Hà Nội: “Hội thề trung hiếu" là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia

Việt Nam nỗ lực gỡ "thẻ vàng" thủy sản

Hiểu đúng về IUU

Theo thuật ngữ quốc tế: IUU (Illegal, Unrepoted and Unregulated Fishing) là hoạt động đánh bắt cá trái phép, không báo cáo và không được quản lý. Quy định IUU được Ủy ban châu Âu (EC) ban hành tại quy định số 1005/20081 có hiệu lực từ ngày 1/10/2010, được áp dụng để nhận diện nguồn gốc thủy sản nhập khẩu, từ đó phân loại các quốc gia xuất khẩu thủy sản vào liên minh này bằng hệ thống các thẻ màu bao gồm xanh, vàng, đỏ, và nghiêm trọng nhất là ngừng giao dịch. Tới nay, 27 quốc gia đã bị phạt thẻ này.

EC quy định tất cả hàng hóa hải sản khi nhập khẩu vào thị trường Châu Âu (EU) đều phải khai báo, xác nhận nguồn gốc, đảm bảo không vi phạm quy định IUU. Khi một quốc gia bị EC rút “thẻ vàng”, thông tin sẽ bị công bố rộng rãi trên thế giới. Mặt hàng thủy sản của quốc gia đó nhập vào EU sẽ bị tăng cường kiểm tra với thời gian kiểm tra kéo dài làm tăng rất cao chi phí.

Hoạt động đánh bắt cá trái phép, trái quy định IUU sẽ bị EC phạt thẻ. (Ảnh minh họa)

Các quốc gia bị cảnh cáo “thẻ vàng” phải tìm cách cải thiện tình hình. Nếu không làm được, họ sẽ đối mặt với lệnh cấm xuất khẩu sang thị trường EU, tức là nhận “thẻ đỏ”. Trường hợp các nước có những cải cách cần thiết sẽ được xóa “thẻ vàng” để nhận “thẻ xanh”.

Ngày 23/10/2017, EC cảnh báo “thẻ vàng” đối với sản phẩm khai thác hải sản của Việt Nam. Lý do EC đưa ra là Việt Nam chưa kiểm soát được hoạt động khai thác IUU tại vùng biển ngoài Việt Nam; công tác quản lý nghề cá Việt Nam chưa tương đồng với nghề cá khu vực và thế giới, đặc biệt chưa đáp ứng được quy định về truy xuất nguồn gốc sản phẩm khai thác của EC.

Việt Nam đã làm gì để gỡ "thẻ vàng"?

Tại thời điểm “rút thẻ vàng” đối với Việt Nam, EC đưa ra 9 nhóm khuyến nghị Việt Nam cần thực hiện để gỡ thẻ.

Đến tháng 11/2019, EC rút xuống còn 4 khuyến nghị. Mới đây nhất trong chuyến kiểm tra cuối tháng 10/2022, đoàn thanh tra của EC ghi nhận những bước tiến lớn trong việc minh bạch thông tin, nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý nghề cá tại 28 địa phương ven biển.

Ghi nhận sau hơn 5 năm thực hiện các khuyến nghị của EC, Việt Nam đã có nhiều giải pháp, biện pháp quyết liệt để chống khai thác IUU, gỡ “thẻ vàng” của EC. Theo đó, Quốc hội, Chính phủ Việt Nam đã nhanh chóng ban hành nhiều quy định pháp luật nhằm quản lý ngành khai thác thủy sản chặt chẽ, theo hướng phát triển bền vững, phù hợp với khuyến nghị của châu Âu. Đặc biệt, Việt Nam đã ban hành được 14 quy định nhận diện về IUU vào trong Luật Thủy sản sửa đổi năm 2017.

Cũng tại Việt Nam, Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU, các ban, bộ, ngành và 28 tỉnh, thành phố thuộc Trung ương ven biển đã tích cực trong công tác tham mưu, chỉ đạo, điều hành, triển khai các giải pháp chống khai thác IUU.

Các địa phương ven biển đã nỗ lực khắc phục, chấn chỉnh những thiếu sót, tồn tại. Công tác lắp đặt thiết bị giám sát hành trình trên đội tàu đạt tỷ lệ cao… Ngày 13/2/2023, Chính phủ đã thông qua Quyết định số 81/QĐ-TTg ban hành “Kế hoạch hành động chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định, chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu lần thứ 4”.

Được biết trong tháng 10/2023, Đoàn Thanh tra EC sẽ có chuyển kiểm tra việc thực hiện khuyến nghị về chống khai thác IUU, thay vì vào cuối tháng 5/2023 như lịch thông báo trước đó, nhưng các giải pháp nhằm gỡ “thẻ vàng” vẫn triển khai quyết liệt, gấp rút.

Lực lượng chức năng của Việt Nam đẩy mạnh tuyên truyền cho ngư dân hiểu và tuân thủ quy định IUU. (Ảnh: KT)

Thời gian qua, công tác tuyên truyền tới các các tàu cá, ngư dân trên biển đã dần di vào chiều sâu, bởi những nỗ lực không ngừng từ trung ương đến địa phương và cả báo chí. Đa số ngư dân đã hiểu và không còn tình trạng tàu cá, ngư dân chống đối hoặc không chấp hành hiệu lệnh của tàu hoặc tổ tuần tra, kiểm soát. Các hành vi cố tình vi phạm về khai thác IUU giảm đáng kể, nhất là các vi phạm về thiếu bằng cấp chuyên môn, giấy tờ tùy thân của thuyền trưởng, thuyền viên tàu cả giảm rõ rệt.

Bên cạnh đó, các các đơn vị chức năng như Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng đã tăng cường tuần tra, kiểm tra, kiểm soát và xử phạt nghiêm 100% hành vi khai thác IUU; xử lý nghiêm các vi phạm về hồ sơ xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác, đặc biệt là hành vi của tổ chức, cá nhân cố ý vi phạm quy định về IUU, hợp thức hóa hồ sơ để xuất khẩu các lô hàng thủy sản vào thị trường châu Âu.

Với những nỗ lực và sự quyết liệt đó, theo nhiều chuyên gia, Việt Nam có thể gỡ được "thẻ vàng" trong năm 2023.

Ngư dân Ninh Thuận nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong khai thác thủy sản, khắc phục "thẻ vàng" IUU Tính đến thời điểm hiện tại, Ninh Thuận không có tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, cũng chưa có lô hàng thủy sản nào yêu cầu chứng nhận.

Đề nghị Slovenia thúc đẩy EC sớm gỡ bỏ thẻ vàng IUU đối với hàng thủy sản Việt Nam Chiều 23/5, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và các vấn đề châu Âu Cộng hòa Slovenia Tanja Fajon nhân dịp thăm chính thức Việt Nam từ ngày 22 đến ngày 23/5.