Chính quyền Trump mở rộng điều tra nhiều trường đại học

Ngày 24/7 (giờ Việt Nam), kênh CNBC (Mỹ) đưa tin chính quyền Trump tiếp tục mở rộng chiến dịch pháp lý đối với các trường đại học Mỹ, với thông báo ngày 23/7 về loạt cuộc điều tra mới của Bộ Ngoại giao và Bộ Giáo dục.

Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết đang điều tra việc Đại học Harvard có đáp ứng đủ điều kiện tham gia Chương trình trao đổi khách mời hay không, một loại thị thực bao gồm sinh viên, giáo sư, thực tập sinh đang làm việc và những du khách không phải là khách du lịch.

Bộ này không nêu rõ lý do hay khiếu nại cụ thể, chỉ nhấn mạnh yêu cầu các trường phải thể hiện “cam kết rõ ràng trong việc thúc đẩy các nguyên tắc trao đổi văn hóa và hiểu biết lẫn nhau mà chương trình dựa trên đó”.

Một góc khuôn viên trường Đại học Harvard. (Ảnh: Getty)

Cùng ngày, Bộ Giáo dục Mỹ công bố điều tra năm trường - Đại học Louisville, Nebraska Omaha, Miami, Michigan và Western Michigan - về cáo buộc các học bổng đặc biệt cho sinh viên không có giấy tờ có “ưu tiên sinh viên sinh ra ở nước ngoài” hơn sinh viên bản địa.

Quyền Trợ lý Bộ trưởng phụ trách dân quyền tại Bộ Giáo dục Mỹ Craig Trainor nói: “Chính sách Nước Mỹ là trên hết của chính quyền Trump cũng như lệnh cấm phân biệt đối xử dựa trên nguồn gốc quốc gia của Đạo luật Dân quyền năm 1964 đều không cho phép các trường đại học từ chối cơ hội cạnh tranh học bổng cho công dân của chúng ta chỉ vì họ sinh ra tại Mỹ”.

Bộ Giáo dục Mỹ cho biết còn xem xét các học bổng khác bị cáo buộc loại trừ nhóm sinh viên khác, như học bổng của Western Michigan dành cho sinh viên “người Mỹ gốc Phi, người Mỹ bản địa hoặc người Mỹ gốc Tây Ban Nha”.

Người phát ngôn của Harvard nói với CNBC rằng cuộc điều tra mới nhất là “một hành động trả đũa khác của chính quyền nhằm vi phạm quyền Tu chính án thứ nhất của Harvard”.

Trước đó, một cuộc điều tra liên bang xác định Harvard vi phạm quyền công dân của sinh viên Do Thái và Israel; Tổng thống Trump từng tuyên bố muốn thu hồi tình trạng miễn thuế của Harvard.

Động thái này nằm trong chiến dịch rộng lớn của chính quyền nhằm siết chặt chính sách giáo dục, trong bối cảnh nhiều trường Ivy League và công lập khác cũng đang bị giám sát.

Mỹ - Trung chuẩn bị đàm phán tại Thụy Điển, bàn khả năng gia hạn thỏa thuận thuế quan

Theo Tân Hoa xã (Trung Quốc), ngày 23/7, Bộ Thương mại Trung Quốc thông báo Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong sẽ đến Thụy Điển từ ngày 27 đến 30/7 để đàm phán kinh tế và thương mại với Mỹ theo thỏa thuận chung.

Thông báo cho biết hai bên sẽ tiếp tục tham vấn các vấn đề kinh tế - thương mại dựa trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, chung sống hòa bình và hợp tác cùng có lợi, tiếp nối đồng thuận đạt được trong cuộc điện đàm giữa hai nguyên thủ quốc gia ngày 05/6.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent (trái) trao đổi với Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong (phải) tại cuộc họp song phương ở Geneva, Thụy Sĩ, ngày 10/5/2025. (Ảnh: Reuters)

Trước đó, theo CNBC (Mỹ), ngày 22/7, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nói ông có thể thảo luận về việc gia hạn thời hạn thỏa thuận thương mại sắp tới của Tổng thống Donald Trump với Trung Quốc khi gặp các đồng cấp tại Stockholm vào tuần tới.

Vào giữa tháng 5, hai bên đã nhất trí tạm dừng áp thuế cao trong 90 ngày, dự kiến hết hạn vào 12/8. Bộ trưởng Bessent nói trên Fox Business: “Chúng tôi sẽ thảo luận về khả năng gia hạn” và khẳng định “tôi nghĩ rằng quan hệ thương mại với Trung Quốc đang rất tốt”.

Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson ngày 22/7 xác nhận nước này sẽ tổ chức vòng đàm phán mới. Ông viết trên X: “Việc cả hai nước đều mong muốn gặp nhau tại Thụy Điển để tìm kiếm sự hiểu biết lẫn nhau là điều tích cực”.

“Các cuộc đàm phán chủ yếu liên quan đến mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc, nhưng cũng có tầm quan trọng đáng kể đối với thương mại và kinh tế toàn cầu”, ông nhấn mạnh.

Bessent cho biết Mỹ cũng muốn bàn về “tình trạng sản xuất dư thừa” của Trung Quốc, thúc đẩy kinh tế tiêu dùng, cũng như việc Bắc Kinh mua dầu của Nga và Iran đang bị trừng phạt.

ICJ: Các nước giàu phải tuân thủ hiệp ước khí hậu hoặc bồi thường thiệt hại

Theo hãng tin Reuters (Anh), ngày 23/7, Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) tuyên bố các quốc gia giàu có phải tuân thủ các cam kết quốc tế nhằm hạn chế ô nhiễm, nếu không sẽ phải bồi thường cho những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu.

Thẩm phán Yuji Iwasawa, Chủ tịch hội đồng gồm 15 thẩm phán của ICJ, nói: “Các quốc gia phải hợp tác để đạt được các mục tiêu giảm phát thải cụ thể”, đồng thời nhấn mạnh việc không tuân thủ “các nghĩa vụ nghiêm ngặt” theo các hiệp ước khí hậu là vi phạm luật pháp quốc tế.

Đám cháy Dragon Bravo tại bờ Bắc Grand Canyon, Arizona (Mỹ), ngày 14/7/2025. (Ảnh: Reuters)

ICJ nêu rõ các nước cũng phải chịu trách nhiệm về hành động của các công ty thuộc thẩm quyền; việc không kiểm soát sản xuất nhiên liệu hóa thạch hay trợ cấp có thể dẫn đến “bồi thường toàn bộ cho các quốc gia bị thiệt hại”.

Thẩm phán Iwasawa nói thêm: “Khí nhà kính phát thải chắc chắn là do hoạt động của con người gây ra… Quyền con người được hưởng một môi trường sạch sẽ, lành mạnh và bền vững là điều cần thiết”. Ông khẳng định các nước công nghiệp giàu có, vốn phát thải nhiều nhất, phải đi đầu trong việc giải quyết vấn đề này.

Dù ý kiến của ICJ không mang tính ràng buộc, các chuyên gia pháp lý cho rằng nó có trọng lượng pháp lý và chính trị, định hình các vụ kiện khí hậu trong tương lai. Luật sư Harj Narulla, cố vấn cho quần đảo Solomon, cho biết ICJ đã mở ra khả năng kiện thành công các nước phát thải lớn, với bồi thường có thể bao gồm hoàn trả, khôi phục hệ sinh thái và bồi thường bằng tiền.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres hoan nghênh ý kiến của ICJ: “Đây là một chiến thắng cho hành tinh của chúng ta, cho công lý khí hậu… Thế giới phải hành động”.

Tuyên bố của ICJ được đưa ra sau hai tuần điều trần tại tòa vào cuối năm ngoái, khi Đại hội đồng Liên hợp quốc yêu cầu ICJ làm rõ nghĩa vụ quốc tế về khí hậu và hậu quả pháp lý đối với các quốc gia gây hại cho hệ thống khí hậu.

Tin quốc tế ngày 16/7: Mỹ bật đèn xanh cho Nvidia xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc

Tin quốc tế ngày 18/7: Mỹ đẩy nhanh cung cấp Patriot cho Ukraine theo kế hoạch của Tổng thống Trump