Làng trống Đọi Tam không truyền nghề cho người ngoài

Nghề cha truyền con nối

Chưa có tư liệu lịch sử nào khẳng định số tuổi chính xác của làng trống Đọi Tam. Tuy nhiên, các bậc cao niên trong làng cho biết gia phả suốt mấy trăm năm qua của các dòng họ đều ghi rõ làng có nghề làm trống cha truyền con nối. Đời nào cũng có những thợ cả nổi tiếng mang danh trống Đọi Tam đi khắp các vùng miền.

Theo truyền thống, làng trống Đọi Tam chỉ truyền nghề cho con trai chứ không truyền cho con gái và con rể, vì sợ lộ bí mật ra ngoài. Đây là nội quy của tất cả các gia đình trong làng và nghiêm cấm việc truyền nghề cho người ngoài. Nếu nhà nào vi phạm quy định thì sẽ bị đuổi khỏi làng hoặc là chịu lời nguyền sẽ không buôn bán được nữa.

Vì thế, đã là con trai Đọi Tam không ai là không biết làm trống, trước đây làng có một quy định bất thành văn rằng, con trai Đọi Tam khoảng 12, 13 tuổi đều phải học làm trống nhỏ. Đến 16, 17 tuổi đã có thể theo cha đi làm trống đại. Trống sấm chỉ dành cho những người đàn ông khỏe mạnh, có kinh nghiệm kỹ thuật điêu luyện.

Bà Lê Thị Thanh được coi là "cao thủ" nghề trống với gần 30 năm kinh nghiệm

Tuy nhiên, đến nay người Đọi Tam đã cho phép truyền nghề cho phụ nữ. Bà Lê Thị Thanh, vợ nghệ nhân Lê Thế Hùng đã có gần 30 năm làm nghề và được người làng xếp vào hàng “cao thủ”. Tại Đọi Tam có hơn 80 phụ nữ làm nghề trống. Ở làng trống Đọi Tam hiện còn truyền miệng câu nói: " Thợ giỏi, phải hỏi về Hà Nam, bình đẳng nam – nữ ".

Đội trống có một không hai

Không chỉ truyền nghề cho nữ giới, làng trống Đọi Tam còn có 1 đội trống toàn phụ nữ đã có chồng. Đây có thể nói là đội trống có một không hai ở Việt Nam.

Ông Lê Ngọc Minh, Trưởng thôn Đọi Tam, cho biết: “Năm 2004, làng Đọi Tam thành lập đội trống với các tay trống đều là phụ nữ và lấy tên là Đội trống gái Đọi Tam. Mất gần 2 năm mới ổn định được đội hình và có thể biểu diễn được”. Đội trống có 48 người, đánh nhiều loại trống, trong đó chiếc lớn nhất cao 1,77 m, đường kính mặt 1,47 m, chiếc trống đại cao 1,2 m, đường kính mặt 1,8 m, 12 chiếc trống cám, 12 chiếc trống nhỡ, 12 chiếc bản, 8 chiếc trống giả cổ.

Đội trống nữ Đọi Tam nổi tiếng khắp cả nước

Điểm đặc biệt là để được tham gia đội trống nữ của làng, ngoài việc có năng khiếu về nhạc và có thể hình tốt thì bắt buộc là phụ nữ đã có chồng. “Chúng tôi muốn duy trì đội trống lâu dài, sợ sau này khi xây dựng gia đình thì đội trống sẽ mất người nên phải quy định như vậy”, ông Minh lý giải.

Sau 10 năm thành lập, đến nay đội trống làng đã tăng lên 60 người. Số tay trống vẫn giữ nguyên là 48 phụ nữ, thêm 12 nam phụ đánh đồ đồng (chiêng, lệnh, thanh la, nạo bạt...). Đội trống gái Đọi Tam không chỉ phục vụ các lễ hội ở địa phương mà còn tham gia biểu diễn trên tất cả mọi miền của Tổ quốc.

Nam Yên