- Đề nghị Thứ trưởng cho biết đánh giá của Đoàn Việt Nam về kết quả Phiên đối thoại với Ủy ban nhân quyền về thực thi Công ước các quyền dân sự chính trị lần thứ 4 của Việt Nam vừa diễn ra tại trụ sở cơ quan này tại Geneva, Thụy Sỹ?

Việt Nam đã có một phiên đối thoại với Ủy ban nhân quyền trên tinh thần thẳng thắn, chân thành, cầu thị. Chúng tôi cho rằng đây là một Phiên đối thoại rất thành công. Đoàn Việt Nam đã đưa ra thông điệp rõ ràng để khẳng định quan điểm, chủ trương nhất quán của Việt Nam với phương châm đặt con người ở vị trí trung tâm, coi đó vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển. Mặc dù trong điều kiện còn gặp nhiều khó khăn nhưng Việt Nam đã và luôn dành những nguồn lực tốt nhất, nỗ lực và cam kết mạnh mẽ để thúc đẩy, đảm bảo thực thi một cách tốt nhất quyền con người, quyền công dân, trong đó có các quyền dân sự và chính trị theo Công ước ICCPR.

Tại Phiên đối thoại, Ủy ban Nhân quyền đã ghi nhận và đánh giá cao những tiến bộ của Việt Nam trong một số lĩnh vực, chẳng hạn như việc phê chuẩn 7 trong tổng số 9 điều ước quốc tế cốt lõi về quyền con người, việc xây dựng và hoàn thiện thể chế trong một số lĩnh vực nhằm phòng ngừa phân biệt đối xử và những nỗ lực giải quyết vấn đề bạo lực gia đình, bình đẳng giới và phòng, chống tham nhũng.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh.

Để làm rõ hơn các quan tâm của Ủy ban đối với một số vấn đề, Việt Nam đã cung cấp các thông tin khá toàn diện về những nỗ lực, bước phát triển mới trong tiến trình đảm bảo và thúc đẩy các quyền dân sự và chính trị kể từ sau Phiên đối thoại với Uỷ ban nhân quyền vào năm 2019 đến nay. Các thành viên Đoàn công tác liên ngành đã chủ động, tích cực trao đổi về các khía cạnh đa dạng trong chính sách và pháp luật của Việt Nam, từ xây dựng, hoàn thiện thể chế, cải cách pháp luật, cải cách tư pháp, đến thực thi chính sách, pháp luật, các biện pháp bảo đảm quyền con người trên thực tế cũng như định hướng của Việt Nam trong thời gian tới để tiếp tục thúc đẩy và nâng cao hơn nữa hiệu quả, hiệu lực trong thực thi chính sách, pháp luật.

- Trong quá trình triển khai Công ước ICCPR những năm qua, Thứ trưởng có thể chia sẻ về những thách thức chính và thuận lợi là gì?

Công ước ICCPR có phạm vi bao quát rộng, nội hàm sâu sắc, cách hiểu và giải thích các quyền trong Công ước ICCPR theo xu hướng mở và rộng, điều này được phản ánh qua các bình luận chung của Ủy ban Nhân quyền về một số quyền được quy định trong Công ước ICCPR. Chính vì vậy, việc thực hiện Công ước ICCPR đòi hỏi nguồn lực rất lớn và nỗ lực không ngừng nghỉ của các quốc gia thành viên. Việt Nam cũng gặp phải những khó khăn này trong quá trình thực thi Công ước ICCPR, trong đó có việc nhận thức về quyền con người chưa đồng đều giữa các cấp, các vùng và thể chế pháp luật chưa theo kịp yêu cầu đó.

Bên cạnh đó, việc nội luật hóa một số quy định của Công ước ICCPR đòi hỏi phải có sự nghiên cứu kỹ lưỡng, hài hòa với tổng thể các quy định pháp luật có liên quan. Ngoài ra, hiệu quả thi hành pháp luật trong một số lĩnh vực vẫn còn chưa cao cũng phần nào ảnh hưởng đến việc thực hiện một số quyền dân sự, chính trị. Bối cảnh quốc tế đang biến động nhanh, diễn biến phức tạp, khó lường với nhiều thách thức an ninh phi truyền thống và yêu cầu hội nhập sâu rộng cũng tạo thêm sức ép đối với tiến trình thực hiện các nghĩa vụ quốc tế, trong đó có Công ước ICCPR.

Tuy nhiên, bên cạnh những thách thức trong quá trình thực hiện Công ước ICCPR, Việt Nam cũng có nhiều thuận lợi quan trọng để thúc đẩy việc thực thi hiệu quả các cam kết này. Trước hết, chúng ta có cam kết chính trị mạnh mẽ, quan điểm, chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước trong việc luôn xác định bảo đảm quyền con người là mục tiêu xuyên suốt trong quá trình phát triển đất nước, thể hiện qua việc ban hành nhiều chính sách, chiến lược và chương trình hành động cụ thể.

Một thuận lợi quan trọng khác là hệ thống pháp luật ngày càng được hoàn thiện, với nhiều đạo luật được sửa đổi, ban hành mới nhằm nội luật hóa các quy định của Công ước ICCPR, góp phần nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền dân sự và chính trị.

Ngoài ra, Việt Nam ngày càng được cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao về nỗ lực thực hiện các cam kết quốc tế về quyền con người, đồng thời duy trì đối thoại xây dựng với các cơ chế nhân quyền của Liên Hợp quốc.

- Từ kết quả Phiên đối thoại lần thứ 4 này cùng những thuận lợi, thách thức như Thứ trưởng vừa chia sẻ, xin Thứ trưởng có thể cho biết sẽ có những định hướng nào để Việt Nam tiếp tục nâng cao hiệu quả thực thi Công ước ICCPR trong thời gian tới, nhất là việc thực hiện các khuyến nghị của Ủy ban Nhân quyền đưa ra sau Phiên đánh giá lần thứ 4 này?

Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới (Nghị quyết số 27-NQ/TW) yêu cầu tiếp tục thể chế hóa, cụ thể hóa kịp thời, đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng và quy định của Hiến pháp về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân; nội luật hóa các điều ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam đã tham gia; thực hiện tốt nguyên tắc công dân được làm tất cả những gì pháp luật không cấm. Mới đây nhất, Nghị quyết 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới đề ra nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật phải đảm bảo quyền con người.

Từ quan điểm chỉ đạo, định hướng nêu trên của Đảng, để nâng cao hiệu quả thực hiện Công ước ICCPR trong thời gian tới, sau Phiên đối thoại lần này, chúng tôi sẽ xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành một Kế hoạch hành động quốc gia với sự tham gia của các Bộ, ngành và các chủ thể có liên quan để tiếp tục tăng cường thực thi hiệu quả Công ước ICCPR và các khuyến nghị của Ủy ban Nhân quyền Liên hợp quốc nêu tại Phiên đối thoại lần này. Tôi cho rằng, Kế hoạch này cần tập trung vào thực hiện tốt một số nhiệm vụ sau:

Một là, tiếp tục tăng cường quán triệt, nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là ở các cơ quan xây dựng pháp luật, thực thi pháp luật về các quan điểm, chủ trương, định hướng của Đảng về quyền con người trong công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật, cải cách tư pháp đã được đề ra tại Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết số 27-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW… bồi dưỡng, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ và tính chuyên nghiệp cho đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng pháp luật, thi hành pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý liên quan trực tiếp đến người dân để quán triệt quan điểm, chủ trương của Đảng coi con người là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ cuộc sống, nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, lấy hạnh phúc, ấm no của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu.

Hai là, tiếp tục rà soát, thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng về quyền con người và nội luật hóa các điều ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam là thành viên, đảm bảo hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, nhân đạo, đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, ổn định, khả thi, dễ tiếp cận, lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của con người làm trung tâm nhằm bảo đảm quyền con người.

Chúng tôi xác định Nghị quyết số 66-NQ/TW là kim chỉ nam trong đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong thời gian tới. Tới đây, Bộ Tư pháp, các Bộ, ngành có liên quan cần tập trung triển khai đầy đủ các nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 140/NQ-CP ngày 17 tháng 5 năm 2025 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30 tháng 4 năm 2025 của của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, trong đó nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2025 thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật – một hành lang pháp lý để tháo gỡ điểm nghẽn, tạo môi trường thể chế thông thoáng hơn cho thực thi quyền con người.

Đồng thời, thực hiện hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp gắn với cải cách thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trực tuyến để người dân được thụ hưởng trên thực tế những lợi ích mà cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy nhà nước mà chúng ta đang thực hiện. Đồng thời, các Bộ, ngành trung ương cũng cần kịp thời hướng dẫn xử lý, giải quyết những bật cập (nếu có) khi địa phương vận hành hoạt động theo mô hình tổ chức mới; tăng cường hậu kiểm để nâng cao trách nhiệm thực thi công vụ của cấp cơ sở, bảo đảm pháp luật được thi hành hiệu quả, trong đó có việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân.

Ba là, thực hiện tốt nhiệm vụ đã được đề ra tại Nghị quyết số 66-NQ/TW về tạo đột phá trong công tác thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực và hiệu quả; gắn kết chặt chẽ giữa công tác lập pháp và thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật đi vào cuộc sống, đây cũng là nội dung được Ủy ban Nhân quyền nêu ra tại Phiên đối thoại lần này.

Theo đó, trong thời gian tới, các cơ quan cần tập trung tăng cường, nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, nhất là đối với các lĩnh vực có liên quan trực tiếp đến quyền con người, đảm bảo pháp luật được áp dụng thống nhất, có tính hệ thống, nghiêm minh, bảo đảm yêu cầu phát triển đất nước; hoàn thiện và thực hiện hiệu quả cơ chế tiếp nhận, xử lý kịp thời, hiệu quả kiến nghị, phản ánh của người dân, doanh nghiệp; nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra trong thực thi công vụ, quản lý nhà nước các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến quyền con người.

Ngoài ra, cần quan tâm đổi mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về quyền con người theo hướng lấy người dân làm trung tâm, ưu tiên nguồn lực thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật cho đối tượng yếu thế, người dân ở miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số; tăng cường truyền thông chính sách về các văn bản pháp luật về quyền con người nhất là trong giai đoạn xây dựng chính sách hướng đến sự phù hợp với những đối tượng đặc thù.

8 tội danh được Bộ Công an đề xuất bỏ án tử hình

Việt Nam trong tôi là trẻ trung, hiện đại và luôn tiến về phía trước