Vừa qua đã diễn ra Hội thảo đánh giá giữa kỳ dự án “Phòng, chống kết hôn trẻ em trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2016 - 2019” của tổ chức Plan International tại Việt Nam do Văn phòng Plan Quảng Trị tổ chức.

Tăng cường công tác tuyên truyền về những hệ lụy của việc kết hôn sớm để các em ở lứa tuổi vị thành niên và các bậc phụ huynh hiểu rõ. Ảnh: Báo Quảng Trị.

Quan niệm lấy vợ, gả chồng khi “nữ thập tam, nam thập lục” cùng sự hạn chế về hiểu biết pháp luật, mong muốn sớm có con để nối dõi tông đường, thêm người làm nương, rẫy... đã dẫn đến tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống phổ biến ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Có nhiều trường hợp, hai gia đình đính ước khi con còn rất nhỏ, sau vài năm, đứa trẻ đến tuổi dậy thì, bố mẹ hai gia đình tiến hành lễ cưới hỏi. Kết quả, thay vì đến trường cùng bạn bè học tập, những đứa trẻ phải nghỉ học, ở nhà và trở thành những ông bố, bà mẹ khi tuổi đời còn rất trẻ.

Để hạn chế tình trạng tảo hôn có xu hướng tăng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tổ chức Plan tại Quảng Trị phối hợp Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Trị tổ chức triển khai dự án “Phòng, chống kết hôn trẻ em trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2016 - 2019”.

Dự án do Cơ quan Hợp tác phát triển Na Uy (NORAD) và Văn phòng Plan Na Uy tài trợ. Địa bàn thực hiện dự án tại các tỉnh Quảng Trị, Lai Châu, Hà Giang. Đối tượng tham gia và hưởng lợi dự án là các trẻ em từ 12-18 tuổi (ưu tiên trẻ em gái), thanh niên hộ gia đình có con từ 12-18 tuổi, cán bộ công chức chính quyền xã, huyện, giáo viên, già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng. Thời gian triển khai dự án từ ngày 15/8/2016 - 31/12/2019.

Tại Quảng Trị, dự án đã được triển khai ở 8 xã, 66 thôn thuộc 2 huyện miền núi Hướng Hóa và Đa Krông (sau đó được nâng lên 10 xã).

Trong 3 năm qua, các địa phương trong vùng dự án đã đẩy mạnh các hoạt động giao ban cấp xã, tập huấn truyền thông, thành lập các CLB làm cha mẹ, CLB trẻ em gái tại các thôn, bản; tổ chức các diễn đàn, hội thi; vận động xây dựng các hương ước, quy ước ngăn ngừa tình trạng kết hôn trẻ em; xây dựng mô hình phát triển sinh kế; tổ chức điều tra, rà soát trẻ em 12-18 tuổi tại các xã vùng dự án để theo dõi, quản lý và có các chính sách hỗ trợ phù hợp.

So với các xã chưa được dự án hỗ trợ thì bước đầu tại các xã thuộc vùng dự án đã có những diễn biến tích cực. Khái niệm kết hôn sớm, kết hôn trẻ em bắt đầu phổ biến.

Người dân tại các thôn, bản của vùng dự án bắt đầu có sự chuyển đổi về suy nghĩ và nhận thức, hiểu rõ hơn tác hại của tảo hôn, hiểu được tảo hôn, tổ chức tảo hôn là vi phạm pháp luật, và bước đầu đã có dấu hiệu giảm số lượng cặp tảo hôn.

Báo cáo của 2 huyện Hướng Hóa và Đa Krông cho thấy, từ năm 2016 đến nay, tình trạng kết hôn trẻ em đã có chiều hướng giảm. Năm 2016, huyện Đa Krông trong 5 xã vùng dự án có 77 trường hợp kết hôn trẻ em thì 9 tháng đầu năm 2018 chỉ có 40 trường hợp; huyện Hướng Hóa trong 5 xã vùng dự án năm 2016 có 49 trường hợp kết hôn trẻ em, 9 tháng đầu năm 2018 chỉ có 28 trường hợp.

Phát biểu tại Hội thảo Đánh giá giữa kỳ dự án, đại diện của tổ chức Plan International đã đánh giá cao hoạt động của Plan Quảng Trị cũng như các đối tác trong thực hiện dự án. Tuy nhiên, việc củng cố hệ thống bảo vệ trẻ em và xây dựng năng lực cho cán bộ và cộng tác viên bảo vệ trẻ em được thực hiện tốt ở Quảng Trị nhưng chưa có kết quả tương tự ở Lai Châu và Hà Giang.

Vai trò của trưởng bản/thôn/làng và cộng tác viên bảo vệ trẻ em là rất quan trọng để định hướng và hỗ trợ cộng đồng đồng hành ngăn ngừa kết hôn sớm...Plan Việt Nam tại Quảng Trị đã thành công trong việc phối kết hợp với các cơ quan truyền thông tuyên truyền về ngăn ngừa kết hôn sớm/kết hôn trẻ em tại địa phương.

Hai bài học kinh nghiệm mà dự án đánh giá cao ở Quảng Trị chính là việc xây dựng hệ thống bảo vệ trẻ em trong việc can thiệp vấn đề kết hôn sớm trẻ em ở cộng đồng dân tộc thiểu số và quy trình xây dựng quy ước, hương ước thôn bản Bảo vệ trẻ em và ngăn ngừa kết hôn sớm.

Thời gian tới, dự án tiếp tục được mở rộng với mục tiêu nâng cao nhận thức và ý thức pháp luật, chuyển đổi hành vi trong hôn nhân của đồng bào dân tộc thiểu số nhằm giảm thấp nhất tình trạng kết hôn trẻ em, góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân ở vùng đồng bào dân tộc và miền núi.

M.A (t/h)