Xung đột Nga - Ukraine có vượt tầm kiểm soát?

Thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam và Quốc hội Ukraine

Nếu nhìn vào thực tế chiến trường xung đột hiện nay giữa Nga và Ukraine, người ta khó có thể thấy một chút nào đó về cơ hội đàm phán hòa bình giữa hai bên. Việc giành lại quyền soát thành phố chiến lược Kherson ở miền nam sau khi quân Nga chủ động rút đi đã tạo cú hích lớn cho Ukraine về niềm tin có thể giành chiến thắng trên chiến trường trong cuộc xung đột quân sự.

Thế nhưng, trong thế trận hiện nay của cuộc xung đột quân sự Nga - Ukraine, giới quân sự cho rằng khó để có thể một bên nào đó có thể sớm giành chiến thắng trên chiến trường. Việc Nga chủ động rút khỏi thành phố Kherson được nhìn nhận với nhiều góc độ khác nhau và có những phân tích cho rằng xung đột còn có thể kéo dài khi phía Nga củng cố những nơi nằm dưới sự kiểm soát của họ.

Ảnh minh họa về cuộc xung đột Nga-Ukraine, đứng đầu mỗi bên là Tổng thống Putin và Tổng thống Zelensky (Ảnh: AP).

Trận không kích quy mô lớn vào thủ đô Kiev và nhiều cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine mới đây phần nào cho thấy sức mạnh của Nga. Tổng Thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg trong phát biểu sau khi Ukraine kiểm soát thành phố Kherson đã cho rằng, “không nên phạm sai lầm khi đánh giá thấp Nga” và “họ vẫn kiểm soát khu vực lãnh thổ rộng lớn của Ukraine”.

Khi tình thế xung đột quân sự Nga - Ukraine vẫn trong thế giằng co khó đoán định đã thấy xuất hiện những động thái rất đáng chú ý. Tổng thống Tayyip Erdogan trong cuộc điện đàm trung tuần tháng 11/2022 với người đồng cấp Nga Vladimir Putin đã nhấn mạnh tới lời kêu gọi nối lại đàm phán ngoại giao giải quyết xung đột Nga - Ukraine bởi cho rằng cuộc xung đột kéo dài này làm gia tăng nguy cơ leo thang căng thẳng.

Đáng chú ý, lên tiếng về chuyện đàm phán giữa Nga và Ukraine lại thấy xuất hiện khá nhiều từ Mỹ, quốc gia hậu thuẫn chủ chốt và mạnh mẽ nhất cho Ukraine trong cuộc xung đột hiện nay. Tờ Nhật báo Phố Wall (WSJ) dẫn nguồn tin ngoại giao cho biết, trong chuyến công du tới Kiev đầu tháng 11/2022, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan đã đề nghị Tổng thống chủ nhà Volodymyr Zelensky suy nghĩ về quan điểm “thực tế” trong các cuộc đàm phán với Nga.

Đại sứ Mỹ tại NATO Julianne Smith không lâu sau đó công khai nói rằng, Washington hy vọng các cuộc đàm phán hòa bình giữa Ukraine và Nga sẽ sớm diễn ra, nhưng nhấn mạnh việc Kiev tự quyết định các điều kiện đàm phán. Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ, tướng Mark Milley, cũng lên tiếng rằng, tình hình hiện nay trên lãnh thổ Ukraine cho thấy thực tế là các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine có thể diễn ra vào mùa Đông năm nay khi “tình hình chiến tuyến ổn định”, một cách nói quân sự về thế giằng co trên chiến trường.

Thực tế, sau khi Nga phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” ngày 24/2/2022 nhằm vào Ukraine, hai bên đã tiến hành nhiều vòng đàm phán, Thậm chí những vòng đàm phán này còn diễn ra không lâu sau khi xung đột bùng phát, lúc chiến sự ở giai đoạn ác liệt nhất.

Chỉ 4 ngày sau khi nổ ra chiến sự, Nga và Ukraine đã mở vòng đàm phán đầu tiên vào ngày 28/2. Hai bên sau đó liên tiếp tổ chức các vòng đàm phán cả trực tiếp và trực tuyến nhằm sớm chấm dứt chiến sự, ký kết một hiệp ước hòa bình dưới sự chứng kiến trực tiếp của Tổng thống hai nước Nga và Ukraine.

Trong đó, vòng đàm phán trực tiếp tại thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 29/3/2022 đang mang lại những tín hiệu tích cực nhất. Phía Nga đã đưa ra hai biện pháp mà nước này cho là quan trọng nhằm làm giảm căng thẳng, bao gồm đề xuất tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Nga - Ukraine, đồng thời giao Bộ Ngoại giao hai nước hướng tới việc ký kết một hiệp ước hòa bình.

Đoàn đám phán Nga cũng đã nhận được đề xuất bằng văn bản của phía Ukraine về một thỏa thuận giữa các bên "được xây dựng một cách rõ ràng". Trong đó, đề cập tới lệnh cấm sản xuất, triển khai vũ khí hủy diệt hàng loạt, đồng thời cấm các hoạt động triển khai căn cứ quân sự nước ngoài trên lãnh thổ Ukraine. Phía Ukraine đã chấp thuận quy chế phi hạt nhân và trung lập hóa nếu nhận được những bảo đảm nhất định về an ninh.

Thế nhưng, sau những tín hiệu tích cực từ vòng đàm phán tại Istanbul, hai bên Nga và Ukraine không có vòng đàm phán nào tiếp theo, thay vào đó là xung đột diễn ra ngày càng khốc liệt. Cho đến nay chưa có con số thống kê chính thức nào về tổn thất của hai phía trong cuộc xung đột, song đó là những còn số thiệt hại rất nặng về về cả người và vật chất.

Cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine càng kéo dài thì càng gây những hậu quả nặng nề về nhân đạo, chính trị, an ninh và kinh tế cho không chỉ các bên trực tiếp tham chiến mà còn với rất nhiều quốc gia khác, nguy cơ đẩy nền kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái, làm tổn thương tới hàng tỷ người nghèo, người yếu thế. Với thế giằng co trên chiến trường hiện nay, cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine có thể còn kéo dài mà có thể không bên nào có thể giành chiến thắng bằng biện pháp quân sự. Trong phiên họp bất thường của Hội đồng bảo an Liên Hợp quốc ngày 24/11, nhiều thành viên trong hội đồng như Ấn Độ, Brazil, Nam Phi hay Trung Quốc… đã kêu gọi làm mới nỗ lực ngoại giao để chấm dứt chiến sự tại Ukraine.

Cánh cửa đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine còn để ngỏ hay đã đóng chặt? Rất khó để có câu trả lời chính xác vào lúc này, song có điều là sức mạnh quân sự không thể mang lại một nền hòa bình bền vững mà chỉ có ngồi lại đàm phán mới tìm ra giải pháp đưa đến điều mà người dân hai bên và thế giới đang cùng mong đợi này.

Những trông đợi “bên lề” Hội nghị cấp cao ASEAN Khu vực mà thế giới đang dồn sự chú ý tới Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 40 và 41 cùng các hội nghị liên quan bởi những nội dung bàn thảo và quyết định trên bàn nghị sự chính thức mà còn là các cuộc gặp gỡ đáng chú ý, những cuộc gặp lần đầu tiên của “những người mới” - các nhà lãnh đạo lần đầu tham dự sau khi nhậm chức.

Việt Nam chúc mừng Ukraine chính thức tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á Theo phóng viên TTXVN tại Phnom Penh, chiều 11/11, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmytro Kuleba trong dịp tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 40, 41 và các hội nghị cấp cao liên quan tại thủ đô Phnom Penh, Vương quốc Campuchia.