Họa sĩ Lê Đức Tuấn nhận ba bức tranh từ Đại sứ Mỹ Michael Michalak sau 42 năm lưu lạc trên đất Mỹ, 17/9/2010. Ảnh: btlsqsvn.org.vn

Sau bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ vào năm 1995, nhiều cựu binh Mỹ cùng gia đình đã trở lại Việt Nam, mang theo những kỷ vật, di vật thời chiến. Những thiện chí và nỗ lực này đã làm nên nhiều cuộc "đoàn tụ" cảm động giữa kỷ vật và chủ nhân/gia đình, thân nhân, như nhật ký liệt sĩ-bác sĩ Đặng Thùy Trâm, ba bức tranh còn thiếu trong tập "Nhật ký bằng tranh" của họa sĩ Lê Đức Tuấn, những di vật thiêng liêng của liệt sĩ Vũ Đình Đoàn...

Những kỷ vật kể trên nằm trong số hàng ngàn kỷ vật, di vật, tư liệu thiêng liêng, mang giá trị nhân văn đã được các cựu binh Mỹ trao lại cho các Bảo tàng của Việt Nam và thân nhân các gia đình liệt sĩ ở khắp các địa phương, tỉnh thành trên cả nước.

Sự trở về của kỷ vật là biểu tượng của lòng biết ơn đối với những thương binh, liệt sĩ, những người đã hiến dâng tuổi xuân để bảo vệ độc lập, tự do cho Tổ quốc, lan tỏa tới thế hệ trẻ về ý nghĩa, giá trị của hòa bình. Đặc biệt, trao trả kỷ vật, di vật còn là nghĩa cử đáng trân trọng của nỗ lực hòa giải, tạo mối gắn kết hữu nghị bền chặt giữa nhân dân Việt-Mỹ trên con đường hướng tới tương lai.

Bà Doãn Ngọc Trâm, thân mẫu anh hùng liệt sĩ Đặng Thùy Trâm phát biểu tại lễ phát động cuộc sưu tầm kỷ vật ngày 12/7. Ảnh: Phi Yến

Trên nền tảng nhân văn này, nhân kỷ niệm 75 năm lịch sử quan hệ Việt - Mỹ do Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng (1944-2019), tiến tới kỷ niệm 45 năm ngày kết thúc chiến tranh Việt Nam (1975 – 2020), 25 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao (1995-2020), cuộc vận động sưu tầm kỷ vật, di vật và tư liệu cựu binh Mỹ và Việt Nam đã được phát động.

Bắt đầu từ ý tưởng của nhà văn cựu chiến binh Đặng Vương Hưng, cuộc vận động được thực hiện bởi Trung tâm Lưu trữ quốc gia III - Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, Tạp chí điện tử Môi trường và Đô thị Việt Nam, Quỹ Mãi mãi tuổi 20, Trung tâm Phim tài liệu và Phóng sự - Đài Truyền hình Việt Nam và Nhóm “Trái tim người lính”. Chương trình được chính thức công bố vào ngày 12/7 tại Hà Nội, kêu gọi các tổ chức, cá nhân, cựu chiến binh, thân nhân các gia đình thương binh liệt sỹ trong cả nước sưu tầm, hiến tặng kỷ vật, di vật và tư liệu để thực hiện các dự án tri ân, hàn gắn vết thương chiến tranh, lan tỏa giá trị hòa bình, nhân văn.

Cụ thể, những câu chuyện kể từ những di vật, kỷ vật, tư liệu gửi tới chương trình sẽ được sử dụng vào việc biên soạn, xuất bản các ấn phẩm cho “Tủ sách Mãi mãi tuổi 20”, biên soạn bộ sách “Nhật ký thời chiến Việt Nam tuyển tập” có độ dày hàng ngàn trang; xây dựng series chương trình “Những giải mã mang tên Việt Nam” của Đài truyền hình Việt Nam.

Tạp chí điện tử Môi trường và Đô thị Việt Nam sẽ mở chuyên mục “Những kỷ vật chiến tranh và góc nhìn đa chiều”, đồng thời, bảo trợ truyền thông cho các nhân vật, sự kiện, liên quan đến cuộc vận động sưu tầm nêu trên.

Đặc biệt, Quỹ “Mãi mãi tuổi 20” sẽ thành lập Hội đồng Sưu tầm và Biên soạn, để các kỷ vật, di vật và tư liệu hiến tặng sẽ được Trung tâm Lưu trữ quốc gia III - Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước hỗ trợ bảo quản trong điều kiện tiêu chuẩn để lưu giữ cho các thế hệ sau. Đồng thời, Trung tâm Lưu trữ quốc gia III sẽ phối hợp với các cơ quan, cá nhân liên quan để thu thập, kết nối, tìm kiếm thông tin, trao trả kỷ vật từ hai phía.

Kết thúc đợt I của cuộc vận động, các kỷ vật, di vật và tư liệu này sẽ được tổng hợp, trưng bày trong chuỗi các triển lãm do các cơ quan Lưu trữ của Việt Nam và Hoa Kỳ phối hợp thực hiện tại hai nước, hướng tới kỷ niệm 45 năm ngày kết thúc cuộc chiến tranh Việt Nam (30/4/1975 - 30/4/2020).

Thời gian tiếp nhận hiện vật bắt đầu từ ngày 15/7/2019 đến 30/4/2020.

Các kỷ vật có thể được gửi trực tiếp tới các đơn vị tiếp nhận: Trung tâm Lưu trữ quốc gia III (34 Phan Kế Bính, Ba Đình, Hà Nội), Tạp chí điện tử Môi trường và Đô thị Việt Nam (1802A, Cao ốc M3 M4, 91 Nguyễn Chí Thanh, Hà Nội).

Các cá nhân, tổ chức muốn đóng góp kỷ vật cũng có thể liên lạc với đại diện nhóm Trái tim người lính: Đại tá, Nhà văn Đặng Vương Hưng (ĐT: 0913 210 520, Email: [email protected]), Đại tá, Nhà báo Ngô Văn Học (ĐT: 0986 786 626, facebook Ngô Văn Học); nhà báo Trần Thu Trang, Trung tâm Phim tài liệu và Phóng sự Đài Truyền hình Việt Nam (Hotline: 0973457673 / 0988121202).