Sở dĩ có chuyện “bắt chồng” là vì người dân tộc Chu Ru sống theo chế độ mẫu hệ.

Theo phong tục của người Chu Ru, khi một thiếu nữ đến tuổi lấy chồng, họ phải mang lễ vật đi hỏi chồng với chi phí khá tốn kém. Riêng của cưới để mang sang cho nhà trai cũng phải tốn cả cây vàng, chưa kể đến tiền chi phí làm lễ, tiệc chiêu đãi khách khứa trong lễ cưới của cả 2 bên gia đình.

Sau khi trùm chung khăn, nghe lời răn dạy của các bậc cao niên, 2 người thành vợ chồng

Vì vậy, đối với những thiếu nữ sinh ra trong gia đình khó khăn sẽ không có cơ hội lấy chồng theo đúng phong tục cưới xin truyền thống. Và tục “bắt chồng” khá độc đáo được ra đời từ đây.

Mùa “bắt chồng” diễn ra trong thời gian từ mùng 1 Tết cho đến hết tháng 3 âm lịch. Theo phong tục, khi đã ưng ý một chàng trai nào đó, cô gái sẽ về thông báo với gia đình. Vào ban đêm, khi mọi người đã say giấc nồng, thiếu nữ cùng 10 người thân trong gia đình sẽ đến nhà trai.

Khi đến nơi, cô gái dâng 3 tấm khăn được gấp gọn ghẽ dâng lên phía trước. Ông trưởng đoàn (thường là cậu ruột) xin thưa với nhà trai, rằng cháu gái họ đã để ý và đem lòng yêu thương chàng trai, mong gia đình chấp nhận. Sau cuộc trò chuyện giữa 2 bên, nếu cha mẹ chàng trai đồng ý, sẽ vào gọi con trai ra và hỏi ý kiến con trước khi trả lời nhà gái.

Nếu được sự đồng thuận, cô gái dâng khăn cho chàng trai và kể từ giây phút đó, họ đã được chấp nhận là con cái trong nhà. Hai bên tiến hành lễ hợp hôn cho đôi trai gái. Cô dâu (sơ đíu) và chú rể (pơ sang) trùm chung một tấm khăn trong khi nghe lời răn dạy của các bậc cao niên 2 dòng họ về cuộc sống gia đình. Đến khoảng 1 – 2 giờ sáng, đôi trai gái sẽ được đưa về nhà gái, chính thức nên vợ thành chồng.

Đại diện nhà gái đeo nhẫn vào cho chàng trai

Trong đêm này, chàng trai và cô gái phải đọc một số câu luật tục riêng của đồng bào mình, có một số câu luật độc đáo như: "Tìm vợ, tìm chồng phải hỏi mẹ cha; ăn ruộng, ăn rẫy phải hỏi tai con trâu, con bò; làm bẫy phải hỏi thần núi; về với vợ như về với nước...".

Ngày cưới chàng trai và cô gái rút nhẫn ra hôn nhẫn và đeo lại cho nhau. Sau lễ cưới 7 ngày, cô gái tháo nhẫn đưa mẹ chồng cất giữ và ngược lại nhẫn chàng trai do mẹ cô gái cất giữ.

Nếu cha mẹ chàng trai không ưa, họ cũng tìm cách khước từ một cách tế nhị để nhà gái ra về mà không cảm thấy bị bẽ mặt. Nếu cô gái vẫn ưng chàng trai này, sau 7 ngày, cô gái lại chọn một đêm đẹp trời đến nhà chàng trai cho đến khi được chấp nhận.

Nam Yên