thu hẹp trong 2024 với tỷ lệ bao phủ nợ xấu LLCR trung bình toàn ngành giảm về mức thấp nhất trong 5 năm qua. Theo quy định, các doanh nghiệp sẽ phải trích lập dự phòng 100% cho nợ tái cơ cấu vào 31/12/2024.

Bộ đệm dự phòng mỏng làm hạn chế khả năng xử lý nợ và gia tăng áp lực trích lập, đặc biệt ở những ngân hàng có tệp khách hàng rủi ro cao và có tỷ lệ nợ tái cơ cấu /tổng dư nợ cao. Tuy nhiên, các ngân hàng có tệp khách hàng đa dạng, có bộ đệm dự phòng vững chắc, tỷ trọng cho vay bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp trong tổng dư nợ tín dụng ở mức vừa phải sẽ có khả năng kiểm soát tốt chi phí tín dụng.

7. Tiếp tục mở rộng cơ chế hỗ trợ cơ cấu lại nợ theo tình hình mới

Nhằm hỗ trợ doanh nghiệp có thêm thời gian phục hồi sản xuất kinh doanh, ngân hàng tránh phát sinh nhiều nợ xấu và nguy cơ bị hạn chế tín dụng, cuối tháng 4/2024, NHNN ban hành Thông tư 06/2024/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 quy định về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ.

Theo đó, Thông tư 06/2024/TT-NHNN kéo dài thêm 6 tháng thời gian cơ cấu thời hạn trả nợ cho khách hàng. Cụ thể, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được xem xét quyết định cơ cấu lại thời hạn trả nợ đối với số dư nợ gốc và/hoặc lãi của khoản nợ phát sinh nghĩa vụ trả nợ gốc và/hoặc lãi đến hết ngày 31/12/2024.

8. Chính thức chuyển giao hai ngân hàng yếu kém

Ngày 17/10, NHNN chính thức tổ chức lễ chuyển giao hai ngân hàng 0 đồng, đánh dấu bước quan trọng trong quá trình tái cơ cấu hệ thống ngân hàng tại Việt Nam.

Theo đó, Ngân hàng Xây dựng (CBBank) được chuyển giao cho Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), trong khi Ngân hàng Đại Dương (OceanBank) được chuyển giao cho Ngân hàng Quân đội (MB Bank).

Lãnh đạo NHNN cho biết, mục tiêu của việc chuyển giao bắt buộc này là giúp các ngân hàng vượt qua khó khăn, đảm bảo an toàn tài chính và tuân thủ đúng các quy định pháp luật, đồng thời nhấn mạnh trước, trong và sau quá trình chuyển giao, quyền lợi của người gửi tiền sẽ được bảo đảm hoàn toàn.

Được biết, các ngân hàng nhận chuyển giao sẽ được hưởng một số ưu đãi tùy thuộc vào mức độ của từng ngân hàng được chuyển giao, đồng thời phù hợp với lộ trình tái cơ cấu chung của hệ thống ngân hàng.

9. Nhu cầu vốn bắt đầu phục hồi

Tăng trưởng tín dụng các tháng đầu năm khá yếu, tuy nhiên, nhu cầu tín dụng bắt đầu tăng mạnh từ tháng 5/2024. Tính đến 30/11/2024, tăng trưởng tín dụng đạt 11,9% so với đầu năm, cao hơn mức tăng 9,3% của cùng kỳ năm 2023. Trong thông báo mới nhất, tín dụng nền kinh tế đến 07/12 đạt khoảng 12,5%. Nếu giữ được xu hướng tăng tương tự tháng 12 của các năm trước, tín dụng cả năm 2024 ước tăng khoảng 16%.

10. Tiếp tục tháo nút thắt vốn cho Big 4

Năm 2024, Quốc hội đã phê duyệt cho Vietcombank được bổ sung tăng vốn điều lệ thêm 20.695 tỷ đồng từ cổ tức bằng cổ phiếu được chia của cổ đông nhà nước từ nguồn lợi nhuận còn lại lũy kế đến hết năm 2018 và lợi nhuận còn lại năm 2021 của ngân hàng.

Trước Vietcombank, ngân hàng Agribank cũng đã hoàn thành tăng vốn điều lệ từ vốn Nhà nước theo chủ trương được phê duyệt trước đó. NHNN cũng đang trình kế hoạch tăng vốn cho BIDV và VietinBank, nhằm nâng cao năng lực tài chính và cạnh tranh của các ngân hàng lớn trong hệ thống.

Năm 2024, ngành ngân hàng Việt Nam đã vượt qua nhiều thách thức, tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong việc ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân. Những dấu ấn này không chỉ thể hiện sự linh hoạt trong điều hành mà còn là minh chứng cho sự nỗ lực của cả hệ thống trong bối cảnh đầy biến động.