Xuất khẩu điều: Bài học cảnh giác để phòng tránh bị lừa đảo trong kinh doanh

Đại sứ quán Việt Nam tại Italy hỗ trợ giải quyết vụ 100 container hạt điều có nguy cơ bị lừa đảo

Tháng 3 vừa qua, Thương vụ Việt Nam tại Maroc đã khuyến cáo doanh nghiệp tuyệt đối tránh giao dịch với đối tượng nhập khẩu lừa đảo có tên trực tiếp giao dịch là Khalid, tên Công ty KN Universe Plastic.

Đây là tên mới của Công ty Fisherlab Sarl, có tiền sử lừa đảo đã được cảnh báo từ nhiều năm trước. Một doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam cho biết đối tượng trên thông báo có người nhà bị COVID sẽ thanh toán sau để câu giờ, đồng thời cấu kết với các đối tượng liên quan thông quan lô hàng nhưng không thanh toán.

Xuất khẩu điều là một trong những ngành hàng xuất khẩu số một của Việt Nam ra thế giới. Ảnh minh họa: Internet

Mới đây nhất, một doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản tại TP.HCM đã gửi công văn "cầu cứu" đến các cơ quan ngoại giao Việt Nam về việc đối tác ở Sri Lanka lừa đảo chiếm đoạt 2 lô hàng với giá trị tài sản lên đến gần 113.000 USD.

Đối tác tại Sri Lanka là Công ty Northern Star Trading Colombo PVT. Theo hợp đồng ban đầu, điều kiện giao hàng là CIF Colombo (giao hàng tại cảng Colombo), điều kiện thanh toán là D/P 100%; nhờ thu qua ngân hàng, trả ngay khi xuất trình bộ chứng từ.

Theo doanh nghiệp này, sau khi giao hàng và hoàn thành bộ chứng từ của lô hàng đầu tiên, bên mua lấy lý do phí thanh toán D/P qua ngân hàng cao, nên yêu cầu đổi sang phương thức thanh toán chuyển tiền bằng điện (T/T).

Đối tác lấy lý do lô hàng phải được hải quan Colombo kiểm hóa và xin giấy phép nhập khẩu, yêu cầu doanh nghiệp Việt Nam gửi trước 1/3 vận đơn gốc để thực hiện các thủ tục trên và cam kết sau khi xin được giấy phép sẽ thanh toán đầy đủ tiền hàng để phía Việt Nam gửi toàn bộ các chứng từ gốc còn lại.

Tuy nhiên, sau khi doanh nghiệp Việt Nam gửi 1/3 vận đơn gốc của cả 2 lô hàng thì đối tác đã nhận hàng và biến mất.

Trước đó, vụ việc 100 container xuất khẩu điều trị giá hàng chục triệu USD sang Italy có dấu hiệu lừa đảo cũng khiến cộng đồng doanh nghiệp không khỏi hoang mang. Trong vụ việc này, các doanh nghiệp Việt đã thực hiện hợp đồng với phương thức thanh toán "nhờ thu" hay còn gọi là "trả tiền nhận chứng từ D/P" và rủi ro đã xảy ra khi các doanh nghiệp này đang mất quyền kiểm soát các bộ chứng từ gốc.

Tuy nhiên, rất kịp thời các doanh nghiệp đã nhanh chân giữ lại được đa số các container, chỉ có 36 container là mất kiểm soát. Cùng với đó, các bộ ngành, cơ quan của Việt Nam trong nước và nước ngoài đã bắt tay vào cuộc nhằm hỗ trợ doanh nghiệp thu hồi lại được số lô hàng này.

Thống kê của các cơ quan chức năng Việt Nam, nạn lừa đảo quốc tế trước đây thường xảy ra ở khu vực châu Phi phổ biến như Nigeria, Algeria, Maroc, Cameron... nhưng vài năm gần đây, tình trạng lừa đảo đã xảy ra phổ biến hơn ở những thị trường tiềm năng như Hà Lan, Na Uy, Mỹ, Canada, UAE...

Đặc biệt, trong bối cảnh các thị trường đang bị tác động nặng nề bởi dịch COVID-19, tình trạng lừa đảo trong giao dịch thương mại quốc tế càng có xu hướng tăng lên.

Giới chuyên gia cho rằng chính sự cả tin, dễ dãi, chủ quan trong phương thức thanh toán khiến cho các doanh nghiệp Việt là bên bán cuối cùng chịu cảnh "tiền mất tật mang" khi giao hàng nhưng bên mua không trả tiền.

Đáng lưu ý, khi kết nối với đối tác nước ngoài, hầu hết các doanh nghiệp chưa thực sự hiểu hết bạn hàng, đặc biệt là các hợp đồng, giao dục mua bán thông qua thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, việc thiếu thông tin cảnh báo khiến doanh nghiệp rất dễ bị đối tác nước ngoài cài bẫy trong quá trình thanh toán. Thực tế cho thấy, mối liên hệ giữa doanh nghiệp với các cơ quan thương vụ Việt Nam ở nước ngoài còn nhiều hạn chế.

Trao đổi trên báo chí, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng Giám đốc Công ty XNK Vina T&T cho rằng, xuất hàng bằng đường biển rủi ro xảy ra ở bất kỳ khâu nào nếu không tính toán kỹ. Do đó, cần tìm hiểu kỹ về lịch sử kinh doanh của đối tác mới và có những quy định ràng buộc nhất định, tùy từng trường hợp.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài thương mại Luật gia Việt Nam chỉ ra rằng, một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp dễ “sập bẫy” do doanh nghiệp nóng vội và không bài bản, không nắm được pháp lý khi giao dịch với đối tác ở nước sở tại.

"Nói thẳng ra là một phần lỗi thuộc về doanh nghiệp Việt, họ quá ngây thơ và không hiểu luật với thương trường quốc tế. Đây là bài học với các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chúng ta “đừng ra biển lớn bằng thuyền nhỏ”, Luật sư Hậu nhấn mạnh trên báo chí.

Theo Luật sư Hậu, để tránh rủi ro, không còn cách nào khác là doanh nghiệp cần hoạt động chuyên nghiệp, đổi mới tư duy quản trị; bởi nếu không, tình trạng bị lừa còn xảy ra dài dài.

Trong khi đó, TS Cấn Văn Lực, Cố vấn cấp cao Chủ tịch Hội đồng Quản trị Ngân hàng BIDV, khuyến cáo: cần phải tìm hiểu kỹ để biết rõ về đối tác bằng nhiều cách khác nhau, trong đó có thể thông qua các cơ quan ngoại giao. Đối với khách hàng mới, thực hiện các hợp đồng nhỏ trước khi tiến hành các giao dịch lớn.

Ngoài ra, doanh nghiệp nên ưu tiên sử dụng các phương thức thanh toán có độ an toàn cao như L/C mà không nên sử dụng phương thức thanh toán có độ rủi ro cao như D/P.

4 bước để tìm hiểu thông tin doanh nghiệp xuất khẩu lao động, tránh bị lừa đảo

Cảnh báo lừa đảo trong xuất khẩu sang thị trường Nigeria