Người dân làng Đồng Kỵ (làng Cời) vẫn lưu truyền về lời nguyền truyền kiếp cấm không lấy người làng Sặt kế bên. Chuyện kể rằng, trước có người con trai làng Cời và cô gái làng Sặt đem lòng yêu nhau tha thiết và họ đã cưới nhau. Thời gian đầu, họ sống với nhau rất hạnh phúc và sinh được một cậu con trai. Tuy nhiên, sau đó thì họ bắt đầu mâu thuẫn, cãi vã và cuối cùng phải chia tay.

Hai vợ chồng phân chia rõ ràng việc nuôi con. Ban ngày, anh chồng có trách nhiệm chăm con, ban đêm đến lượt người vợ. Dù vậy nhưng những mối hận thù đã khiến họ không thể giáp mặt nhau. Để né tránh tình huống này, họ đặt ra giao ước: hết giờ nuôi con sẽ mang đặt vào một chiếc võng ở cầu Đôi giữa hai làng.

Đình làng Đồng Kỵ. (Ảnh: Người Đưa Tin)

Ngày nọ, trời mưa to tầm tã, sấm chớp đùng đùng, người chồng đến giờ vẫn mang con ra để ở võng và đi về. Người vợ nghĩ mưa gió chắc chồng không mang con đến nên chị không ra đón. Đứa bé chết vì mưa lạnh khiến dân làng Cời nổi cơn thịnh nộ. Các già làng và người dân làng Cời đã đem một con gà sống lên sân chùa chặt cổ uống máu và nguyền rằng: "Bao giờ thế đất đổi trời/ Thì mới cho Sặt với Cời lấy nhau".

Từ đó cho đến nay, lời nguyền vẫn ám ảnh người dân trong làng. Trai gái làng Cời có ý thức và hầu như không tìm hiểu, yêu đương với gái trai làng Sặt.

Một điều đặc biệt ở làng Cời đó là tục “trâu ta ăn cỏ đồng ta”. Trai gái làng Cời thường sẽ lấy người trong làng, ít khi lấy vợ, chồng thiên hạ.

Ông Nguyễn Khánh Tu, Trưởng ban di tích phường Đồng Kỵ cho biết: "Con gái, con trai Đồng Kỵ thường lấy nhau chứ rất hiếm khi lấy ở thiên hạ. Một phần vì từ xa xưa nhà gái thách cưới cao hơn hẳn so với các làng khác bởi vậy con trai ở ngoài rất hiếm khi đến đây hỏi vợ, phần khác vì việc cưới hỏi của con cái vẫn có sự quyết định lớn từ phía ông bà, bố mẹ".

Trai gái làng Đồng Kỵ thường lấy người cùng làng. (Ảnh minh họa)

Việc cưới xin ở đây vẫn giữ những nét chính của phong tục truyền thống từ xa xưa đó là thách cưới. Trước hôm cưới nhà trai dâng đồ lễ cho nhà gái đủ làm cỗ mời họ hàng, làng xóm. Đồ dẫn cưới thường là 2,5 tạ thịt lợn, 20 nồi gạo tẻ, 5 nồi gạo nếp, trầu cau chè lá đủ dùng theo yêu cầu của nhà gái.

Theo những người dân làng Đồng Kỵ, phong tục cưới xin ở làng đã có từ nhiều năm và trở thành nét văn hóa đẹp của làng và hầu như không có người phản đối, đặc biệt là giới trẻ.

Bởi khi con cái đến tuổi dựng vợ gả chồng, nếu có người đang tìm hiểu thì gia đình sẽ xem xét và cân nhắc nhà đó nề nếp ra sao, có môn đăng hộ đối không, đức tính người con trai hay con gái đó thế nào mới quyết định. Còn con cái đến tuổi mà chưa tìm hiểu ai, gia đình sẽ nhờ người "đánh tiếng, bắn tin" giới thiệu. Khi đã ngắm được gia đình "hợp" với nhà mình, họ cho hai con tìm hiểu nhau trong một thời gian gắn. Nếu hai bên ưng ý sẽ tiến hành hôn lễ, nếu ngược lại thì cũng không bắt ép, để cho đôi trẻ tiếp tục tìm hiểu đám khác.

Nam Yên