Thay đổi nhỏ hôm nay

Ngày 13/10/2024, tại trường THCS xã Tam Giang, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau, hơn 150 học sinh của trường đã tham gia hội thi Rung chuông vàng, hưởng ứng Ngày Quốc tế Giảm nhẹ Rủi ro Thiên tai (13/10). Cuộc thi tập trung vào các kiến thức thực tế như thay đổi thời tiết, hạn hán, xâm nhập mặn và các giải pháp thích ứng. Sự hào hứng của các em học sinh và không khí náo nhiệt cho thấy cách giáo dục sáng tạo có thể kết nối hiệu quả trẻ em với các vấn đề môi trường.

Học sinh Trường THCS xã Tam Giang hào hứng tham gia cuộc thi Rung chuông vàng hưởng ứng Ngày Quốc tế giảm nhẹ rủi ro thiên tai (13/10).

Hội thi này là một hoạt động trong khuôn khổ dự án “Rừng cho trẻ em” do Tổ chức Cứu trợ Trẻ em phối hợp UBND huyện Năm Căn (Cà Mau) tổ chức nhằm trang bị kiến thức, đồng thời giúp học sinh hiểu rằng BĐKH không phải câu chuyện xa xôi mà hiện diện trong cuộc sống hàng ngày.

"Thông qua các lớp ngoại khoá, các em học sinh bước đầu đã có những thay đổi như tiết kiệm điện, nước, hạn chế dùng túi nylon, phân loại rác, tái chế chai lọ… Nhiều hành động nhỏ cùng nhau sẽ tạo nên những thay đổi lớn, góp phần thúc đẩy lối sống xanh trong cộng đồng” - thầy giáo Trương Huỳnh Nhựt, giáo viên Trường THCS xã Tam Giang, thành viên Ban tổ chức hội thi chia sẻ.

Theo bà Nguyễn Hồng Mơ, Chủ tịch UBND xã Tam Giang, Dự án “Rừng cho trẻ em” không chỉ cung cấp kiến thức mà còn thúc đẩy trồng rừng ngập mặn nhằm bảo vệ cộng đồng trước thiên tai như giảm thiểu tác động của xói mòn đất và ổn định sinh kế cho người dân thông qua mô hình nuôi tôm dưới tán rừng. Trong tháng 8/2024, 15.000 cây mắm và 70.000 cây đước đã được trồng tại các vuông tôm của 21 hộ gia đình và dọc theo kênh rạch, tạo nên “lá chắn xanh” bảo vệ cộng đồng trước tác động của thiên tai. Đặc biệt, dự án còn hỗ trợ sinh kế bền vững bằng cách hướng dẫn người dân áp dụng mô hình nuôi tôm sinh thái và kết nối với các doanh nghiệp nhằm đảm bảo giá trị sản phẩm.

“Dự án không chỉ hỗ trợ sinh kế mà còn tạo động lực để trẻ em và cộng đồng chung tay bảo vệ rừng ngập mặn. Đây là một bước đi lâu dài, giúp giảm thiểu rủi ro thiên tai và xây dựng một xã Tam Giang an toàn, bền vững hơn.” - Chủ tịch UBND xã Tam Giang nhấn mạnh.

Góp bền vững tương lai

Không chỉ với dự án “Rừng cho trẻ em”, suốt 35 năm qua, Tổ chức Cứu trợ Trẻ em đã triển khai nhiều chương trình và dự án nổi bật, góp phần nâng cao khả năng chống chịu, thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH) và rủi ro thiên tai cho trẻ em và cộng đồng. Mỗi dự án, mỗi hoạt động đều hướng tới mục tiêu này – tạo nền tảng vững chắc để thế hệ hôm nay và mai sau chủ động đối mặt và vượt qua những thách thức của khí hậu, thiên tai.

Người dân xã Tam Giang tham gia trồng cây mắm ven sông Cái Ngay. (Ảnh: Tổ chức Cứu trợ Trẻ em).

Theo báo cáo của tổ chức, từ năm 2014 - 2024, đã có 13 dự án viện trợ khẩn cấp được triển khai, hỗ trợ hàng trăm nghìn người dân vượt qua bão lũ, hạn hán, sạt lở. Các chương trình hỗ trợ đa dạng: từ tiền mặt giúp người dân mua sắm đồ dùng thiết yếu, cung cấp thiết bị học tập, cải tạo cơ sở hạ tầng, đến cải thiện công trình vệ sinh và nước sạch cho trường học và phục hồi sinh kế sau thiên tai. Những hỗ trợ này không chỉ giúp người dân nhanh chóng ổn định cuộc sống, mà còn tạo tiền đề để cộng đồng – đặc biệt là trẻ em – vững vàng hơn trước các tác động của BĐKH.

Không dừng lại ở hỗ trợ vượt qua thiên tai, Tổ chức Cứu trợ Trẻ em còn chú trọng giúp cộng đồng tự chủ động bảo vệ mình. Các chương trình như xây dựng bản đồ dự báo thiên tai, tập huấn và diễn tập kỹ năng ứng phó đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng phòng ngừa và chuẩn bị, đặc biệt cho trẻ em. Những hoạt động này không chỉ cung cấp kiến thức thực tiễn mà còn khuyến khích cộng đồng tham gia chủ động, góp phần xây dựng một xã hội bền vững, kiên cường hơn trước BĐKH và thiên tai – từng bước hiện thực hóa cam kết xây dựng khả năng chống chịu cho thế hệ trẻ và cộng đồng.

Dù vậy, như ông Nguyễn Hải Đăng - Cố vấn kỹ thuật về Giảm thiểu rủi ro thiên tai và Thích ứng với BĐKH của Tổ chức Cứu trợ Trẻ em - nhận định, nhiều trẻ em vẫn còn hạn chế trong việc tiếp cận kiến thức, thực hành kỹ năng ứng phó thiên tai và BĐKH. Việc giáo dục về BĐKH, giảm nhẹ rủi ro tại trường học chưa đồng bộ, thiếu tài liệu thống nhất và còn thiên về lý thuyết, chưa gắn liền với thực tiễn. Đây là những thách thức mà tổ chức đang quyết liệt giải quyết bằng các chương trình cụ thể, phù hợp với từng địa phương.

Cùng trẻ kiến tạo tương lai xanh

“Trẻ em cần được trang bị các kỹ năng toàn diện để tự bảo vệ mình và hỗ trợ cộng đồng”, ông Đăng nhấn mạnh, “Những kỹ năng này gồm: Nhận diện rủi ro và hiểm họa thiên tai, lập kế hoạch ứng phó các tình huống khẩn cấp như kỹ năng sơ cứu, thoát hiểm và tìm nơi an toàn; Sử dụng hiệu quả, bền vững tài nguyên thiên nhiên như tiết kiệm nước, bảo vệ rừng; Quản lý tâm lý, cảm xúc để vượt qua căng thẳng, sớm hòa nhập lại cuộc sống sau thiên tai.”

Các bạn nhỏ tại huyện Năm Căn tham gia hoạt động đổi trái đước lấy những phần quà xinh xắn. Những trái đước này sau đó sẽ được người dân địa phương trồng trong các ao tôm. Nuôi tôm dưới tán rừng ngập mặn là nguồn sinh kế chính của các hộ gia đình tại huyện Năm Căn. (Ảnh: Tổ chức Cứu trợ Trẻ em)

Tổ chức Cứu trợ Trẻ em mong muốn nhân rộng mô hình Trường học an toàn, Trường học xanh – nơi trẻ em đóng vai trò trung tâm trong đánh giá rủi ro, lập kế hoạch và thực hiện các hành động ứng phó với thiên tai, BĐKH. Tổ chức cũng đề xuất thành lập các trung tâm giáo dục về BĐKH tại địa phương, đồng thời phát triển các chương trình ứng dụng công nghệ để trẻ em tiếp cận nhanh chóng với thông tin thời tiết, cảnh báo thiên tai, hỗ trợ các em và gia đình chủ động chuẩn bị hơn trước các nguy cơ.

Đặc biệt, tổ chức chú trọng nâng cao vai trò của trẻ em gái và các nhóm yếu thế trong quá trình xây dựng giải pháp ứng phó BĐKH, thiên tai. Việc thúc đẩy sự tham gia của trẻ em gái không chỉ bổ sung góc nhìn sáng tạo mà còn đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục và cơ hội ứng phó với khí hậu.

Song song đó, Tổ chức Cứu trợ Trẻ em còn đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông và dự án nhỏ do trẻ em khởi xướng, nhằm tăng cường tiếng nói của trẻ trong việc ra quyết định về bảo vệ môi trường, ứng phó thiên tai và thích ứng với BĐKH. Hiện nay, dù Chính phủ đã ban hành Kế hoạch quốc gia thích ứng với BĐKH (NAP) và Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), vai trò của trẻ em vẫn chưa được nhấn mạnh đúng mức.

Thúc đẩy tiếng nói trẻ em – Đầu tư cho tương lai bền vững

Bà Lê Thị Thanh Hương, Trưởng đại diện Tổ chức Cứu trợ Trẻ em tại Việt Nam, nhấn mạnh:

“Biến đổi khí hậu là cuộc khủng hoảng xuyên thế hệ. Trẻ em vừa là nhóm bị ảnh hưởng nặng nề nhất, vừa là tác nhân quan trọng cho các giải pháp lâu dài. Trong chiến lược giai đoạn tới, chúng tôi cam kết tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và sự tham gia của trẻ em trong các giải pháp khí hậu – không chỉ để bảo vệ các em trước rủi ro thiên tai, mà còn để các em có năng lực, tiếng nói và vai trò trong xây dựng tương lai xanh, bền vững cho chính mình và cộng đồng.”

Tổ chức Cứu trợ Trẻ em hỗ trợ giáo dục cho hơn 27.000 trẻ em tại Hải Phòng và Đồng Tháp Đó là số liệu công bố tại buổi tổng kết và chia sẻ mô hình thành công của Dự án “Nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ em thiệt thòi tại Việt Nam – Giai đoạn 3 (2022-2025)” do Tổ chức Cứu trợ Trẻ em, Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ Giáo dục và Đào tạo) tổ chức ngày 16/4 tại Hà Nội.

Tổ chức Cứu trợ Trẻ em chung tay tái thiết cộng đồng sau bão lũ Đầu tháng 11/2024, chúng tôi cùng đoàn công tác của Tổ chức Cứu trợ Trẻ em trở lại huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái - nơi vừa trải qua trận bão lũ lịch sử khiến cuộc sống của hàng nghìn người dân bị ảnh hưởng, nhiều trẻ em bị gián đoạn học hành. Tại đây, Tổ chức đã triển khai các hoạt động cứu trợ khẩn cấp, hỗ trợ tái thiết cộng đồng, phục hồi sinh kế, bảo đảm an toàn để trẻ em sớm trở lại trường học, ổn định cuộc sống sau thiên tai.