Ảnh minh họa

Là nhóm ngành gắn liền với nông nghiệp, ngành phân bón đã có giai đoạn “thăng hoa” trong thời điểm đại dịch COVID-19, khi nhu cầu lương thực tăng cao khiến giá phân bón tăng vọt. Sự tăng giá này đã giúp các doanh nghiệp ngành phân bón ghi nhận mức lợi nhuận kỷ lục.

Tuy nhiên, hậu đại dịch, lợi nhuận của các doanh nghiệp phân bón đang dần ổn định trở lại và dự báo sẽ bước vào giai đoạn tăng trưởng bền vững hơn.

Lợi nhuận lấy lại đà tăng trưởng

Là một trong số những doanh nghiệp đầu ngành, năm 2024, Công ty CP Phân bón dầu khí Cà Mau (Đạm Cà Mau, mã DCM) công bố doanh thu thuần đạt 13.492 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế 1.428 tỷ đồng, lần lượt tăng 8% và 28,6% so với năm 2023.

Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (Đạm Phú Mỹ, mã DPM) cũng ghi nhận lợi nhuận sau thuế tăng trưởng 15%, đạt 610 tỷ đồng dù doanh thu thuần giảm nhẹ 1%, đạt 13.496 tỷ đồng.

Cùng chứng kiến sự tăng trưởng trở lại trong năm vừa qua, Công ty CP DAP Vinachem (mã DDV) - thành viên của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) ghi nhận doanh thu thuần tăng 6% lên 3.368 tỷ đồng và lãi sau thuế gấp gần 2,5 lần năm trước, đạt hơn 169 tỷ đồng.

Hai thành viên khác của Vinachem là Công ty CP Phân bón Bình Điền (mã BFC) và Công ty CP Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao (mã LAS) cũng tăng trưởng khả quan trong năm 2024.

Trong đó, Phân bón Bình Điền báo doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế lần lượt đạt 9.358 tỷ đồng và 428 tỷ đồng, tương ứng tăng 9% và 217% so với năm 2023; còn Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao đạt doanh thu thuần 3.466 tỷ đồng và lãi sau thuế 169 tỷ, lần lượt tăng 1% và 14% so với năm trước.

Có thể thấy, lợi nhuận của hầu hết các doanh nghiệp ngành phân bón trong năm 2024 đã tăng trưởng trở lại sau khi sụt giảm mạnh vào năm 2023. Sự tăng trưởng này đặt trong bối cảnh thị trường phân bón thế giới năm 2024 đã phục hồi với nhu cầu tăng so với năm trước, giá bán các loại phân bón đều được cải thiện sau giai đoạn đảo chiều sụt giảm mạnh trong năm 2023.

Đồng thời, giá bán một số loại nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam phục hồi mạnh, đạt mức tăng trưởng cao đã hỗ trợ cải thiện sức mua của nông dân, góp phần thúc đẩy nhu cầu sử dụng phân bón.

Tại thị trường trong nước, giá phân urê và NPK tiếp tục ghi nhận xu hướng tăng vào đầu năm 2025 và đều duy trì ở mức trên 11 triệu đồng/tấn. Trong đó, Đạm Phú Mỹ giá cao nhất là 12 triệu đồng/tấn; Đạm Cà Mau cao nhất 12,2 triệu đồng/tấn; giá NPK cao nhất 16 triệu đồng/tấn.

Với giá bán như hiện nay, phần lớn các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước đều có lãi, thậm chí biên lợi nhuận của một số doanh nghiệp (như Đạm Cà Mau) còn có thể đạt 30-40% do nhà máy đã hết chi phí khấu hao. Do đó, doanh thu và lợi nhuận của các doanh nghiệp phân bón trong năm 2025 được dự báo sẽ tăng trưởng tích cực.

Dù vậy, các “ông lớn” phân bón vẫn khá thận trọng trong đặt kế hoạch kinh doanh năm nay.

Trong đó, Đạm Cà Mau đặt kế hoạch tổng doanh thu tăng nhẹ lên 13.983 tỷ đồng nhưng mục tiêu lợi nhuận sau thuế chỉ 774 tỷ đồng (giảm 48% so với năm 2024). Ban lãnh đạo công ty cho biết, kế hoạch trên chưa bao gồm doanh thu hoạt động tài chính và tác động của việc áp Thuế Giá trị gia tăng (VAT) 5% đối với phân bón.

Tương tự, Đạm Phú Mỹ cũng dè dặt với kế hoạch kinh doanh năm 2025 khi đề ra mục tiêu tổng doanh thu 12.876 tỷ đồng (giảm 5% so với năm 2024) và lợi nhuận trước thuế chỉ 410 tỷ đồng (giảm 45%) trên cơ sở kịch bản giá dầu thô 70 USD/thùng và giá dầu FO 385 USD/tấn).

Hay Phân bón Bình Điền đặt mục tiêu mang về tổng doanh thu 7.438 tỷ đồng và 281 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế hợp nhất năm 2025, lần lượt giảm đến 21% và 47% so với kết quả thực hiện năm 2024.

Tuy nhiên, theo dự báo của giới phân tích, kế hoạch lợi nhuận năm nay của cả Đạm Cà Mau, Đạm Phú Mỹ và một số doanh nghiệp phân bón khác đều có thể đạt mức cao hơn, nhất là khi có nhiều hơn những động lực tăng trưởng (Luật Thuế Giá trị gia tăng sửa đổi, giá bán tăng, giá nguyên liệu đầu vào giảm,…).

Chẳng hạn, với Đạm Cà Mau, Chứng khoán ACB (ACBS) dự báo năm 2025, doanh nghiệp có thể đạt doanh thu 13.994 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 1.480 tỷ đồng, lần lượt tăng 4 và tăng 11% so với năm 2024. Chứng khoán Vietcombank cũng dự báo doanh thu năm 2025 của Đạm Cà Mau đạt 14.234 tỷ đồng và lãi sau thuế đạt 1.463 tỷ đồng, lần lượt tăng 6% và 9%.

Trong khi đó, SSI Research có đánh giá tích cực hơn khi nhận định lợi nhuận năm 2025 của Đạm Cà Mau có thể tăng 29% so với năm 2024. Với Đạm Phú Mỹ, SSI Research thậm chí còn kỳ vọng lợi nhuận có thể tăng 50% trong năm 2025.

Với DAP – Vinachem, Chứng khoán BIDV dự báo doanh thu và lợi nhuận sau thuế năm 2025 lần lượt đạt 3.414 tỷ đồng và 214 tỷ đồng, tương ứng tăng 3% và tăng 49% so với năm 2024.

Lực đẩy từ sửa luật

Ngành phân bón đang có nhiều triển vọng tăng trưởng khi nhu cầu tiêu thụ trong và ngoài nước được dự báo tiếp tục tăng, trong khi nguồn cung bị thắt chặt (ước tính giảm 3% trong năm 2025) trong bối cảnh hai quốc gia xuất khẩu phân bón lớn là Trung Quốc và Nga vẫn hạn chế xuất khẩu, ảnh hưởng đến nguồn cung toàn cầu.

Theo số liệu của Hiệp hội Phân bón thế giới (IFA), tiêu thụ phân bón toàn cầu tăng khoảng 2% trong năm tài chính 2024 lên 195,4 triệu tấn, và dự báo tiếp tục tăng 2,2% trong năm 2025. Bloomberg cũng dự báo nhu cầu phân ure trên toàn cầu giai đoạn 2024-2030 sẽ đạt mức tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) 2,4%, từ mức 188 triệu tấn vào năm 2024 lên 217 triệu tấn vào năm 2030.

Ở trong nước, theo Modor Intelligence, quy mô thị trường phân bón Việt Nam ước tính đạt 3,44 tỷ USD năm 2024 và dự kiến sẽ đạt 4,2 tỷ USD vào năm 2030, tăng trưởng với tốc độ CAGR là 3,38%.

Trong báo cáo gần đây, Chứng khoán Vietcombank đưa ra dự báo nhu cầu tiêu thụ phân bón urê trong nước năm 2025 sẽ tăng trưởng khoảng 3% so với mức tiêu thụ trong năm 2024, nhờ vào điều kiện thời tiết thuận lợi hơn và việc giá phân bón trong nước dần thu hẹp khoảng cách với giá phân bón thế giới (giá phân bón trong nước ước tính cao hơn 20% so với giá thế giới) do doanh nghiệp chủ động giảm giá bán sau khi được khấu trừ thuế VAT để hỗ trợ người nông dân, từ đó gia tăng nhu cầu phân bón trong nước.

Cùng với triển vọng thị trường, ngành phân bón đang đếm ngược đến thời điểm Luật thuế VAT mới chính thức có hiệu lực từ 1/7/2025.

Những thay đổi trong chính sách thuế VAT mới được kỳ vọng sẽ hỗ trợ lợi nhuận của các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước nhờ được phép khấu trừ thuế VAT cho nguyên liệu đầu vào - chiếm tỷ trọng khá lớn trong chi phí sản xuất (từ 50-80%).

Về lý thuyết, việc chuyển từ không chịu thuế sang chịu thuế 5% sẽ làm tăng giá cuối cùng mà người tiêu dùng (nông dân) phải trả. Tuy nhiên, Đạm Phú Mỹ và Đạm Cà Mau cho biết, trong trường hợp có sự cạnh tranh khốc liệt giữa phân bón nội địa và nhập khẩu, các công ty nội địa có thể chọn giảm giá bán trước khi cộng thêm 5% thuế VAT, từ đó hỗ trợ người nông dân. Vì vậy, mức tăng giá của phân bón sản xuất trong nước có thể thấp hơn so với phân bón nhập khẩu.

Hiện giá phân bón nhập khẩu đang thấp hơn từ 3-5% so với phân bón nội địa. Trong trường hợp cạnh tranh gay gắt với phân bón nhập khẩu như giai đoạn 2015-2019, các doanh nghiệp sản xuất phân bón nội địa được hoàn thuế VAT trên chi phí sản xuất có thể chọn giảm giá bán trước khi cộng thêm 5% VAT vào giá bán, giúp thu hẹp chênh lệch giá với phân bón nhập khẩu và khuyến khích nông dân sử dụng phân bón sản xuất trong nước.

Ngoài ra, các doanh nghiệp sản xuất phân bón cũng có thể yêu cầu hoàn thuế VAT vào chi phí sản xuất. Điều này chủ yếu đem lại lợi ích cho các doanh nghiệp sản xuất urê và DAP như Đạm Cà Mau, Đạm Phú Mỹ, DAP-Vinachem, Supe Phốt phát và hóa chất Lâm Thao - những doanh nghiệp sản xuất phân bón từ nguyên liệu thô (khí tự nhiên, than đá, đá phốt phát), trong khi tác động đến các doanh nghiệp sản xuất NPK (sử dụng nguyên liệu đầu vào là phân bón đơn) là rất ít.

PVCFC: Giữ vững thị phần trong nước, tìm kiếm doanh thu từ xuất khẩu

Nghịch lý ngành phân bón: Sản xuất dư thừa, nhập siêu vẫn tăng mạnh