Bên ngoài trụ sở USAID ở thủ đô Washington D.C, Mỹ. (Ảnh: Insight)

Ba quan chức Mỹ đã xác nhận thông tin trên với hãng tin CBS, đồng thời cho biết thông báo chính thức dự kiến sẽ được đưa ra trong những ngày tới.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh Ngoại trưởng Marco Rubio vừa được Tổng thống Trump bổ nhiệm làm Quyền Giám đốc USAID. Trong cuộc gặp với phóng viên tại El Salvador, Rubio đã xác nhận thông tin này và tiết lộ rằng ông đã ủy quyền cho Peter Marocco - Giám đốc viện trợ nước ngoài tại Bộ Ngoại giao - đảm nhận vai trò Phó Giám đốc USAID và bắt đầu "đánh giá, tái cơ cấu tiềm năng các hoạt động của USAID nhằm tối đa hóa hiệu quả và củng cố sự phối hợp trong hoạt động".

Theo Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS), USAID hiện "cung cấp hỗ trợ cho các quốc gia có tầm quan trọng chiến lược và các nước đang trong xung đột; dẫn đầu nỗ lực của Mỹ trong việc giảm nghèo, phòng chống dịch bệnh và đáp ứng nhu cầu nhân đạo; đồng thời hỗ trợ lợi ích thương mại của Mỹ thông qua việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại các nước đang phát triển". Cơ quan này đang giám sát các chương trình nhân đạo, phát triển và an ninh tại khoảng 120 quốc gia trên toàn cầu.

Một điểm đáng chú ý là tổng ngân sách viện trợ nước ngoài của Mỹ, trong đó USAID chỉ là một phần, chiếm chưa đến 1% tổng ngân sách liên bang. Tuy nhiên, trong phát biểu gần đây, Ngoại trưởng Rubio nhấn mạnh rằng "tiền thuế của người dân Mỹ cần phải thúc đẩy lợi ích quốc gia của Mỹ" và "USAID có lịch sử phớt lờ điều này và tự coi mình như một tổ chức từ thiện toàn cầu”.

Theo CBS News, quyết định sáp nhập USAID vào Bộ Ngoại giao và cắt giảm ngân sách có thể làm dấy lên nhiều vấn đề pháp lý. USAID được thành lập năm 1961 thông qua một đạo luật của Quốc hội, do đó Tổng thống cần có sự chấp thuận của Quốc hội để đóng cửa hoặc thay đổi cơ cấu tổ chức này một cách triệt để. Hiện tại, giống như phần lớn các cơ quan liên bang khác, USAID đang hoạt động theo biện pháp tài trợ tạm thời sẽ hết hạn vào tháng 3.

Trong một tuyên bố gây tranh cãi vào ngày Chủ nhật, Tổng thống Trump đã chỉ trích USAID là "cơ quan do một nhóm người điên cuồng cực đoan điều hành" và khẳng định "chúng tôi sẽ loại bỏ họ."

Căng thẳng đã leo thang vào cuối tuần qua khi trụ sở USAID phải đóng cửa vào thứ Hai vì một "sự cố an ninh". Theo nguồn tin của CBS News, sự cố này xuất phát từ nỗ lực tiếp cận hệ thống USAID của nhân viên từ Cơ quan Hiệu quả Chính phủ (DOGE) do tỷ phú Elon Musk điều hành. Matt Hopson, Chánh văn phòng USAID mới được Trump bổ nhiệm gần đây, đã cố gắng ngăn cản nhân viên DOGE tiếp cận hệ thống của cơ quan. Hậu quả là hai quan chức an ninh cấp cao đã bị sa thải vào thứ Hai vì cố gắng chặn quyền truy cập của DOGE, trong khi chính Hopson đã từ chức vào Chủ nhật.

Elon Musk, cố vấn tỷ phú của chính quyền Trump, trước đó đã tiết lộ trong một phiên trực tiếp trên nền tảng X rằng ông đã thảo luận chi tiết về USAID với Tổng thống Trump và "ông ấy đồng ý chúng ta nên đóng cửa cơ quan này."

Tuy nhiên, CBS News cho biết không phải tất cả cố vấn cấp cao của Trump đều ủng hộ ý tưởng đóng cửa hoàn toàn cơ quan này. Điều này cho thấy vẫn có những tiếng nói trái chiều trong nội bộ chính quyền về tương lai của USAID.

Việc sáp nhập USAID vào Bộ Ngoại giao đã làm dấy lên lo ngại trong cộng đồng quốc tế và các tổ chức phi chính phủ. Theo phân tích của các chuyên gia từng được CBS News phỏng vấn, sự thay đổi này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng ứng phó của Mỹ đối với các cuộc khủng hoảng nhân đạo toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều thách thức như xung đột vũ trang, biến đổi khí hậu và bất ổn chính trị.

Samantha Power, cựu Giám đốc USAID dưới thời chính quyền Biden, đã từng cảnh báo rằng "việc cắt giảm ngân sách viện trợ nước ngoài không chỉ làm suy yếu ảnh hưởng toàn cầu của Mỹ mà còn tạo khoảng trống cho các đối thủ như Trung Quốc và Nga lấp đầy". CBS News dẫn lời bà Power nhấn mạnh USAID đóng vai trò then chốt trong chiến lược ngoại giao của Mỹ, không chỉ là công cụ viện trợ nhân đạo đơn thuần.

Trong khi chờ đợi thông báo chính thức từ Nhà Trắng, giới quan sát nhận định rằng quyết định này phản ánh định hướng "Nước Mỹ trước tiên" của chính quyền Trump, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về hiệu quả dài hạn đối với chính sách đối ngoại và vị thế toàn cầu của Mỹ.

Tổng thống Trump thu hồi quyền miễn trừ an ninh và tiếp cận thông tin mật của ông Biden

50 ngày đầu cầm quyền của ông Trump: đột phá hay hỗn loạn?