Năm ngoái, khi vụ việc công an quận 6 quật ngã anh bán trái cây hàng rong vừa xảy ra, vào buổi tối ngày thứ hai, chúng tôi vô bệnh viện thăm anh hàng rong. Rất nhiều người lạ cũng đến thăm anh như chúng tôi.

Trong câu chuyện do chính anh thuật lại với đám đông tối hôm ấy, anh thừa nhận lúc mình đẩy xe đi bán thì chợ rất đông nên cũng va quệt với những người khác. Anh cũng thừa nhận do đã bán lâu, lần này được công an nhắc nhiều lần nhưng chủ quan nên không tuân thủ.

Chúng tôi cũng nói chuyện nhiều với người thân của anh hàng rong, gồm vợ và mẹ của anh. Người vợ cũng thuật lại câu chuyện giống như chồng chị đã kể. "Ảnh cũng vô thăm, đưa tiền để chồng em chi phí này kia" - chị nói về anh công an.

Hình ảnh xô xát của anh bán hàng rong cùng chiến sĩ công an được đăng lên mạng xã hội gây xôn xao dư luận trước đó.

Có khá nhiều cô bác tiểu thương tặng tiền cho anh hàng rong để giúp anh xoay sở. Chúng tôi cũng tặng anh một ít. Nằm trên giường bệnh nhân, anh vẫn cố nhỏm dậy để cảm ơn. Nom anh hiền và rụt rè.

Tuy vậy, chúng tôi chứng kiến một số người khuyên anh cứ bảo là anh không chống đối gì nhưng tự nhiên bị anh công an quật ngã sấp mặt, tổn thương não tí nữa thì chết.

"Em cứ nói như vậy đi, để cho nó bồi thường em" - họ khuyên anh như vậy ngay trước mặt những người khác.

Khi thông tin bị bóp méo

Tối hôm sau, chúng tôi vào thăm lại thì anh hàng rong đã có những biến đổi rất lạ. Dù trước đó đã nhận tiền bồi thường và chi phí chạy chữa của anh công an, hai bên cũng đã cùng thừa nhận lỗi của mình và đã nói chuyện gần như hòa giải với nhau, nhưng hôm ấy anh bỗng như trở thành người khác. Anh mắng mỏ anh công an, quay ngoắt lại cho rằng anh không hề làm gì sai, chỉ vì nghèo "chưa chạy kịp tiền mãi lộ hàng tháng" nên mới bị đánh.

Tôi đã xem đủ hai clip về vụ việc, trong đó clip đầu cho thấy rõ anh hàng rong bị nhắc hai ba lần nhưng vẫn cố tình lách xe đi, khi bị nhắc nhở thì giơ tay chống lại. Clip sau thì chỉ có cảnh anh bị quật ngã gọn tưng xuống đất, sau đó bị túm chân kéo đi và bà con phẫn nộ hò hét.

Người dân, tiểu thương chợ Bình Tiên góp lại, gửi tặng anh bán hàng rong

Nhưng hình như rất nhiều người chỉ xem được mỗi clip sau mà thôi. Vì tôi không thấy họ bình luận gì về những cảnh trong clip đầu cả.

Cho mãi đến khi một phóng viên của chúng tôi tìm được đoạn phim gốc quay suốt từ đầu đến cuối từ một chiếc camera an ninh gắn ở vị trí trông thấy rõ sự việc (trước đó người chủ nhà này không đồng ý cho xem lại camera), trong đó thấy rõ các hành vi phản kháng của anh hàng rong... thì sự việc mới minh bạch.

Nói thêm, vào đầu năm nay anh hàng rong này lại tông thẳng xe ba gác vào tổ công tác trật tự đô thị khiến một nhân viên bị kẹt vào xe, bị kéo đi khoảng 100m và sau đó anh hàng rong đạp ngã anh nhân viên xuống đường. Dĩ nhiên, không như năm trước, năm nay anh bị tạm giữ để điều tra.

Tôi kể lại câu chuyện trên để so sánh với câu chuyện mới xảy ra. Chiều tối 17/7 tại ngã tư Ung Văn Khiêm – Nguyễn Xí (phường 25, quận Bình Thạnh, TP. HCM), do kẹt xe nên một người phụ nữ tên D. đã chạy lấn làn đường và bị CSGT chặn lại. Chị ta xuống xe hung hăng túm cổ áo anh CSGT giằng giật và chửi bới tục tĩu. Một người khác chứng kiến sự việc đã quay clip lại và theo lời cô kể trên trang cá nhân, sau đó chị D. nhào tới giật điện thoại và đòi đánh cô.

Ngược lại với nhiều clip có xô xát giữa CSGT và người dân, thái độ của người xem clip này gần như trăm phần trăm đồng thuận: "Phải tẩn cho cái mụ hung hãn coi trời bằng vung một trận". "Đã đi sai làn đường còn chửi bới hành hung cảnh sát" - họ bình luận.

Người phụ nữ chửi bới chiến sĩ cảnh sát đang làm nhiệm vụ sau khi vi phạm giao thông. Ảnh cắt từ clip.

Khi biết người quay clip đưa lên mạng là một nữ võ sĩ huy chương vàng võ thuật thì cảm tình với cô còn tăng lên gấp bội với vô vàn yêu cầu "dễ thương": đòi xem clip cảnh cô ra tay khiến cho "cái nữ kia" ngã nhào xuống bánh xe.

So sánh với câu chuyện quận 6, cũng là xô xát nghiêm trọng, nhưng khi có chứng cứ rõ ràng -hình ảnh không bị cắt cúp (gần như) thì sự việc bày ra trước mắt đủ chứng minh ai đúng ai sai. Không thể chối cãi!

Điều này khiến tôi rất hứng thú. Tôi học luật nên rất xem trọng chứng cứ và những góc nhìn từ người không liên quan đến vụ việc.

Trong vụ việc quận 6, mãi vài tuần sau, clip đầy đủ về cuộc xô xát mới được tìm ra (tôi xin phép nhắc lại: do chúng tôi tìm ra chứ cũng không phải do bên công an). Khi ấy ngoài việc bị đình chỉ công tác ba tháng, anh cảnh sát đã ăn no gạch đá của cư dân mạng. Mà không, họ còn tìm ra số điện thoại của anh để liên tục chửi bới đe dọa, làm liên lụy đến cả người mẹ già của anh và người vợ sắp cưới. Khi anh vào bệnh viện thăm người bán hàng rong, ngay cả những người không liên quan cũng chửi anh sau lưng. Tôi đã chứng kiến việc đó.

Hơn một năm đã trôi qua, và tôi bây giờ cảm thấy thông cảm hơn cho những người đã chỉ biết đến những thông tin bị cắt cúp bóp méo. Có thể trách nhẹ họ đã không tỉnh táo suy xét mọi thứ, nhưng lỗi chính là ở những người chứng kiến ban đầu đã không trung thực khi mô tả lại sự việc, và cố ý tung lên mạng xã hội một thứ thông tin chỉ nhằm mục đích gây phẫn nộ.

Nếu như ngay từ đầu thông tin được trình bày đầy đủ minh bạch thì những giận dữ, thương xót và cả những đồng tiền vất vả mới kiếm được của các cô các chị tiểu thương đã được dùng đúng chỗ hơn. Và anh hàng rong cũng được cảnh báo để không trượt dài như thế.

Tại sao anh cảnh sát không khống chế ngay người vi phạm?

Chiếm phần lớn trong số câu hỏi của những người xem clip là "Tại sao anh cảnh sát không trấn áp khống chế ngay người phụ nữ vi phạm?"

Câu trả lời cũng được chính độc giả trả lời (và tôi cho rằng nó chính xác): Vì nếu anh ấy có hành vi đó, rất có thể một clip khác ngay lập tức sẽ được tung lên mạng, chỉ cận cảnh cánh tay hay đôi chân anh đá vào người phụ nữ vi phạm. Rồi cả thế giới sẽ được xem cảnh "Phẫn nộ cảnh sát đánh phụ nữ".

Với kỷ luật của ngành, với một sự việc như vậy, ngay lập tức anh sẽ bị đình chỉ công tác vài tháng để viết tường trình, "ngồi chơi xơi nước" và để các cấp có trách nhiệm điều tra làm rõ sự việc. Một phiên bản khác của vụ quận 6 lặp lại với mức độ gây phấn khích lớn hơn vì "nạn nhân" là phụ nữ.

Cũng có những người lập luận rằng chính vì công an, hay nói cụ thể là CSGT từ lâu đã hay bắt lỗi oan người đi đường lắm rồi nên lần này bị quả này thì cũng đáng đời lắm!

Xét về mặt lý thuyết thì lập luận trên hoàn toàn ngụy biện: Hai cái sai cộng lại không thể thành một cái đúng.

Còn xét về thực tế, nếu bạn tuân thủ đúng luật lệ thì hầu như chẳng CSGT nào có thể lấy cớ để làm tiền bạn được cả.

Trên mạng có nhiều clip CSGT hành xử sai với người đi đường, nhưng cũng có đầy những clip "bật" lại CSGT với những lý lẽ kín kẽ và thái độ ôn hòa (kết quả là người đi đường thắng) đấy thôi. Bạn hãy trang bị kiến thức, và giữ một chiếc điện thoại thông minh trong tay. Vũ khí đấy!

Còn người phụ nữ nên được đối xử như thế nào?

Trên bảng thăm dò ý kiến của chúng tôi, đa số ủng hộ việc CSGT nên khống chế người phụ nữ, vì chị ta đã vi phạm còn lớn tiếng thóa mạ người thi hành công vụ.

"Ở nước ngoài mà hung hăng kiểu này là bị cảnh sát quật ngã sấp mặt rồi" - có nhiều bình luận như thế.

Thực ra ở nước mình cũng vậy. Mặc dù điều 257 Bộ luật hình sự về hành vi chống người thi hành công vụ chỉ quy định khá chung chung như sau: "Người nào dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực hoặc dùng thủ đoạn khác cản trở người thi hành công vụ thực hiện công vụ của họ hoặc ép buộc họ thực hiện hành vi trái pháp luật, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm".

Tuy nhiên trước hàng loạt vụ hành hung CSGT dẫn đến người làm nhiệm vụ hy sinh hoặc bị thương, trong công điện mới nhất (mới cách đây hơn nửa tháng, vào ngày 02/7) của lãnh đạo Bộ Công an gửi các đơn vị trong toàn quốc về bảo đảm trật tự an toàn giao thông đã nói rõ việc này.

Công điện nêu rõ: Đặc biệt, đối với người vi phạm không chấp hành hiệu lệnh của Cảnh sát giao thông, chống người thi hành công vụ, Bộ Công an chỉ đạo lực lượng làm nhiệm vụ được phép sử dụng mọi phương tiện, biện pháp công tác của lực lượng Công an nhân dân để ngăn chặn, xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật và quy trình công tác. Đồng thời có biện pháp bảo đảm tuyệt đối an toàn về tài sản của Nhà nước, tính mạng, sức khỏe của nhân dân và cán bộ, chiến sĩ khi thi hành công vụ.

Như vậy, rõ ràng trong các trường hợp chống đối - cản trở người thi hành công vụ như trong clip kể trên, anh CSGT được quyền dùng biện pháp khống chế trấn áp để ngăn chặn.

Đó có thể là quật ngã, còng tay...

Theo quy định tại điểm d, khoản 9, Điều 3 Pháp lệnh số 16/2011 của Ủy ban thường vụ Quốc hội thì khóa số tám dùng để còng tay được coi là một trong những loại công cụ hỗ trợ. Cụ thể hơn, Điều 33 của Pháp lệnh này quy định người được giao công cụ hỗ trợ khi thi hành công vụ được sử dụng trong các trường hợp "ngăn chặn người đang có hành vi đe dọa trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe của người khác" (khoản b) và "Thực hiện phòng vệ chính đáng theo quy định của pháp luật (khoản d).

Cuối cùng thì, hỡi các anh chị, khi quá nóng nảy, khi định làm điều gì có vẻ manh động, đừng nghĩ rằng chắc chỉ có trời biết đất biết. Mà chính xác thì tất cả những ai có điện thoại thông minh đều biết đấy!

Hoàng Xuân