Cụ thể, các tội bị bãi bỏ án tử hình gồm: Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109), Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114), Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh (Điều 194), Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250), Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421), Gián điệp (Điều 110), Tham ô tài sản (Điều 353) và Nhận hối lộ (Điều 354).

Riêng với hai tội danh tham ô tài sản và nhận hối lộ, luật mới đặt ra điều kiện nghiêm ngặt đối với việc xem xét giảm án. Cụ thể, người bị kết án tù chung thân về hai tội danh này chỉ được xét giảm thời hạn chấp hành án nếu đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong quá trình phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm, hoặc lập công lớn.

429 phiếu tán thành, chiếm 89,75% tổng số đại biểu Quốc hội. (Ảnh: Cổng thông tin điện tử Quốc hội)

Về điều khoản chuyển tiếp, Luật quy định: đối với các bản án tử hình đã tuyên trước ngày 01/7/2025 nhưng chưa được thi hành, thì sẽ không thi hành nữa. Thay vào đó, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao sẽ ra quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân. Quốc hội giao Tòa án Nhân dân Tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao và các cơ quan liên quan để rà soát, thực hiện việc chuyển đổi hình phạt theo quy định.

Lý giải về đề xuất bỏ hình phạt tử hình với 08 tội danh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh thay mặt Chính phủ trình bày báo cáo giải trình cho biết, điều này phù hợp với mục tiêu thể chế hóa chủ trương của Đảng về việc tiếp tục thu hẹp phạm vi áp dụng án tử hình, đồng thời phù hợp với định hướng cải cách tư pháp và xu thế chung của thế giới. Theo ông Ninh, quá trình sửa đổi luật lần này tiếp tục kế thừa xu hướng thu hẹp án tử hình từ nhiều năm qua. Cụ thể: Bộ luật Hình sự năm 1985 có 44 tội danh có thể áp dụng án tử hình, đến năm 1999 còn 29 tội, năm 2009 còn 22 tội và năm 2015 chỉ còn 18 tội.

Chính phủ đã cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên nhiều yếu tố như: tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội; tầm quan trọng của khách thể được bảo vệ; khả năng khắc phục hậu quả; tình hình áp dụng thực tiễn thời gian qua; cũng như xu thế pháp luật quốc tế. Hiện nay, trong số 193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc, chỉ còn hơn 50 nước duy trì hình phạt tử hình. Là thành viên của Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị, Việt Nam có nghĩa vụ chỉ áp dụng án tử hình đối với “những tội ác nghiêm trọng nhất” theo Điều 6, khoản 2 của Công ước này.

Việc thu hẹp án tử hình cũng được cho là sẽ tạo thuận lợi trong hợp tác quốc tế trên các lĩnh vực, đặc biệt là tư pháp, dẫn độ và tương trợ tư pháp. Đây là bước đi phù hợp với xu hướng hội nhập, đồng thời khẳng định trách nhiệm của Việt Nam trong thúc đẩy tiến bộ xã hội và bảo vệ quyền con người.

8 tội danh được Bộ Công an đề xuất bỏ án tử hình Trong Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Bộ Công an đề xuất bỏ hình phạt tử hình với 8/18 tội danh, trong đó có tham ô tài sản, nhận hối lộ.

Quốc hội thảo luận bỏ án tử hình và tăng hình phạt với tội xâm hại sức khỏe cộng đồng Ngày 27/5, tiếp tục kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Quốc hội cho ý kiến về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật Hình sự. Những nội dung được tranh luận nhiều liên quan đến đề xuất bỏ hình phạt tử hình ở một số tội danh, đồng thời tăng nặng chế tài đối với các hành vi sản xuất thuốc giả, thực phẩm bẩn, xâm hại môi trường.