Tục cúng cô hồn có từ bao giờ?

Theo quan niệm dân gian, tháng 7 âm lịch hàng năm là tháng cần cẩn trọng vì đây là tháng cô hồn.

Trong tháng cô hồn, các gia đình đều làm mâm cúng Phật, cúng thần linh, gia tiên và cúng cô hồn. Bàn về nguồn gốc của tục cúng cô hồn, Đại đức Thích Nhật Thiện, ban trụ trì chùa Giác Ngộ (quận 10, TP HCM) trả lời trên báo VnExpress như sau: Tục cúng cô hồn có nguồn gốc từ Trung Quốc. Phật tử Trung Hoa gọi lễ cúng này là "Phóng diệm khẩu", tức là cúng để bố thí và cầu nguyện cho loài quỷ đói miệng lửa. Nhưng dân gian thì hiểu rộng ra và nói trại đi thành "cúng cô hồn", tức là cúng thí cho những vong hồn vật vờ, không có ai là thân nhân trên trần gian cúng bái.

(Ảnh: thanh_azzurro)

Tục cúng cô hồn có liên quan đến câu chuyện giữa ông A Nan Ðà (thường gọi tắt là A Nan) với một con quỷ miệng lửa (diệm khẩu). Một buổi tối, A Nan đang ngồi trong tịnh thất thì thấy một con ngạ quỷ thân thể khô gầy, cổ nhỏ mà dài, miệng nhả ra lửa bước vào. Quỷ cho biết rằng ba ngày sau, A Nan sẽ chết và sẽ luân hồi vào cõi ngạ quỷ miệng lửa, mặt cháy đen như nó.

A Nan sợ quá, bèn nhờ quỷ bày cho phương cách tránh khỏi khổ đồ. Quỷ đói nói: “Ngày mai ông phải thí cho bọn ngạ quỷ chúng tôi mỗi đứa một hộc thức ăn, và soạn lễ cúng dường Tam Bảo thì ông sẽ được tăng thọ, còn tôi sẽ được sinh về cõi trên”.

A Nan đem chuyện bạch với Ðức Phật. Đức Phật bèn cho bài chú gọi là “Cứu bạt diệm khẩu ngạ quỷ Ðà La Ni”. A Nan đem tụng trong lễ cúng và được thêm phúc thọ…

Tục cúng cô hồn bắt nguồn từ sự tích này nên ngày nay người ta vẫn nói cúng cô hồn là "Phóng diệm khẩu", với nghĩa gốc là “thả quỷ miệng lửa”. Về sau, lại được hiểu rộng thành các nghĩa khác như tha tội cho tất cả những người chết (xá tội vong nhân) hoặc cúng thí cho những vong hồn vật vờ (cô hồn).

Như vậy tục cúng cô hồn là nghi lễ cúng cho những vong hồn không nơi nương tựa, không chốn dung thân. Nghi lễ này rất được coi trọng, bên cạnh lễ cúng Phật, cúng thần linh, gia tiên vào rằm tháng 7.

Ở Trung Quốc, lễ cúng cô hồn được tiến hành vào ngày 14/7 âm lịch. Trong khi đó ở Việt Nam, thời gian cúng không ấn định rõ ràng. Thông thường các gia đình làm lễ cúng cô hồn vào đúng ngày rằm tháng 7, sau lễ cúng Phật và lễ cúng gia tiên.

Mâm cúng cô hồn gồm những gì?

(Ảnh: ngocseenla)

Người Việt rất coi trọng các nghi lễ cúng bái với quan niệm "có thờ có thiêng, có kiêng có lành". Lễ cúng cô hồn cũng không nằm ngoài quy luật đó, luôn được tiến hành một cách cẩn thận và trang nghiêm. Mâm cúng cô hồn cần chuẩn bị như sau:

- Muối gạo (1 đĩa).

- Cháo trắng nấu loãng (12 chén nhỏ), hay là cơm vắt: 3 vắt.

- 12 cục đường thẻ.

- Giấy áo, giấy tiền vàng bạc. Trong đó, tiền vàng từ 15 lễ trở lên, quần áo chúng sinh từ 20 đến 50 bộ. Khi rải tiền vàng ra mâm cúng phải để 4 hướng Đông, Tây, Nam, Bắc, mỗi hướng từ 3-5-7 cây hương.

- Bắp rang, khoai lang, ngô, sắn luộc...

- Mía (để nguyên vỏ và chặt tùng khúc nhỏ độ 15 cm).

- Bánh, kẹo, tiền mặt (tiền thật, các loại mệnh giá).

- Nước: 3 ly nhỏ, 3 cây nhang, 2 ngọn nến nhỏ.

Lễ cúng cô hồn được đặt trước cửa nhà, cúng ngoài trời chứ không cúng trong nhà. Sau khi cúng xong, các vật phẩm cũng không đem vào nhà mà đốt vàng mã ngay tại chỗ. Rải đĩa muối, gạo ra tám hướng.

Tục cúng cô hồn chứa đựng những ý nghĩa nhân văn, đề cao sự làm phúc bố thí. Theo tín ngưỡng dân gian Việt Nam, từ mùng 2/7 – 12/7 âm lịch, Diêm Vương ra lệnh bắt đầu mở Quỷ Môn Quan “thả cửa” cho ma quỷ và kết thúc sau 12 giờ đêm của rằm tháng 7 phải quay lại địa ngục. Các cô hồn được xóa hết mọi tội lỗi, thoát về dương thế. Vì các cô hồn thường sợ ánh sáng, không dám đến đón nhận những đồ vật phẩm cúng bố thí nên mọi người nên chọn cúng vào buổi chiều tối hoặc tối hẳn, cô hồn dễ nhận được đồ mà các gia chủ cúng.

Xem thêm:

Mùng 1 tháng cô hồn, người xưa kiêng kỵ gì? Người xưa quan niệm tháng 7 âm lịch là tháng của người âm, còn gọi là tháng cô hồn. Vì vậy mùng 1 tháng cô ...

24 điều kiêng kỵ từ xa xưa của người Việt vẫn còn phổ biến ngày nay Trong cuốn "Việt Nam phong tục", Phan Kế Bính liệt kê những điều kiêng kỵ của người Việt, một số điều vẫn còn được áp ...

Vì sao thời xưa có tục mẹ tặng con gái đi lấy chồng một chiếc trâm hay bảy chiếc kim? Thời xưa, trước khi con gái đi lấy chồng, người mẹ luôn tặng con một gói quà, trong đó có một chiếc trâm hay bảy chiếc ...

Tại sao thời xưa lấy vợ lẽ không bị coi là trái thuần phong mỹ tục? Trong cuốn "Việt Nam phong tục", Phan Kế Bính giải thích lý do tại sao thời xưa đàn ông được phép lấy vợ lẽ mà ...

Vì sao có câu “lấy vợ kén tông, lấy chồng kén giống”? Các cụ ngày xưa đã từng dạy “lấy vợ kén tông, lấy chồng kén giống”. Giới trẻ hiện đại ngày nay liệu có còn tuân ...

Vì sao ngày xưa gái nạ dòng không được lấy trai tơ? "Trai tơ lấy phải nạ dòng, như nước mắm thối chấm lòng lợn thiu", câu ca dao đầy định kiến về chuyện trai tân lấy ...